Ο Μανώλης Καλομοίρης γεννήθηκε το 1883 στη Σμύρνη. Σαμιακής καταγωγής, πήρε τα πρώτα μαθήματα πιάνου στην Αθήνα και την Κωνσταντινούπολη από τη Σοφία Σπανούδη. Στα 1901-1906 σπούδασε στο Ωδείο της Βιέννης πιάνο, αρμονία, αντίστιξη και σύνθεση. Στα 1906-1910 δίδαξε πιάνο στη μουσική σχολή του Λυκείου Ομπολένσκι, στο Χάρκοβο της Ρωσίας. Εκεί συνέθεσε τη "Ρωμαίικη σουίτα", το πρώτο μεγάλο του έργο. Το 1910 εγκαταστάθηκε στη Αθήνα. Από το 1911 έως το 1919 δίδαξε στο Ωδείο Αθηνών. Το 1919 ίδρυσε το Ελληνικό Ωδείο, το οποίο διηύθυνε ως το 1926. Τότε ίδρυσε το Εθνικό Ωδείο, το οποίο διηύθυνε ως το 1948 οπότε ανέλαβε πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου, θέση που κράτησε ως το θάνατό του. Στα 1935-1957 ήταν πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών. Επίσης ήταν αντιπρόεδρος του Ανώτατου Διοικητικού Συμβουλίου Μουσικής, γενικός διευθυντής και πρόεδρος του Δ.Σ.της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, κ.ά. Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών από το 1945, τιμήθηκε με το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών και άλλες διακρίσεις. Πέθανε στην Αθήνα το 1962.



Ο Μανώλης Καλομοίρης είναι ένας από τους θεμελιωτές της ελληνικής μουσικής εθνικής σχολής. Το μουσικό δράμα "Πρωτομάστορας" (1915) ήταν η αρχή της ελληνικής όπερας. Η μουσική του διαποτίζεται από τις λαϊκές ελληνικές μελωδίες. Το έργο του περιλαμβάνει όλα τα είδη μουσικής, εκτός από τη θρησκευτική. Έγραψε μουσικοκριτικά άρθρα, ένα εγχειρίδιο θεωρίας της μουσικής και την "Αυτοβιογραφία" (σε τρία μέρη, από το 1939 έως το 1958).