"Ελληνομουσεία" ονόμαζαν οι λόγιοι του νεοελληνικού διαφωτισμού τα σχολεία των υποδούλων. "Ελληνομουσείον" ονόμαζε ο Ρήγας Φεραίος το σχολείο που ίδρυσε ο ίδιος στη Ζαγορά του Πηλίου. Το Ελληνομουσείο είναι ο χώρος της πραγματικότητας αλλά και της ουτοπίας όπου καλλιεργούνται τα γράμματα - ο ελληνικός λόγος - και θεραπεύονται οι τέχνες, η μυθολογία της εικόνας.
Η ελληνική ζωγραφική διαμορφώνεται σ\' ένα μεταίχμιο ανάμεσα σε αντιφάσεις αλλά και εξάρσεις, καταγράφοντας μέσα από εικόνες και οπτικές αφηγήσεις την πορεία του νεότερου ελληνισμού, από την υπόδουλη δυναμική εθνότητα της οθωμανικής αυτοκρατορίας ως το οθωνικό κράτος που το γέννησε ο ρομαντισμός αλλά και τα συγκυριακά συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων: Επτανησιακή Σχολή, Ομάδα του Μονάχου, ο αβρός Γύζης, τα σχέδια του δαιμόνιου Χαλεπά, οι πρωτοπόροι Πανταζής και Αλταμούρας και γενικά οι δάσκαλοι του 19ου αιώνα. Στη συνέχεια εξετάζεται η καλλιτεχνική ωρίμανση μέσα από τη γενιά του Κωστή Παρθένη και του Κωνσταντίνου Μαλέα, με εκτενείς εισαγωγές που εντάσσουν τα καλλιτεχνικά έργα στον κοινωνικό και πολιτικό τους περίγυρο, με φωτογραφίες-ντοκουμέντα, με άγνωστο αρχειακό υλικό, με δυσεύρετους πίνακες, με τους θησαυρούς αφανών ιδιωτικών συλλογών και με την κρυμμένη υπερηφάνεια των καλλιτεχνικών εργαστηρίων των σύγχρονων δημιουργών.
Ακόμη, αναλύεται η σχέση της ζωγραφικής με τη φωτογραφία, ο διάλογος ανάμεσα στην ελλαδική και την κυπριακή τέχνη, οι έλληνες της διασποράς στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α., η αγωνία για αυτοπροσδιορισμό της γενιάς του \'30, ο "ανένδοτος αγών" της γενιάς του \'60, οι προοπτικές της ελληνικής τέχνης εμπρός στο νέο αιώνα και μέσα από μια εργοκεντρική θεώρηση.