Με την κυκλοφορία και του δεύτερου τόμου, ολοκληρώνεται μια προσπάθεια που ξεκίνησε σχεδόν από το 1976 και αφορούσε στην έρευνα μιας σκοτεινής και ταραγμένης περιόδου της ιστορίας του τόπου μας, στο Μεσαίωνα, την Υστεροβυζαντινή. Τότε που οι Λατίνοι, με το πρόσχημα της Τέταρτης Σταυροφορίας τους, εδραιώθηκαν σχεδόν, για δυόμισι αιώνες, στον ελλαδικό χώρο.
Η περιοχή της Ηλείας αποτέλεσε κατά την περίοδο αυτή το επίκεντρο της φραγκικής δραστηριότητας . Η Ανδραβίδα ως έδρα του Πριγκηπάτου της Αχαΐας και η Γλαρέντσα, αξιόλογο πόρτο της Μεσογείου, πασίγνωστο στο δυτικό κόσμο, χρημάτισε αργότερα επίσης πρωτεύουσα, έχοντας πάνω της ακοίμητο βιγλάτορα το μεγαλόπρεπο Χλουμούτσι (Χλεμούτσι).
Όπως εκτέθηκε στον πρώτο τόμο, η περίοδος αυτή, αν και έχει στο σύνολο της μελετηθεί από ξένους και δικούς μας ερευνητές, σε διάφορα σημεία της παρουσιάζει ασάφειες και σκοτεινά σημεία. Το πρόβλημα όμως γίνεται πιο δύσκολο, όταν πρόκειται για τη σύνθεση μιας ιστορικής πραγματείας ενός περιορισμένου γεωγραφικού χώρου, όπως η Ηλεία. Μια τοπική έρευνα με συγκεκριμένο ιστορικό περίγυρο, έχει τις δικές της δυσχέρειες και ιδιαιτερότητες. Δεν πρέπει να περιορίζεται σε γενικότητες, αλλά μέσα από το αντικείμενο που εξετάζει και αναλύει, να προχωρεί σε λεπτομέριες. Αυτός είναι ο κύριος σκοπός της αλλά και το μεγάλο πρόβλημα για τον τοπικό ερευνητή.
Αν στον προηγούμενο τόμο, η έρευνά μας είχε εκταθεί σ\' ένα ευρύτερο κύκλο, ο παρών διαφέρει, γιατί είναι καθαρά "Ηλειακός". Τα τρία αντικείμενά του "τοπωνύμια, κάστρα και ναοί" ανήκουν αποκλειστικά στο γεωγραφικό χώρο της Ηλείας. [...]