Ο Γιάννης Νικολάου σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ειδικεύτηκε στο Ιδιωτικό και Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Νίκαιας στη Γαλλία όπου αναγορεύτηκε διδάκτωρ, το Σεπτέμβριο του 1988, με επίδοση άριστα. Αποφοίτησε επίσης από το Institut Europeen des Hautes Etudes Internationales και διετέλεσε επί διετία ερευνητής (Research Fellow) του ΝΑΤΟ επί θεμάτων Ευρωπαϊκής Ασφαλείας. Είναι μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου της Αθήνας από το 1985 και Ειδικός Γραμματέας Ερευνών στο Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ). Έχει διδάξει στη Σχολή Δημόσιας Διοίκησης - Τμήμα Διπλωματικών Σπουδών, στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Παν/μίου Αθηνών και σε στρατιωτικές σχολές.