Ο Ντεκάρτ ήταν ήδη σαράντα ετών όταν, στα 1637, πρωτοδημοσιεύτηκε ανώνυμα στο Leyde της Ολλανδίας ο χοντρός τόμος -πεντακόσιες περίπου σελίδες- του οποίου ο "Λόγος περί της Μεθόδου" αποτελούσε τον σχετικά σύντομο, 78 σελίδων, πρόλογο.

Η ηλικία αυτή ίσως να μη φανεί μεγάλη σε πρώτη όψη. Αλλά πρέπει να σκεφτούμε πως από δεκαοχτώ περίπου χρόνια ο Ντεκάρτ ήταν ήδη κάτοχος των βασικών ιδεών που αποτελούσαν το κλειδί της "Μεθόδου" του. Πως από δέκα ήδη χρόνια είχε υποσχεθεί στον Balzac να γράψει την "ιστορία του πνεύματός του", δηλαδή την πνευματική του αυτοβιογραφία. Αυτό ακριβώς που δίνει στο "Λόγο" του.

Το έκτο μέρος του "Λόγου" εξηγεί πολύ καθαρά και με ειλικρίνεια, πρώτα ποια συνέχεια γεγονότων τον εμπόδισε ως τότε να δημοσιεύσει έργα του· κατόπι, τους δισταγμούς που εξακολουθούσαν να τον βασανίζουν σχετικά, και τέλος τη μέση λύση που αποτέλεσε γι\' αυτόν η δημοσίευση των τριών δοκιμίων: "Διοπτρική", "Μετέωρα", "Γεωμετρία", που ήταν τα θετικά δείγματα των αποτελεσμάτων που μπορούσε να δώσει η εφαρμογή της "Μεθόδου" του.

Τον πρόλογο αυτό, ο Ντεκάρτ, που ήταν αρκετά αναβλητικός, τον έγραψε μάλλον βιαστικά, όταν τα τρία δοκίμια ήταν περίπου τυπωμένα. Ήταν η μοίρα του έργου ν\' αποκτήσει ο πρόλογος αυτός ζωή ανεξάρτητη και να μείνει οριστικό κτήμα της ανθρωπότητας.

Τα έξι μέρη του "Λόγου περί της Μεθόδου" είναι τα εξής:
- Πρώτο μέρος (# 1-15): Διάφορες απόψεις για τις επιστήμες
- Δεύτερο μέρος (# 16-28): Οι κύριοι κανόνες της Μεθόδου
- Τρίτο μέρος (# 29-35): Οι κανόνες της προσωπικής ηθικής
- Τέταρτο μέρος (# 36-43): Οι αποδείξεις για την ύπαρξη του Θεού και της ψυχής
- Πέμπτο μέρος (# 44-55): Η σειρά των προβλημάτων της Φυσικής
- Έκτο μέρος (# 56-67): Τι χρειάζεται για να προχωρήσει η έρευνα της φύσης

(από την ανάλυση του έργου)