Το Ήλιος κι Ατσάλι ξεχωρίζει από το υπόλοιπο έργο του Μισίμα για τον χαρακτήρα του, δοκιμιακό και φιλοσοφικό. Εντάσσεται όμως πλήρως σε αυτό, αφού καταπιάνεται πάλι με την προσωπική του εξέλιξη και διαμόρφωση, περιγράφοντάς την μάλιστα δίχως λογοτεχνικό περιτύλιγμα πλέον και άρα πολύ αμεσότερα. Στέκεται δε σαν αντίστιξη προς τις σκοτεινές πρωτόλειες «Εξομολογήσεις μιας Μάσκας», και αν σε αυτές έχουμε τον καχεκτικό βιβλιοσκώληκα νέο, που βρίσκει μόνο στη νύχτα και στο σκοτάδι τον αληθινό του εαυτό, στο Ήλιος κι Ατσάλι αντιθέτως, αυτός μεταμορφώνεται σε έναν πιστό πλέον ακόλουθο του Ηλίου. Κι όχι μόνο είναι σωματική η μεταμόρφωση του Μισίμα, μέσα από τα αλάνθαστα εργαλεία της καλλιεργητικής του σώματος, τον άσβεστο ήλιο και το αστραφτερό ατσάλι, παρά η ίδια μεταμόρφωση λαμβάνει χώρα και στο γράψιμό του, επιδρώντας καταλυτικά σε αυτό, με αποκορύφωση τον «Ναό του Χρυσού Περιπτέρου» και την τετραλογία της «Θάλασσας της Γονιμότητας».

Μέσα από τους σταθμούς που ακολουθεί η μυητική πορεία που ο Μισίμα ακολουθεί, που ο ένας οδηγεί εν τέλει στον άλλο, την φυσική άσκηση που φέρνει στη σύλληψη της ύπαρξης ως αντιπαραβολής προς τον εχθρό, τον εχθρό που στην απόλυτη έκφρασή του ταυτίζεται με τον θάνατο, την τελική αναμέτρηση με τον εχθρό-θάνατο μέσα από την ένταξη στην ομάδα και το αναπόφευκτο τέλος, την καταστροφή του σώματος, ο Μισίμα καταφέρνει να ζεύξει και να συμφιλιώσει τα αντίρροπα ρεύματα του πνεύματος και του σώματος μέσα του και να συνειδητοποιήσει πως μόνο τη στιγμή του θανάτου αυτά τα δύο συναρμόζονται πλήρως.

Υπό αυτή την έννοια, το έργο αυτό αποτελεί το λιγότερο μια βασική προϋπόθεση στοχασμού για να μπορέσει αργότερα ο Μισίμα να φτάσει προετοιμασμένος στην δική του απόλυτη συναρμογή πνεύματος και σώματος, την τελετουργική του αυτοκτονία.