Ο Ιωσήφ Ράτσιγγερ γεννήθηκε στις 16 Απριλίου 1927 στο χωριό της Βαυαρίας Μάρκτλ Λμ Ινν από Oικογένεια γεωργών. Ο πατέρας του ήταν αξιωματικός της χωροφυλακής. Στη μικρή πόλη Τράουνσταϊν περάτωσε τις πρώτες του σπουδές, όταν άρχισε ήδη να σκέπτεται το ιερατείο. Κατά τη σκληρή εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ ήταν ακόμη ιεροσπουδαστής, επιστρατεύθηκε στην ανταεροπορική άμυνα του γερμανικού στρατού, όπου υπηρέτησε από τον Αύγουστο του 1943 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1944. Μετά τον πόλεμο συνέχισε τις φιλοσοφικές και θεολογικές σπουδές του στη θεολογική σχολή του Φράιζιγκ της Βαυαρίας. Εκεί χειροτονήθηκε ιερέας το 1951 μαζί με τον κατά λίγα χρόνια μεγαλύτερό του αδελφό Γεώργιο, και δύο χρόνια αργότερα κατέθεσε τη διδακτορική του διατριβή, με το σύγγραμμά του για την Εκκλησιολογία του Αγίου Αυγουστίνου.

Μετά ένα έτος ποιμαντικού έργου ως εφημέριος στο Μόναχο της Βαυαρίας, έγινε ένας από τους νεώτερους και δημοφιλέστερους καθηγητές της θεολογίας στη Γερμανία. Eδίδαξε κυρίως δογματική και ιστορία των δογμάτων σε διάφορα πανεπιστήμια: στη Βόννη, στο Μύνστερ, στην Τυβίγγη και στο Ράτισμπον, όπου εξελέγη και αντιπρόεδρος του πανεπιστημίου.

Σε ηλικία 35 ετών έγινε θεολογικός σύμβουλος του αειμνήστου Αρχιεπισκόπου της Κολωνίας καρδιναλίου Ιωσήφ Φρίνκς και με αυτήν την ιδιότητα συμμετέσχε στην Β΄ Βατικανή Σύνοδο, όπου ο Φρίνκς πρωταγωνίστησε.

Το 1977, σε ηλικία 50 ετών, ονομάστηκε από τον πάπα Παύλο ΣΤ΄ Αρχιεπίσκοπος του Μονάχου-Φράιζιγκ. Λίγoυς μήνες αργότερα έλαβε και τον τίτλο του καρδιναλίου.

Τον Νοέμβριο του 1981, ο Πάπας Ιωάννης-Παύλος Β΄ τον κάλεσε στη Ρώμη για να του αναθέσει την προεδρία της "Ιεράς Συνόδου για τη Διδασκαλία της Πίστεως", ονομασία που θεωρήθηκε από τις σπουδαιότερες αποφάσεις του Πολωνού Πάπα.

Ένα από τα πιο αξιόλογα έργα του, μεταξύ των πολλών βιβλίων που συνέγραψε, ήταν ο συντονισμός και η επίβλεψη για τη σύνταξη της "Κατήχησης της Καθολικής Εκκλησίας", η οποία κυκλοφόρησε το 1992 και αργότερα σε πολλές γλώσσες όλου του κόσμου.

Στις 6 Νοεμβρίου 1998, ο Ράτσιγγερ εξελέγη Αντιπρύτανης του Ιερού Κολλεγίου των καρδιναλίων και στις 30 Νοεμβρίου του 2002 ο Πάπας επικύρωσε την εκλογή του ως Πρύτανη του αυτού Κολλεγίου.

Στις 19 Απριλίου του 2005, μετά από ένα συντομότατο κονκλάβιο, οι εκλέκτορες καρδινάλιοι τον εξέλεξαν Πάπα.