Κώστας Χατζηαντωνίου- Αγκριτζέντο-εκδόσεις Καστανιώτη

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Ο Κώστας Χατζηαντωνίου γεννήθηκε το 1965 στη Ρόδο. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, πολιτικές επιστήμες και δημόσια διοίκηση. Δοκιμιογράφος και πεζογράφος, έχει συνεργαστεί με έγκριτες περιοδικές και εγκυκλοπαιδικές εκδόσεις. Σήμερα διευθύνει το λογοτεχνικό περιοδικό "Κοράλλι". Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και της Διοικούσας Επιτροπής του Ιδρύματος Κωστή Παλαμά. Έχει τιμηθεί με το βραβείο δοκιμίου του PENClub και το βραβείο Φωτέα για το βιβλίο του "Εναντίον του χρόνου". Το 2011 τιμήθηκε με το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (European Union Prize for Literature) για το μυθιστόρημά του "Αγκριτζέντο", το οποίο μεταφράστηκε στα ιταλικά, τα πολωνικά, τα σερβικά, τα κροατικά και τα αλβανικά.

Πέρασαν δεκαπέντε χρόνια από την πρώτη έκδοση από τις εκδόσεις Ιδεόγραμμα. Τότε το είχα διαβάσει και μου άρεσε. Από τότε παρακολουθώ τη συγγραφική του πορεία και είναι αξιοθαύμαστη. Σήμερα, με ανανεωμένη επιμέλεια, ο Κώστας Χατζηαντωνίου μας φέρνει πάλι το Αγκριτζέντο, από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Δύσκολη η γραφή του, ιδιαίτερη. Είναι για δυνατούς και ιδιαίτερους αναγνώστες. Δυο αναγνώσεις έπρεπε να κάνω για να κατανοήσω βαθιά τα νοήματά του αλλά και τη καλοδουλεμένη γλώσσα του. Και σίγουρα μετά από δεκατρία χρόνια, που εκδόθηκε το βιβλίο του, έχει συμπυκνώσει μέσα του περισσότερη φιλοσοφία, έχει διαμορφωθεί η σκέψη του κι έχει πιο πολύ ώριμη γραφή. Έτσι το Αγκριτζέντο έχει γίνει από τα καλύτερα βιβλία του, που οφείλουμε με καθαρή σκέψη και αφοσίωση να σκύψουμε πάνω του για μελέτη. Βυθιζόμαστε στη μοναξιά μας για να το κατανοήσουμε όσο περισσότερο μπορούμε τους ήρωες του και να διεισδύσουμε στη σκέψη τους. Είναι δύσκολο να βηματίσουμε μαζί τους. Να γίνουμε κομμάτι της ιστορίας τους. Ποιους θα γνωρίζει ο αναγνώστης στο Αγκριτζέντο της Σικελίας; Ποιος είναι ο αρχαίος Ακράγαντας; Ποιος είναι ο παράξενος γιατρός; Τι σχέση έχει ο Εμπεδοκλής με το Αγκριτζέντο;. Τι αναζητά η ζωγράφος κόρη του μέσα από την Τέχνη; Ποιος είναι ο Έλληνας που θέλει να σωθεί από τον κορεσμό και την απελπισία; Τι σχέση έχει ένας παράνομος, ένας καθολικός ιερέας με την πόλη και τον Εμπεδοκλή και τι κερδίζουν από τις συζητήσεις και τις φιλοσοφημένες σκέψεις του;

Το βιβλίο έχει κερδίσει δικαιωματικά το Ευρωπαϊκό βραβείο Λογοτεχνίας. Η πλοκή, η φαντασία, η γεωγραφία του τόπου που γνωρίζει πολύ καλά ο συγγραφέας, αφού ταξίδεψε και τον περπάτησε σπιθαμή προς σπιθαμή, η φιλοσοφία αλλά και η ιστορία πλέκονται πολύ δυνατά. Γι’ αυτό βγήκε κι αυτό το δυνατό μυθιστόρημα των τετρακοσίων σελίδων που αξίζει να διαβαστεί με προσοχή.

Το μόνο αληθινό πρόσωπο του μυθιστορήματος είναι ο φιλόσοφος και ποιητής Εμπεδοκλής, ο οποίος γεννήθηκε, έζησε και πέθανε στη Σικελία. Ο γιατρός και φιλόσοφος Παυσανίας, η κόρη του, Ισαβέλλα, ο Έλληνας Λίνος, ο τρομοκράτης Γκαετάνο, οι φίλοι του Παυσανία, σινιόρ Λουίτζι και Δον Τζουζέπε, ο αδερφός του, Ρουτζέρο, η φίλη της Ισαβέλλας και του Γκαετάνο, Χριστίνα, ο νεαρός Φράνκο και η οικογένειά του, η φίλη του και οι φίλοι του είναι όλοι δημιουργήματα της μυθοπλασίας του που κάνουν το μυθιστόρημα συναρπαστικό. Οι χαρακτήρες όπως τους έχτισε ο συγγραφέας, μας ξεναγούν στο Αγκριτζέντο, στο Παλέρμο, στη Μεσσήνη, την Αίτνα, μας περπατούν σε δρόμους, πλατείες, εκκλησίες, μουσεία, τόπους που δεν θα γνωρίζαμε αν πηγαίναμε μόνοι μας σε τούτα τα μέρη.

Μας μιλά για τους προσωκρατικούς, για τους ορθολογιστές, τους τυράννους, τους Ρόδιους και τους Κρητικούς. Η συγκράτηση και η μνήμη τόσων χαρακτήρων και τόπων που μας ταξιδεύουν στον κόσμο της μυθολογίας, της προϊστορίας, αλλά και της ιστορίας της αρχαίας Ελλάδος, μπολιάζοντας το με φιλοσοφία, καθιστούν το βιβλίο ξεχωριστό. Στο τέλος υπάρχουν σημειώσεις προς τον αναγνώστη, που αποδεικνύουν ακόμη μια φορά, τη σε βάθος έρευνα του συγγραφέα. Καλοτάξιδο να είναι!

«Μερικά πρόσωπα είναι μύθοι. Και οι μύθοι δεν αγγίζονται. Αλλά μέσα σ’ αυτό το ομιχλώδες τοπίο, μέσα σε μια γενική δοξολογία για κάθε περίοδο, για κάθε τάση, κάθε φυσιογνωμία της αρχαίας Ελλάδας, συσκοτίζονται συχνά τα πιο ουσιώδη. Πώς και πότε γεννήθηκε η φιλοσοφία; Τι ενέπνευσε αλήθεια τους μαχητές των Μηδικών πολέμων; Πώς θεμελιώθηκε το κλασσικό θαύμα; «