Ο Γιόζεφ Ράτσιγκερ γεννήθηκε στις 16 Απριλίου 1927 στο Μαρκτλ αμ Ινν, στη Βαυαρία της Γερμανίας, όπου ο πατέρας του ήταν αστυνομικός. Τα αδέρφια του ήταν η Μαρία και ο Γκέοργκ Ράτσιγκερ. Όταν έκλεισε τα 14 έγινε, όπως του επέβαλλε ο νόμος, υποχρεωτικά μέλος της χιτλερικής νεολαίας. Από την αρχή όμως δεν πήγαινε στις συναντήσεις και έκανε αίτηση για να παραιτηθεί από μέλος. Το 1943, με ηλικία 16 ετών, υποχρεώθηκε από το Τρίτο Ράιχ να υπηρετήσει με τους υπόλοιπους συμμαθητές του στα αντιαεροπορικά πυροβόλα για την υπεράσπιση ενός εργοστασίου της BMW, έξω από το Μόναχο. Έκανε την βασική εκπαίδευση και στάλθηκε στην Ουγγαρία, από όπου το 1944 ρισκάροντας την θανατική ποινή κατάφερε να διαφύγει.

Από το 1946 μέχρι το 1951 σπούδασε θεολογία και φιλοσοφία. Το 1951 δέχτηκε το μυστήριο της Ιεροσύνης μαζί με τον μεγαλύτερο αδερφό του, Γκέοργκ Ράτσιγκερ. Το 1953 πήρε διδακτορικό στη θεολογία και το 1957 υπέβαλε την υφηγεσία του στο πανεπιστήμιο του Μονάχου. Ένα χρόνο αργότερα, το 1958, ο Ράτσιγκερ έγινε καθηγητής δογματικής θεολογίας στην Ανώτατη Φιλοσοφική Θεολογική Σχολή του Φράιζιγκ. Μέχρι το 1977 εργάστηκε σε αυτόν τον τομέα στα Πανεπιστήμιο του Μονάχου, του Μίνστερ, του Τίμπιγκεν και του Ρέγκενσμπουργκ. Από το 1962 μέχρι το 1965 ήταν παράλληλα και σύμβουλος του Αρχιεπίσκοπου Κολονίας, του Καρδινάλιου Γιόζεφ Φρινγκς.

Το 1977 ο Παύλος ΣΤ΄ ανακήρυξε τον Ράτσιγκερ καρδινάλιο. Το 1978 ο Καρδινάλιος Ράτσιγκερ συμμετείχε στην εκλογή του Ιωάννη Παύλου Α΄ και του Ιωάννη Παύλου Β΄. Ο Ιωάννης Παύλος Β΄ τον κάλεσε το 1981 να μείνει στη Ρώμη σαν ανώτερος του σύμβουλος για θεολογικά θέματα.

Μετά το θάνατο του Ιωάννη Παύλου του Β΄, ο Ράτσιγκερ εξελέγη από το συμβούλιο των καρδιναλίων (κονκλάβιο) στις 19 Απριλίου 2005, και έγινε μετά τον Αδριανό ΣΤ΄ ο πρώτος γερμανός Πάπας της Καθολικής Εκκλησίας μετά από 482 χρόνια. Τρεις μέρες πριν εκλεγεί Πάπας έκλεισε τα 78. Έτσι από το 1730 και μετά είναι ο μεγαλύτερος σε ηλικία εκλεγμένος Πάπας. Το όνομα που επέλεξε για την ενθρόνισή του ήταν Βενέδικτος ΙΣΤ΄.