Ελένη Καρακούλη-Δέκα τρόποι να εκτεθείς-εκδόσεις Καστανιώτη

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Η Έλενα Καρακούλη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1974. Σπούδασε ελληνική φιλολογία και θεατρολογία στην Αθήνα και δραματουργία στη Γερμανία. Συνεργάστηκε με θέατρα της Γερμανίας, όπως το Deutsches Theater, το Bochum Schauspielhaus και το Thalia Theater. Εργάστηκε ως δραματουργός στο Εθνικό Θέατρο (2008-2013) και από το 1998 διδάσκει στη Γερμανική Σχολή Αθηνών λογοτεχνία και φιλοσοφία. Σκηνοθέτησε τα έργα: Η γυναίκα απ’ τα παλιά του Ρ. Σίμελπφενιχ (θέατρο Πορεία, 2015), Φοβάσαι; του Α. Σάιντελ (Στούντιο Ιλίσια-Βολανάκης, 2016), Ηimmelweg του Χ. Μαγιόργκα (Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, 2019), Παράμεσος της Γ. Ογκάουα (Radio plays του Φεστιβάλ Αθηνών, 2022) και Σκηνές από ένα γάμο του Ι. Μπέργκμαν (Σκηνή Ωμέγα του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, 2023 και Σύγχρονο Θέατρο, 2024).

Είναι το πρώτο βιβλίο της Ελένης Καρακούλη κι αυτά που με προκάλεσαν την περιέργεια να το επιλέξω ήταν πρώτα ο τίτλος και μετά το έξυπνο εξώφυλλο που σχεδίασαν οι εκδόσεις Καστανιώτη. Πιστεύω πως το εξώφυλλο είναι το πρώτο που σε τραβά όταν βρίσκεσαι στα ράφια των βιβλιοπωλείων, κι αυτό οι εκδόσεις το έχουν πετύχει. Όταν μάλιστα είναι πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέας και δεν γνωρίζεις κάτι γι’ αυτήν. Μετά ανακαλύπτεις το μεγάλο της έργο, σε άλλους τομείς της Τέχνης. Μετά γνωρίζεις ότι είναι σκηνοθέτιδα και το διακρίνεις διαβάζοντας τα διηγήματά της. Στον στρωτό της λόγο, χωρίς καλολογικά στοιχεία, με αρχή μέση και τέλος. Διηγήματα που κυλούν ευχάριστα γιατί κάθε λέξη της έχει βαρύτητα. Και πώς θα μπορούσαν να μην έχουν βαρύτητα αφού οι ιστορίες είναι γραμμένες για τη γυναίκα; Ιστορίες γυναικών που δεν έχουν έναν άνδρα που τις κακοποιεί, τις βιάζει αλλά κουβαλούν από μόνες τους όλα εκείνα τα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις της ελληνικής συντηρητικής κοινωνίας. Είναι εκτεθειμένες, ενοχικές γιατί γεννήθηκαν γυναίκες. Γυναίκες που μεγαλώνουν με τους φόβους τους, γυναίκες που φορούν το ρούχο που τις φόρεσαν οι γιαγιάδες και οι μάνες τους και δεν μπορούν να το πετάξουν. Μας διηγείται ιστορίες δέκα γυναικών που κουβαλούν στην ψυχή τους τραύματα που άλλοτε έρχεται η ώρα που λυτρώνονται κι άλλοτε που τα καταπίνουν γιατί έτσι έπρεπε να γίνει. Γυναίκες με στόχους και επιθυμίες, γυναίκες φιλόδοξες αλλά ταυτόχρονα κουρασμένες από όσα συμβαίνουν μέσα στην οικογένεια, που πάντα προέχει, αφήνοντας πίσω τους τον ίδιο τους τον εαυτό. Παλεύει με τις ηρωίδες της, δεν τις χαϊδεύει. Μας φέρνει στο χαρτί τα μηνύματα που γεννιούνται από τον τρόπο ζωής αυτών των δέκα γυναικών. Όλες οι γυναίκες έχουν δεύτερο ρόλο, ζουν στη σκιά του αρσενικού. Είναι ιδιαιτέρες τους κι όχι αφεντικά των αντρών. Ζουν στη σκιά τους μα μέσα τους βράζουν από την αδικία. Κάθε μια ιστορία αφήνει το στίγμα της στην ψυχή της κάθε γυναίκας, που άλλοτε την εξοργίζει κι άλλοτε κι άλλοτε την κάνει πιο δυνατή. Μια ασθενής χρειάζεται επειγόντως «επισκευή», η γραμματέας του γιατρού ξεπερνάει τα όρια, μια επίδοξη συγγραφέας παρακολουθεί μαθήματα δημιουργικής γραφής και μαθαίνει να αγαπά με τον τρόπο των ενηλίκων, μια καθηγήτρια γίνεται ξαφνικά το τιμώμενο πρόσωπο, μια κόρη διεκδικεί τον μπαμπά της και μια άλλη επισκέπτεται το πατρικό της για να φύγει με τάπερ αεροστεγώς κλεισμένα. Τρεις συμμαθήτριες θυμούνται τα παλιά, μια γυναίκα παραλαμβάνει τις ηλεκτρικές συσκευές που θα εξοπλίσουν το σπίτι των ονείρων της, μια άλλη φροντίζει τη γιαγιά που φιλοξενεί και μια συγγραφέας προσπαθεί να γράψει, επιτέλους, το πρώτο της βιβλίο παλεύοντας με τον υπολογιστή της.

Τελικά θα καταφέρει η κάθε γυναίκα να βρει την άκρη στον λαβύρινθό της, όπως μας προϊδεάζει η εικόνα του εξώφυλλου; Ή θα συνεχίσει να είναι εκτεθειμένη στα πρέπει, στα μη, στο έτσι πρέπει να γίνει; Μέχρι πότε; Καλοτάξιδο να είναι το βιβλίο!