Ρόδη και Έμμα, δυο γυναίκες σε διαφορετικές εποχές προσπαθούν να επιβιώσουν και να κατανοήσουν τα όσα διαδραματίζονται γύρω τους. Η πρώτη ζει μια ανέμελη καθημερινότητα στον Κιρκιντζέ ως τον Αύγουστο του 1922 και η δεύτερη έχει αμνησία και προσπαθεί να ξεχωρίσει τον φίλο από τον εχθρό σε μια διαρκή πάλη με τον εαυτό της. Θα καταφέρουν να γλυτώσουν από τον θάνατο που τις περιβάλλει; Ο άνθρωπος που βρίσκεται στο πλάι τους είναι η σωστή επιλογή;

Η Γεωργία Κακαλοπούλου, βασισμένη σε αληθινά γεγονότα και μαρτυρίες, έγραψε μια ιστορία επιβίωσης από το πύρινο μέτωπο και τον όλεθρο του 1922 με τρόπο που μου κράτησε το ενδιαφέρον, παρ’ όλο που έχω διαβάσει πάρα πολλά βιβλία με αυτό το θέμα. Δύο είναι ίσως οι λόγοι: η κινηματογραφική αφήγηση με πολλές σκηνές γεμάτες πόνο μα και αισιοδοξία και το χάρισμα της Ρόδης να προαισθάνεται τα μελλούμενα και να βλέπει οράματα, οπότε αναμιγνύονται σωστά το φαντασιακό με τον ρεαλισμό. Το υπερφυσικό στοιχείο μαλιστα είναι διακριτικό και συμβάλλει στην ατμοσφαιρικότητα, οπότε δεν έχουμε από μηχανής θεούς που να τραβάνε την πλοκή από τα μαλλιά. Αντίθετα, σε κρίσιμες στιγμές υπάρχει μια διακριτική, φωτεινή και λαμπερή παρουσία, ένα προαίσθημα με γλυκιά μορφή, που δείχνει κάτι ή κάπως τραβάει την απαιτούμενη προσοχή. Μάλιστα, κάποιες απώλειες ζωντανεύουν με συγκινητικό τρόπο έτσι όπως καλωσορίζουν τους νεκρούς στα ουράνια και δημιουργούν μια αισιόδοξη ανάπαυλα στη ροή της αφήγησης. Όλα αυτά λοιπόν δε με ενόχλησαν καθόλου γιατί ήταν απαραίτητο κομμάτι της αφήγησης και ένας γλυκόπικρος τρόπος παρουσίας.

Το μυθιστόρημα ξεκινάει στα Σφακιά στα τέλη 19ου αιώνα, όπου την ημέρα του γάμου του Λεωνίδα ο Τούρκος διοικητής της περιοχής, Σελίμ, θέλει να κάνει δύσκολη τη ζωή των σκλάβων μα ατίθασων Ελλήνων, με αποτέλεσμα ένα απρόσμενο γεγονός να αναγκάσει τον Λεωνίδα να το σκάσει για τον Κιρκιντζέ με τη γυναίκα του. Έτσι φτάνουμε στον Αύγουστο του 1922, όπου οι καιροί έχουν αλλάξει και Τούρκοι αντάρτες επιδράμουν κάθε τρεις και λίγο στο χωριό. Η δωδεκάχρονη Ρόδη μεγαλώνει με την άρρωστη μητέρα της, Σοφία, τη γιαγιά της και τη μικρότερη αδελφή της, μιας και ο πατέρας της, Νικόλας, γιος του Λεωνίδα, έχει εξαφανιστεί και ο θείος της έχει καταφύγει στα βουνά αντάρτης. Η Ρόδη ακούει φωνές και βλέπει σε οράματα διάφορα σκηνικά να διαδραματίζονται σα να είναι μπροστά της. Ο κόσμος την αποκαλεί αλαφροΐσκιωτη και την αποφεύγει αλλά το γειτονόπουλο, ο Μανώλης, την έχει στον νου του για να την προστατεύει. Στον λαιμό της είναι κρεμασμένο το «αθάμι», ένα μαχαίρι μινιατούρα από καθαρό ασήμι, που λένε πως κουβαλάει μαγικές ιδιότητες και πηγαίνει από γενιά σε γενιά.

Ο Τουρκοκρητικός Ιμπραήμ δημιουργεί μπελάδες από τότε που ήρθε στην περιοχή και βάζει στο μάτι τη Ρόδη. Η κατάσταση είναι άγρια, τα δυο παιδιά πρέπει να φύγουν αλλά με ποιον τρόπο και με τη βοήθεια ποιανού; Πώς θα φτάσουν στη Σμύρνη; Ταυτόχρονα, παρακολουθούμε τις περιπέτειες του Νικόλα που δραπέτευσε από την τουρκική αιχμαλωσία και προσπαθεί να γυρίσει στον Κιρκιντζέ μέσα στον γενικό χαλασμό και τον ξεσηκωμό των Τούρκων. Θα τα καταφέρει; Έτσι η αφήγηση σπάει σε τρία σημεία, μιας και τελικά ο Κιρκιντζές μπαίνει στο στόχαστρο των Τούρκων και δέχεται επίθεση, με αποτέλεσμα η Ρόδη να χωριστεί από την οικογένειά της και να ζήσει πολλές δυσκολίες μαζί με τον Μανώλη στον δρόμο της για τα παράλια και τη σωτηρία, κάτι που βιώνουν και οι συγγενείς της ενώ παρακολουθούμε τον Νικόλα να ακολουθεί την αντίστροφη πορεία. Μια οικογένεια διαλυμένη, χωρισμένη, ζει τα δεινά των καταδιωκόμενων Ελλήνων, με το μυθιστόρημα να καταγράφει σκηνές αίματος και χαλασμού. Άνθρωποι που παλεύουν να επιβιώσουν, να κρυφτούν, να γλυτώσουν και να βρουν έναν τρόπο να φύγουν από τη μεριά της θάλασσας για απέναντι καταθέτουν τις ποικίλες και ανατριχιαστικές ιστορίες τους.

Ταυτόχρονα, στο σήμερα, η Έμμα είναι μια γυναίκα που προσπαθεί να βρει τη χαμένη της μνήμη. Απόγονος της Ρόδης, έχει το ίδιο χάρισμα μ’ εκείνη: ξέρει πράγματα πριν τα δει ή τα μάθει, ακούει φωνές που τη νουθετούν και την παροτρύνουν για πράξεις παράξενες και αταίριαστες με τα όσα βιώνει. Ζουν πλέον στα ριζά του Ολύμπου, όπου άνοιξε ο Παύλος το πανδοχείο του. Ένας γλυκός και όμορφος άντρας που όμως την πιέζει να παντρευτούν. Η Έμμα διστάζει να προχωρήσει σ’ ένα τόσο σοβαρό βήμα μ’ έναν άντρα που δεν αγαπάει. Ή μήπως τον αγαπά και το έχει ξεχάσει; Ο Παύλος στάθηκε δίπλα της από την πρώτη στιγμή που άνοιξε τα μάτια της σ’ έναν κόσμο όπου πολλές από τις μνήμες της έχουν χαθεί, κάτι αόριστο όμως σα να τη σταματά από το να τον δεχτεί ως σύντροφο. Υπνοβατεί, ακούει φωνές που τη συμβουλεύουν και της ψιθυρίζουν, ψάχνει το παρελθόν της, μήπως όμως αν βρει την αλήθεια κινδυνεύει περισσότερο; Ποιος είναι ο μυστηριώδης Ροδιανός, ο μεγαλύτερος εγγονός του Ανδρόνικου Δράκου, που τον αποκαλούσαν «χαμένο» ή «τουρκάκι»; Έχει κάτι το αρχοντικά αρχέγονο και μοιάζει με σκοτεινό αερικό, εργάζεται ως γιατρός και εντολοδόχος του παππού του σε σκοτεινές δουλειές, τις οποίες όμως απεχθάνεται και τσακώνονται συχνά γι’ αυτό. Τι ρόλο παίζει η Έμμα στη ζωή του και πόσο συνέβαλε αυτός στην απώλεια της μνήμης της; Τι λάθος θα κάνει που θα πυροδοτήσει θανατηφόρες εξελίξεις; Πώς θα εκμεταλλευτούν την κατάσταση η Αθηνά και Αλκιβιάδης, δυο ξαδέρφια που εποφθαλμιούν την περιουσία του παππού και ανυπομονούν να αναλάβουν τη φατρία του για να εξοντώσουν τον Ροδιανό; Γιατί δεν πρέπει να μάθουν για την ύπαρξη της Ροδής;

Το »Πορφυρό πέλαγος» είναι μια ενδιαφέρουσα ιστορία που ξετυλίγεται σε δύο διαφορετικά χωροχρονικά σημεία και μας φέρνει από τη μια κοντά στη μικρασιατική καταστροφή του 1922 μέσα από τις κακουχίες και τον αγώνα επιβίωσης μίας από τις χιλιάδες ελληνικές οικογένειες που βλέπει τη ζωή της να αλλάζει για πάντα μέσα σε μια στιγμή κι από την άλλη στην υποβλητική ατμόσφαιρα της περιοχής του Ολύμπου, απόλυτα ταιριαστή με την ομίχλη στο μυαλό της δεύτερης ηρωίδας του βιβλίου. Ένταση, σασπένς και αγωνία εναλλάσσονται με ρομαντισμό, τρυφερότητα και ελπίδα δημιουργώντας συγκινητικές και τρυφερές σκηνές. Οι εναλλαγές από το σήμερα στο χτες που σταματούν την εκάστοτε ροή σε κρίσιμο σημείο και οι διαρκείς ανατροπές κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον. Ένα «Πορφυρό πέλαγος» γεμάτο μυστικά χωρίζει δυο διαφορετικές γυναίκες που καλούνται να αγωνιστούν και να επιβιώσουν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους με τα πράγματα γύρω τους να χειροτερεύουν και να δυσκολεύουν από κεφάλαιο σε κεφάλαιο. Κινηματογραφικές εικόνες και έξυπνος χειρισμός της πλοκής με κράτησαν ως το τέλος.

Γεωργία Κακαλοπούλου-Πορφυρό πέλαγος-εκδόσεις Bell

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Η Γεωργία Κακαλοπούλου κατάγεται από τη Λεπτοκαρυά και τη Νέα Έφεσο Πιερίας, όπου και διαμένει. Έχει κάνει σπουδές υγείας και μουσικής, ενώ έχει παρακολουθήσει μαθήματα εικαστικών τεχνών και υποκριτικής σε ερασιτεχνικό θέατρο της Κατερίνης, συμμετέχοντας σε πολλές παραστάσεις. Έχει συγγράψει πληθώρα μυθιστορημάτων, κάποια από τα οποία έχουν εκδοθεί από τις εκδόσεις Λιβάνης, Ωκεανίδα, Ωκεανός, Μάτι. Από τις εκδόσεις Silk έχουν κυκλοφορήσει τα μυθιστορήματά της Κι αν δε σου το είπα σ’ αγαπώ και Η εποχή των μυστικών. Γράφει ποιήματα και άρθρα στο blog της, georgiakakalopoulou.blogspot.gr, ενώ κείμενά της έχουν δημοσιευτεί και σε διαδικτυακές εφημερίδες. Είναι μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών, του Κέντρου Γραμμάτων και Τεχνών Δίου, και του Παραρτήματος Πιερίας της Πανελλαδικής Οργάνωσης Γυναικών «Παναθηναϊκή». Είναι παντρεμένη και μητέρα δύο παιδιών.

Η Γεωργία Κακαλοπούλου επανέρχεται φέτος με το βιβλίο της «Πορφυρό Πέλαγος» από τις εκδόσεις Bell. Τι διαφορετικό μπορεί να έχει το νέο της συγγραφικό πόνημα από τα προηγούμενα; Έχει την πολύπαθη ιστορία της προσφυγικής οικογένειάς της που κρατά από τη Μικρά Ασία, το Κιρκιντζέ, τη Σμύρνη και την Κρήτη. Και στο τέλος συναντούνται στη Νότια Πιερία, στο Στουπί, Νέα Έφεσο σήμερα, στον Παλιό Παντελεήμονα και τη Λεπτοκαρυά. Το πορφυρό πέλαγος όπου οι τόποι σχηματίζουν ένα νοητό τρίγωνο. Ίσως αυτή η κατάθεση αναμνήσεων, γεύσεων, παθών, ήταν η εσωτερική της ανάγκη, ένα ηθικό χρέος στους προγόνους της που τόσο πολύ παιδεύτηκαν μέχρι να φτάσουν στα ριζά του Ολύμπου και να προκόψουν. Η λογοτεχνία μας δίνει αυτή την ευκαιρία να επανα-κατασκευάσουμε την πορεία μας, από πού ξεκινήσαμε και που φτάσαμε. Με όπλο την πένα της, η Γεωργία Κακαλοπούλου άδραξε την ευκαιρία για να ανοίξει το σεντούκι της μνήμης και να καταγράψει με όμορφες λέξεις, δυνατές εικόνες, πόνο αλλά και αισιόδοξα μηνύματα σε ένα βιβλίο των 342 σελίδων. Η ιστορία και η μυθοπλασία αγκαλιάστηκαν σε τούτες τις σελίδες, για να θυμηθούν οι παλαιότεροι και να μάθουν οι νεότεροι. Οι Έλληνες είμαστε προσφυγικός λαός κι αυτό δεν πρέπει να το λησμονούμε. Το επισημαίνει και η συγγραφέας με κάθε ευκαιρία. Μας ταρακουνά για να καταλάβουμε πώς μόνο με την αγάπη των λαών θα καταφέρουμε να αλλάξουμε τον κόσμο. Η συγγραφέας ενώνει την ωμή πραγματικότητα, τους βιασμούς, τη φτώχια με το μεταφυσικό, την πίστη και την ελπίδα. Τα θεία έχουν κυρίαρχη θέση μέσα στο μυθιστόρημα.

Στο μυθιστόρημα, η συγγραφέας κάθεται αντικριστά με τη συνονόματη γιαγιά της, συντροφιά, με τον ελληνικό καφέ σερμπέτι στο τραπέζι, τη μυρωδιά του καρυδάτου χαλβά να τις συντροφεύει, απλώνοντας το νήμα των αναμνήσεων. Τις κρατά ζεστές και φυλαγμένες στην ψυχή τις μνήμες και τις συμβουλές της. «Ο παράδεισος. Ψηλά, εκεί που τους έβαλε ο Θεός να κατοικίσουν σαν άρχοντες με όλα τα καλά του Παραδείσου. Τα δέντρα τους βαριά από τους καρπούς, τα χωράφια τους εύφορα, οι εκκλησιές τους πανώριες, γιορτές και πανηγύρια. Όμορφοι άνθρωποι, πιστοί, αγαπημένοι».Ξεκινά από την Κρήτη, τα Σφακιά του 19ου αιώνα, όπου οι Τούρκοι κατακτητές αλώνιζαν το νησί και κυριαρχούσαν στις ζωές των Κρητικών, όπου ο κυνηγημένος Λεωνίδας φεύγει στα απέναντι παράλια, στο Κιρκιντζέ τον Αύγουστο του 22. Μας φέρνει στο σήμερα στον Παλιό Παντελεήμονα της Πιερίας, όπου μας συστήνει την Έμμα. Και ξανά πίσω στο Κιρκιντζέ του 1922.Εκεί γνωρίζουμε τη Γιαγιά Γιαννούλα, την κόρη της Σοφία, τις εγγονές της, τον Μανώλη, τον Χρήστο αλλά και τους αντάρτες που αγωνίζονται ενάντια στους Τσέτες. Ταξιδεύουμε νοερά στη Σμύρνη όπου οι θηριωδίες περιγράφονται τόσο σοκαριστικά που ο αναγνώστης βρίσκεται σε συναισθηματική κορύφωση. Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Στουπί Πιερίας, Δραπετσώνα όπου καταλαγιάζουν τα μέλη της οικογένειας της γιαγιάς Γιαννούλας και ξαναρχίζουν από την αρχή. Ποια θα είναι η τύχη των ηρώων της; Κατάφεραν να ορθοποδήσουν; Κατάφεραν να φέρουν το ευαγγέλιο από το Κιρκιντζέ στη νέα πατρίδα;

Τελικά Γεωργία Κακαλοπούλου ποιος ή ποια σου έμαθε τα Σμυρναίικα τραγούδια; Με τούτο το βιβλίο νιώθεις πώς ελάφρωσες ή θα περιμένουμε και άλλες ιστορίες; Καλοτάξιδο να είναι!

Μέσα στη μαύρη θάλασσα,

μέσα στο γκρίζο κύμα

θα ρίξω την ψυχούλα μου,

απάνω από την πρύμνη,

καπνός και στάχτη στο φευγιό,

σκληρό σκοινί να γίνει,

για να με δέσει στην ακτή

απ’ τη γλυκιά μου Σμύρνη.