Το 1981 μια παρέα παιδιών ανακαλύπτουν σε μια κρυμμένη σπηλιά ένα πτώμα κι αυτό θ’ αλλάξει τη ζωή τους. Πίσω στη δεκαετία του 1950 θα γεννηθεί ένας έρωτας που θα προκαλέσει ζήλια και θυμό σε ένα τρίτο πρόσωπο. Πώς συνδέονται αυτές οι ιστορίες μεταξύ τους; Πόσα μυστικά είναι κρυμμένα βαθιά στο παρελθόν της παραλιακής κωμόπολης και πόσο ολέθρια θα αποδειχθούν αν βγουν στο φως;

Η Γερακίνα Μπουρίκα έγραψε ένα δυνατό, ανατρεπτικό και καλογραμμένο μυθιστόρημα που μπλέκει αριστοτεχνικά δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους και μας συστήνει με υποδειγματικό χειρισμό της πλοκής πόσο και πώς άλλαξαν τα πρόσωπα της ιστορίας μέσα στον χρόνο. Με διαρκή πρωθύστερα, που κόβουν την εκάστοτε αφήγηση σε καίριο σημείο, ταξιδεύουμε από τη δεκαετία του 1980 πίσω σε αυτήν του 1950 και προσπαθούμε να καταλάβουμε τι συνέβη ανάμεσα στις οικογένειες που ζουν στο ίδιο στενό δρομάκι και έχουν ενώσει τα όνειρα και τις ελπίδες τους σε μια κοινή «αυλή». Το μυθιστόρημα ξεκινάει το 1981 με τα αδέλφια Αλέκο και Μιχάλη και τους φίλους τους Κωστή και Νάσια να ανακαλύπτουν μια κρυμμένη σπηλιά, την οποία αποφασίζουν να εξερευνήσουν. Στο βάθος της λοιπόν βρίσκουν έναν σκελετό μ’ ένα πανέμορφο κόσμημα στο πόδι κι αυτό τα αναστατώνει. Τα παιδιά μεγάλωσαν μαζί σ’ ένα στενάκι με μονώροφα σπίτια, με τους γονείς τους να είναι επίσης φίλοι καρδιακοί και γείτονες. Στην παρέα τους προστέθηκε η ορφανή Σμαραγδή όταν μετακόμισε στο σπίτι του θείου της, του Μίλτου, ένα κορίτσι που μεγάλωσε με το βάρος της εγκατάλειψης από τη μητέρα της και που ωρίμασε απότομα με τον ξαφνικό θάνατο του πατέρα της. Ο Κωστής τρέφει αισθήματα για τη Σμαραγδή και πληγώνεται όταν διαπιστώνει πως συν τω χρόνω την καρδιά της κέρδισε ο Μιχάλης, θα αφήσει όμως τα αισθήματά του να μπουν εμπόδιο στη φιλία τους;

Βρισκόμαστε στην περίοδο της Μεγάλης Εβδομάδας και η κατανυκτική ατμόσφαιρα ξυπνάει και πάλι τους εφιάλτες κάποιων, τους φέρνει αντιμέτωπους με τα λάθη τους, με το παρελθόν τους, με τις αποφάσεις τους, άλλοι μετανιώνουν, άλλοι ατσαλωμένοι πεισμώνουν στο σωστό που τάχα έκαναν, όλοι τους όμως ξαναθυμούνται ή καταπίνουν δάκρυα και προδοσίες. Γιατί η Μυρσίνη, η μητέρα του Αλέκου και του Μιχάλη, βυθίζεται σε μελαγχολία κάθε Μεγάλη Παρασκευή; Τι έχει συμβεί στο παρελθόν της που το έχει κρύψει από όλους; Γιατί είναι έτοιμη ακόμη και τώρα να κάνει μια μεγάλη επανάσταση και να τινάξει τα πάντα γύρω της, προδίδοντας τον άντρα της, τον Τάσο, που μόνο αγάπη και σεβασμό της έχει χαρίσει τόσα χρόνια; Από την άλλη, ποιο είναι το παρελθόν του Μίλτου; Αγάπησε ποτέ κάποια γυναίκα; Γιατί δεν παντρεύτηκε; Ποια είναι η Μάγια και γιατί τη μισεί ακόμη; Τι συνέβη ανάμεσά τους και τι απέγινε αυτή η γυναίκα; Τις στιγμές που βλέπει την αδύναμη πλευρά του θείου της, η Σμαραγδή τον αγαπάει ακόμη πιο πολύ παρά τις διαφωνίες και τις εντάσεις τους, θα καταφέρει όμως να τρυπώσει στην καρδιά του και να ανακαλύψει τι του έχει συμβεί;

Παράλληλα, πίσω στο 1955, έναν μήνα μετά τα Σεπτεμβριανά, η οικογένεια Ξενάκη καταφεύγει στην παραθαλάσσια κωμόπολη της ιστορίας μας κουβαλώντας ψυχικά και σωματικά τραύματα από εκείνη τη νύχτα στην Κωνσταντινούπολη, με την περιουσία της κατεστραμμένη. Η Αμαλία και ο Σπύρος, με την κόρη τους, Μάγια, ζούσαν στα πλούτη και στις ανέσεις και τώρα δεν έχουν τίποτα δικό τους. Η οικογένεια Πετρίδη που αναλαμβάνει να τους φιλοξενήσει έχει τα δικά της προβλήματα, μιας και ο γιος τους, Στέλιος, έφυγε από το σπίτι για να σπουδάσει, αδιαφορώντας για το επάγγελμα του ψαρά που πήγαινε από πάππου προς πάππου στην οικογένεια και μάλιστα ειπώθηκαν λόγια βαριά μεταξύ γιου και πατέρα. Από τότε τα ίχνη του χάθηκαν και η Σμαρώ ρίχνει όλη της την αγάπη στον μικρότερο γιο, τον Μίλτο, που ερωτεύεται την ψηλομύτα Μάγια. Αυτό θα γεννήσει άφθαστη ζήλια σε μια πληγωμένη καρδιά που θα κάνει τα πάντα για να βγει αυτό το κορίτσι από τη μέση. Στο ίδιο στενό ζει και η κουτσομπόλα γειτόνισσα, Νότα, με τον ναυτικό άντρα της, Σώτο, και τα παιδιά τους, μια οικογένεια που σηκώνει τον δικό της σταυρό του μαρτυρίου, αν και κάποια σκηνικά της Νότας, που δεν αφήνει τίποτα να της ξεφύγει από τις ζωές των γειτόνων, ελαφραίνουν την πλοκή.

Μου άρεσε πολύ ο τρόπος με τον οποίο μπλέχτηκαν αυτές οι φαινομενικά διαφορετικές ιστορίες μεταξύ τους. Από κεφάλαιο σε κεφάλαιο γνωρίζουμε όλο και περισσότερο τους ήρωες του βιβλίου, ανακαλύπτουμε τι έκαναν τότε και πώς ζουν τώρα, με τα παιδιά τους να προχωράνε την ιστορία με τον δικό τους τρόπο και ταυτόχρονα χωρίς να ξεφεύγει κανείς τους από «του κύκλου τα γυρίσματα», αφού «…η ζωή τις κακές εκπλήξεις της δεν τις μαρτυράει» (σελ. 318). Το ερωτικό τρίγωνο του τότε ξεδιπλώνεται με μαεστρία και συγγραφική πρωτοτυπία και τα απόνερά του συνεχίζουν να επηρεάζουν τους ήρωες του σήμερα, κάποιους με επίγνωση και κάποιους αθώους απ’ όλα αυτά. Ρεαλισμός, ωραίοι διάλογοι, μετρημένα καλολογικά στοιχεία, πλούσιο λεξιλόγιο, παραστατικές περιγραφές πλουτίζουν το κείμενο. Η συγγραφέας παρατηρεί τα πάντα και παραθέτει επιλεγμένα και προσεγμένα στιγμιότυπα που δεν κουράζουν, δεν καθυστερούν την πλοκή, δεν είναι περιττά. Οι ιστορίες μικρών και μεγάλων μπλέκονται ωραία μεταξύ τους χωρίς υπερβολές και ακρότητες, δίνοντάς μας αφορμή να γνωρίσουμε χαρακτήρες που σίγουρα έχουμε συναντήσει κάποια στιγμή και στη δική μας ζωή. Κι όσο ξεδιπλώνονται τα γεγονότα τόσο αναρωτιόμαστε τι θέση έχει το πτώμα της σπηλιάς στην ιστορία, σε ποιον ανήκει, τι αναστάτωση θα φέρει αν αποκαλυφθεί το μυστικό των παιδιών για την εύρεσή του ενώ ταυτόχρονα ψάχνουμε να βρούμε πώς, πότε και υπό ποιες συνθήκες άλλαξαν οι χαρακτήρες του 1950 που πλέον μεγάλωσαν, τι γεγονότα έλαβαν χώρα, ποιες αποφάσεις πάρθηκαν και υπό ποιες συνθήκες, τι λάθη έγιναν και πώς φτάσαμε περίπου τριάντα χρόνια μετά να έχει στηθεί ένα τέλειο οικοδόμημα ψεύδους, έτοιμο να γκρεμιστεί με την πρώτη ραγισματιά.

Στα «Ολέθρια μυστικά» μια γυναίκα έδωσε περισσότερη αξία από τον άντρα που τη λάτρευε σ’ έναν άντρα που δεν την είχε εκτιμήσει και δεν την είχε αγαπήσει ποτέ, είναι αποφασισμένη λοιπόν να φτάσει ως το τέλος όταν η ζωή που διάλεξε κινδυνεύει να τιναχτεί στον αέρα. Ένα ψέμα, μια πληγωμένη καρδιά, τύψεις και ενοχές θα αποτελέσουν τη γέφυρα ανάμεσα σε δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους και θα ξεδιπλώσουν μια ιστορία επιφανειακά ανέμελη, χαρούμενη και γεμάτη αισιοδοξία μόνο και μόνο για να γκρεμιστεί συθέμελα με αργό και βασανιστικό για τους εμπλεκόμενους τρόπο. Η γραφή και ο πανέξυπνος χειρισμός της πλοκής βοηθάνε το μυθιστόρημα να ξεφύγει από τη στείρα ρομαντική εξιστόρηση και να μην εξελιχθεί η ιστορία του με κλισέ και αναμενόμενες εξελίξεις. Οι παραστατικές σκηνές και οι καλοσχεδιασμένες εξελίξεις δε με άφησαν σε ησυχία, με αποτέλεσμα να διαβάζω τις τελευταίες σελίδες σχεδόν όρθιος μέχρι να αποκαλυφθεί και το τελευταίο ψέμα, να βρεθεί η ταυτότητα του θύματος στη σπηλιά και να μάθω ποιες θα είναι οι συνέπειες για τους εμπλεκόμενους. Με εξίσου θετικές εντυπώσεις με άφησε και η επιλογή της συγγραφέως να στήσει με τέτοιο τρόπο την ιστορία της που με έκανε να πιστέψω ότι βρήκα σε ποιον ανήκει το πτώμα φωτίζοντας τεχνηέντως τις συνθήκες και τον ένοχο, μόνο και μόνο για να ανατινάξει τα πάντα με αληθοφάνεια. Όταν φτάνει η ώρα της φριχτής αλήθειας, τα πάντα ανατρέπονται, ισορροπίες τινάζονται στον αέρα, ο ένοχος βγαίνει από τα σκοτάδια, η ταυτότητα του πτώματος μας ταξιδεύει σε κάτι που ξεχάστηκε εν τη ρύμη της ανάγνωσης και όλα τα κομμάτια της δυνατής αυτής ιστορίας μπαίνουν στη θέση τους. Η πλοκή είναι αληθοφανής και λογική, χωρίς υπερβολές, οι πράξεις και οι αντιδράσεις δεν είναι τραβηγμένες από τα μαλλιά, τα κομμάτια του χτες ενώνονται σωστά με του σήμερα, οι επιμέρους ιστορίες δένονται απρόσμενα και όλα αυτά χτίζουν ψηφίδα προς ψηφίδα μια δυνατή, συγκινητική ιστορία αγάπης, εκδίκησης, απογοήτευσης και μίσους, μακριά από αφηγηματικά κλισέ και στερεότυπα!