Προς το τέλος της ζωής του, ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, έχοντας ήδη ολοκληρώσει τις περίφημες Εξομολογήσεις του και γράψει το Ο Ρουσσώ κριτής του Ζαν-Ζακ, θα προβεί, μεταξύ 1776 και 1778, στη συγγραφή μίας ακόμη σειράς αυτοβιογραφικών κειμένων· οι Ονειροπολήσεις ενός μοναχικού περιπατητή είναι το τελευταίο του έργο, που θα δημοσιευθεί μετά θάνατον, το 1782. Σε αυτό, καταγράφει τους στοχασμούς του στη διάρκεια των καθημερινών περιπλανήσεών του στην εξοχή.
Πρόκειται για ένα έργο αδιαμφισβήτητης λογοτεχνικής και φιλοσοφικής αξίας, που αποκαλύπτει όψεις τόσο της κοσμοθεωρίας όσο και της προσωπικότητας του Ρουσσώ μ’ έναν καινοφανή τρόπο, καθώς αποτελεί μια ιδιάζουσα μορφή αναπαράστασης μεταξύ μνήμης, αναστοχασμού και συναισθήματος, φαντασίας και αυτο-παρατήρησης· ένα έργο που επέδρασε καταλυτικά στους μεταγενέστερους συγγραφείς, από τους ρομαντικούς ποιητές (καθώς θεωρείται εμβληματικό έργο του Ρομαντισμού, συγκρίσιμο με τα Βάσανα του νεαρού Βέρθερου του Γκαίτε) έως τον Μπωντλαίρ και τον Προυστ.
Ο ρομαντισμός του Ρουσσώ, μολονότι απέχει εκ πρώτης όψεως από την πολιτική φιλοσοφία του, στην ουσία αποκαλύπτει μια «ρομαντική ανθρωπολογία», στον βαθμό που ο εκ Γενεύης στοχαστής υπερασπίζεται σε αυτό το έργο την ιδέα μιας ταυτότητας του εγώ και της φύσης, μιας υποκειμενικότητας όπου η φαντασία υπερβαίνει τη λογική. Το αποτέλεσμα είναι ότι αυτό που κρίνεται συνήθως ως ένα καθαρά αυτοβιογραφικό δοκίμιο θέτει στην ουσία τα θεμέλια της πολιτικής φιλοσοφίας του Ρουσσώ.
Οι Ονειροπολήσεις είναι επίσης μια απόπειρα ενδοσκόπησης του συγγραφέα, στην οποία οι περιπλανήσεις στη φύση λειτουργούν αποκαλυπτικά και η φύση παρουσιάζεται ως ένα πραγματικό καταφύγιο από την πραγματικότητα, εναντίον των διακυμάνσεων, καλών ή κακών, της ζωής στην πόλη και μέσα στην κοινωνία.