Ο Δ\' τόμος της σειράς "Ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και η πρόσληψή της στα χρόνια του ετεροκαθορισμένου εμφυλίου πολέμου 1945-1949" έρχεται να συμπληρώσει τον προηγούμενο Γ\' τόμο και να ολοκληρώσει την εικόνα της δραματικής δεκαετίας 1940-1949. Παρά τις διαφορές που παρατηρούνται στις δύο αυτές περιόδους, διαπιστώνουμε πολλούς "κοινούς τόπους", με δεσπόζουσα παράμετρο την απουσία της ελευθερίας, την οποία συνοδεύουν ως όμαιμοι αδελφοί: η βία και ο θάνατος. Για ό, τι εθνικό και πολιτικό συμβαίνει τη δεύτερη περίοδο, οι αφετηρίες του μπορεί να εντοπιστούν στην πρώτη. Ο αντιφασιστικός αγώνας, με τη Βρετανία, τις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ να συμμαχούν σε επίπεδο κορυφής, δεν παρουσίαζε την ίδια "αυταπάρνηση" των ιδεολογικών διαφορών στις μυστικές υπηρεσίες, προς τις οποίες οι εντολές δεν ήταν ανιδιοτελείς, δεν υπάκουαν στο αγαθό πνεύμα της Συμμαχίας. Ο ναζισμός δεν ακύρωνε τον πόλεμο αστικών και επαναστατικών στρατοπέδων, απλώς τον ανέβαλε. Εύλογα υποθέτουμε ότι οΤσώρτσιλ και ο Ρούσβελτ από τινος και εφεξής ελάμβαναν μέτρα έναντι μιας πιθανόν επεκτατικής πολιτικής του Στάλιν. Ανάλογα ο Στάλιν, που έπειτα από τη μάχη της Αγγλίας σήκωνε μόνος το βάρος του σιδερόφρακτου ναζιστικού μηχανισμού, με την Αμερική του Ρούσβελτ να του παρέχει βοήθεια πλουσιοπάροχα. Όμως η αργοπορία του ανοίγματος δυτικού μετώπου δεν ήταν λογικό να τον καθησυχάζει για το καλοπροαίρετο των Αγγλοαμερικάνων. Με τόσες ιδεολογικές διαφορές ήταν επόμενο οι Σύμμαχοι να αλληλοϋποβλέπονται. Η επόμενη μέρα έδειξε ότι η συμμαχία υπήρξε εγχείρημα στιγμιαίο, μικρής διάρκειας, ενώ διαγραφόταν στον ορίζοντα ο ψυχρός πόλεμος με πρώτο θερμό επεισόδιο στην Ελλάδα. [...]
(Από τον πρόλογο του βιβλίου)