«Πάλι μόνος σου μιλάς;» Η παραπάνω ερώτηση προέρχεται συνήθως από το οικογενειακό περιβάλλον και απευθύνεται σε λογοτέχνες που εργάζονται στο σπίτι. Τις περισσότερες φορές, ο τόνος της φωνής δείχνει «απορία» ή «έκπληξη» και σπανιότερα «περιπαικτική διάθεση». Και φυσικά δεν υπάρχει συγγραφέας μυθοπλασίας που δεν έχει υποστεί ποτέ αυτή τη μικρή δοκιμασία. Διότι το χαρακτηριστικό στοιχείο που (πρέπει να) διαθέτει ένας λογοτέχνης είναι η «ενσυναίσθηση». Δηλαδή η ικανότητα να μπορεί να μπαίνει στο σώμα, στο μυαλό και στην ψυχή των χαρακτήρων που κατασκευάζει. Πρέπει ο συγγραφέας να ταυτιστεί πλήρως με τους πρωταγωνιστές του έργου του, να αισθανθεί την αγάπη τους, τον φόβο τους, τον πανικό τους ή την αυτοθυσία τους. Και για να το κατορθώσει αυτό ένας λογοτέχνης, θα πρέπει να «συνομιλήσει» με τους ήρωες του μυθιστορήματος. Θα πρέπει να «βαδίσει» και ο ίδιος στον χώρο όπου κινούνται οι πρωταγωνιστές του έργου, να «βιώσει» τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν και -κυρίως- να «κουβεντιάσει» μαζί τους. Πρέπει να μάθει την ιστορία τους και το παρελθόν τους, τι ελπίζουν στη ζωή τους και για ποιο λόγο ξυπνούν τα βράδια. Τι φοβούνται, τι είναι αυτό που τους κάνει να ντρέπονται και τι μαλακώνει την ψυχή τους. Μερικοί συγγραφείς προτιμούν τη μέθοδο των συνεντεύξεων με αλλεπάλληλες ερωτήσεις και «απαντήσεις» έτσι ώστε να εξασφαλίσουν περισσότερες πληροφορίες για τους χαρακτήρες του έργου τους. Δεν είναι υποχρεωτικό αυτές οι λεπτομέρειες να καταγραφούν στο μυθιστόρημα αλλά είναι απολύτως απαραίτητο να τις γνωρίζει ο συγγραφέας. Διότι μόνο έτσι ο ήρωας του έργου θα μιλά, θα κινείται και θα αντιδρά φυσιολογικά. Όμως αυτές οι «συνομιλίες» είναι αυστηρά ιδιωτικές και αφορούν μόνο τον συγγραφέα και τον ήρωα του μυθιστορήματος. Κι αν καμιά φορά γίνει λάθος και παραβρεθεί κάποιος τρίτος (φίλος ή συγγενής) τότε η κουβέντα τελειώνει απότομα με την ερώτηση: «Πάλι μόνος σου μιλάς;»

Πάντως, αυτή η εξερεύνηση στη ζωή και την ψυχή των πρωταγωνιστών, είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του ιστορικού μυθιστορήματος «Το ξίφος της Μάλτας», (εκδόσεις Ενάλιος – 2024). Η συγγραφέας, Λεύκη Σαραντινού, δούλεψε ακούραστα και «έχτισε» τους ήρωές της με αριστοτεχνικό τρόπο. Ο Φίλιππος και η Μαρία είναι ολοκληρωμένοι χαρακτήρες, κινούνται σταθερά και χωρίς την παραμικρή αστοχία στη συμπεριφορά τους. Οι αποφάσεις τους είναι πλήρως αιτιολογημένες ενώ οι πράξεις τους στηρίζουν την ομαλή εξέλιξη της πλοκής. Κι όλα αυτά στο δύσκολο περιβάλλον του 1533 όπου οι πρωταγωνιστές αντιμετωπίζουν τραγικά διλήμματα, συγκλονιστικά ιστορικά γεγονότα κι έναν (ακραία) απαγορευμένο έρωτα. Εντάξει, η κυρία Σαραντινού είναι έμπειρη λογοτέχνης και ασφαλώς γνωρίζει ότι οι αναγνώστες, μετά από δύο ή τρία χρόνια, συνήθως ξεχνούν τις λεπτομέρειες της πλοκής και θυμούνται μόνο τους ξεχωριστούς ήρωες του μυθιστορήματος.

Ωστόσο τα εντυπωσιακά στοιχεία του μυθιστορήματος δεν εξαντλούνται στους άρτιους χαρακτήρες. Διότι το «Ξίφος της Μάλτας» δεν είναι μόνο ένα βιβλίο μυθοπλασίας. Είναι ατόφια Ιστορία η οποία, σύμφωνα με το εισαγωγικό σημείωμα της κυρίας Σαραντινού: «Πρέπει να συνδυάζεται με την τέρψη της ανάγνωσης και τη Λογοτεχνία».

Η υπόθεση εκτυλίσσεται στον μαγικό κόσμο των ιπποτών και των σταυροφόρων, σ' ένα περιβάλλον όπου κυριαρχεί η διαρκής αντιπαράθεση του χριστιανισμού με το ισλάμ. Πρωταγωνιστικό ρόλο έχει η οικογένεια ντε Ριντφόρ η οποία υπήρξε στ' αλήθεια όπως και οι Ροδίτες που εγκατέλειψαν τη Ρόδο και εγκαταστάθηκαν στη Μάλτα.

Το έργο εξιστορεί με λογοτεχνική προσέγγιση τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα του 16ου αιώνα: την Πολιορκία της Μάλτας από τους Οθωμανούς, τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου και τη Σφαγή του Αγίου Βαρθολομαίου. Κι ακόμα δίνει πληροφορίες για την καθημερινή ζωή στη Μάλτα, στη Βενετία και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Επίσης μαθαίνουμε για την οργάνωση των ιπποτών του Αγίου Ιωάννη, τη λειτουργία των μοναστηριών αλλά και την κατάσταση της Ιατρικής κατά τη συγκεκριμένη περίοδο. Μέσα από τα μάτια των πρωταγωνιστών, βλέπουμε τα έργα του Τιτσιάνο και του Καραβάτζιο καθώς και την άνθηση των τεχνών κατά την ιταλική αναγέννηση.

Η συγγραφέας λογικά πρέπει να «κατέβασε» βιβλιοθήκες ολόκληρες για να αντλήσει τα στοιχεία που περιλαμβάνει το έργο της. Μέτρησα επτά σελίδες με βιβλιογραφία στο τέλος του έργου και 17 σελίδες με σημειώσεις και επεξηγήσεις.

Όμως αυτό που κάνει το βιβλίο να ξεχωρίζει, είναι η αυθεντική γλώσσα των χαρακτήρων! Αν επρόκειτο για 10 ή 15 φράσεις διάσπαρτες στο βιβλίο, θα ήταν κάτι σαν «αλατοπίπερο», δηλαδή ένα λογοτεχνικό στολίδι. Όμως είναι κάτι παραπάνω καθώς η συγγραφέας χρησιμοποιεί σε όλους τους διαλόγους τη διάλεκτο των Ελλήνων της Μάλτας. Αυτή η γλώσσα είναι η ελληνική η οποία προφανώς εμπλουτίζεται με πολλές ιταλικές λέξεις. Μάλιστα συχνά διακρίνεται το ροδίτικο ιδίωμα ενώ ένας πρωταγωνιστής με καταγωγή από την Κρήτη χρησιμοποιεί και μερικά «ίντα». Παράλληλα, οι Ιππότες και κάποιοι σπουδαγμένοι μιλούν πιο «λόγια» ενώ οι απλοί άνθρωποι πιο λαϊκά.

Το «Ξίφος της Μάλτας» ξεδιπλώνεται σε 784 σελίδες οι οποίες χωρίζονται σε κεφάλαια των 10 – 15 σελίδων. Ωστόσο διαβάζεται εύκολα και είναι από αυτά τα μυθιστορήματα που θέλεις να διαβάσεις δεύτερη φορά. Στην έκδοση περιλαμβάνεται κι ένας χρηστικός κατάλογος με τα ονόματα όλων των πρωταγωνιστών ενώ στο τέλος κάθε σελίδας δίνονται διευκρινίσεις για τις άγνωστες ιταλικές λέξεις των διαλόγων. Σε τακτά διαστήματα η αφήγηση διακόπτεται καθώς παρεμβάλλονται επιστολές των ηρώων (σε πρώτο πρόσωπο) που κάνουν την ανάγνωση πιο εύκολη.

Εν κατακλείδι, η Λεύκη Σαραντινού εργάστηκε σκληρά για να παρουσιάσει λογοτεχνικά μια ολόκληρη -και πολυτάραχη- ιστορική περίοδο. Έμαθε και η ίδια να μιλά τη διάλεκτο των Ελλήνων της Μάλτας και κατασκεύασε εξαιρετικούς χαρακτήρες. Αλλά δημιούργησε ένα υπέροχο έργο από αυτά που αποτελούν σταθμό στην εκδοτική παραγωγή της χώρας μας. Το «Ξίφος της Μάλτας» είναι ένας ύμνος στη Μυθοπλασία και μια ωδή στην Ιστορία. Είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα που αξίζει να διακριθεί!