Η ζωή ενός ζευγαριού αλλάζει για πάντα όταν το παιδί τους στα τρία του χρόνια θα διαγνωστεί με αυτισμό. Το παλεύουν και οι δύο, εκείνος όμως τα παρατάει πιο γρήγορα και τους εγκαταλείπει. Νιώθει αποτυχημένος, δειλός, πως δεν έχει καταφέρει τίποτα στη ζωή του και τότε μια γυναίκα κάθεται δίπλα του και του κάνει μια ενδιαφέρουσα αλλά τρομακτική πρόταση.

Ο Γιώργος Γιώτσας έγραψε ένα ιδιαίτερο και ελκυστικό μυθιστόρημα που με αφορμή και κεντρικό άξονα τις δυσκολίες της καθημερινότητας μ΄ ένα αυτιστικό παιδί ξεδιπλώνει μια ιστορία γεμάτη ανατροπές, κοινωνικό προβληματισμό επί παντός επιστητού, έρωτα και αγάπη. Κάτι τα προσωπικά βιώματα του συγγραφέα, μιας και είναι πατέρας ενός αυτιστικού παιδιού, κάτι τα εισαγωγικά σημειώματα, κάτι οι εξομολογήσεις του στο επίμετρο περίμενα πως θα διάβαζα ένα μυθιστόρημα γεμάτο τρυφερές μα και σκληρές σκηνές, με περιστατικά που θα ζωντανεύουν το «ξεχωριστό παιδί» του βιβλίου και γενικότερα πως αυτό θα ήταν το θέμα μας. Ναι, φυσικά, μόνο που γύρω από αυτό ξεδιπλώθηκε μια ευφάνταστη ιστορία τρόμου και ρομαντισμού σε τέτοια έκταση που το παιδί είναι απλώς το περιτύλιγμα και ο αυθορμητισμός που χρειαζόμαστε όταν βυθιστούμε στον κόσμο του συγγραφέα, είναι το φως που θα μας οδηγήσει όταν χαθούμε στο σκοτάδι των ηρώων του βιβλίου, η βοήθεια που θα μας συγκρατήσει για να μην παρασυρθούμε και πέσουμε στα βαθιά.

Πρόκειται για ένα πολυδιάστατο βιβλίο που ξεδιπλώνει αργά και σχεδόν υποδόρια τις πολυπρισματικές του ταυτότητες και με δυσκόλεψε να το εντάξω σε ένα μόνο είδος. Είναι ρομαντικό; Ναι, έχουμε ερωτικές σκηνές και μια μεγάλη αγάπη που πρέπει να τελειώσει εξαιτίας μιας συμφωνίας. Είναι κοινωνικό; Σαφέστατα, αφού ασχολείται με τις ξεχωριστές ιδιαιτερότητες ενός παιδιού σ’ έναν κόσμο γεμάτο ρατσισμό και εγωισμό, αφού ο πρωταγωνιστής του βιβλίου έχει βιώσει διάφορα περιστατικά και ακόμη και στο τώρα δεν παύει στιγμή να στηλιτεύει ό,τι τον κατατρύχει. Είναι τρόμου; Ναι, υπάρχει και τέτοιο στοιχείο, αφού η συμφωνία είναι ζωής και θανάτου. Όλα αυτά μαζί συγκροτούν ένα υπέροχο, δυνατό και γρήγορο κείμενο γεμάτο ανατροπές και ευαισθησία. Διάσπαρτες παρατηρήσεις γύρω από σημαντικά ζητήματα της εποχής μας, τις τοξικές σχέσεις, την υποκρισία της κοινωνίας, τα ναρκωτικά, το trafficking κ. π. ά. εμφανίζονται κάπου κάπου για να συμπληρώσουν το κείμενο αλλά δίνονται σε μικρές, σκόρπιες προτάσεις και όχι εν είδει εσωτερικών μακροσκελών μονολόγων. Αυτό ταιριάζει με τον χαρακτήρα του πρωταγωνιστή, αφού ως συγγραφέας που είναι σχολιάζει και παρατηρεί τα πάντα όσο προσπαθεί να βρει τον εαυτό του μακριά απ’ τον γιο του, τον οποίο δεν παύει να σκέφτεται, να κρατήσει μια σχέση, να σταθεί στα πόδια του, να γράψει και φυσικά να εκδώσει ένα καλό βιβλίο. «Θα έπρεπε να μην παίζουν κανένα ρόλο στη ζωή μας η καταγωγή, η εθνικότητα, η πολιτική μας τοποθέτηση. Να μας συνδέει μόνο η τέχνη και η ανάγκη για ζωή» (σελ. 246).

Στην αρχή λοιπόν περνάνε στιγμιότυπα από τη ζωή του Ηλία, του αφηγητή, τα παιδικά του χρόνια, ο θάνατος του πατέρα του και πώς τον αντιμετώπισε, οι σπουδές στην Αγγλία με τα πάρτι και το αλκοόλ, το γράψιμο στο οποίο αφοσιώθηκε, ο γάμος του με τη Ζέτα και το «ξεχωριστό παιδί» τους, ο Νικόλας. Στιγμιότυπα αποτυχημένων προσπαθειών, ελπίδων που διαψεύστηκαν, ονείρων που δεν πραγματοποιήθηκαν και στο τέλος η μεγάλη προδοσία: «Δεν τα παράτησα ακριβώς. Αλλά έφυγα από την πρώτη γραμμή της μάχης» (σελ. 180). Ο αυτισμός του Νικόλα, ενός παιδιού που δε θα μιλήσει ποτέ, διέλυσε έναν ήδη προβληματικό γάμο και ο συγγραφέας, μέσω πρωθύστερων, μας δείχνει την κλιμάκωση των εξελίξεων που οδήγησαν σε ομηρικούς καβγάδες και δυστυχώς στην επιδείνωση του παιδιού. Τώρα όμως που ο Ηλίας έχει φύγει και το διαζύγιο έχει βγει, η επικοινωνία μεταξύ τους είναι πιο ομαλή, πιο βατή. Νιώθει αποτυχημένος πατέρας: «…κάθε φορά που ένιωθα το άγγιγμά του και ξυπνούσα, αυτό δε θα το άλλαζα για καμία λέξη του κόσμου -και ως συγγραφέας με ειλικρινή αγάπη για τα βιβλία, λατρεύω τις λέξεις, όμως πόσο ασήμαντες μου φαίνονταν ακόμα κι αυτές μπροστά στη ζεστασιά από τα ακροδάχτυλα του γιου μου στα μάγουλά μου» (σελ. 69). Μπορεί να τους άφησε αλλά δεν παύει να σκέφτεται τον Νικόλα: «Δεν τα κατάφερα με το παιδί μου. Και με τρώει αυτό κάθε μέρα» (σελ. 142). Τρέμει για το τι μπορεί να κάνει η κοινωνία σ’ ένα παιδί με αυτισμό: «Οι ραφές του πολιτισμένου κόσμου ξηλώνονται κάθε λεπτό που περνάει. Είναι τρομακτικό το τι βρίσκεται από κάτω» (σελ. 42). Γιατί: «Αυτισμός σημαίνει κοινωνικός αποκλεισμός εξαιτίας ανθρώπων…η λέξη ενσυναίσθηση σε συνεχή έκλειψη» (σελ. 71).

Ο Ηλίας έχει και μια καλή καριέρα ως συγγραφέας, με πολλά βραβεία σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς αλλά με φρούδες ελπίδες από λογοτεχνικό πράκτορα ότι θα του βγάλει βιβλίο. Η πορεία του τον έχει γεμίσει με πικρία και κακεντρέχεια για τους ανθρώπους του χώρου και τα πράγματα έχουν χειροτερέψει μετά τη γέννηση του παιδιού και πρόσφατα μετά το διαζύγιο. Τη βραδιά των γενεθλίων του που πηγαίνει σ’ ένα μαγαζί για να φάει, μια όμορφη γυναίκα κάθεται δίπλα του και του υπόσχεται πως το βιβλίο που θα γράψει θα γίνει best seller κι αμέσως μετά ο γιος του θα μιλήσει. Σε αντάλλαγμα ο Ηλίας πρέπει να πεθάνει! Έτσι ξεκινάει ένα από τα πιο παράδοξα μυθιστορήματα που έχω διαβάσει κι αναρωτιόμουν ως πού μπορεί να φτάσει ένας απελπισμένος πατέρας και «αποτυχημένος» συγγραφέας για να δει να πραγματοποιούνται αυτά που λαχταράει πιο πολύ! Το κερασάκι στην τούρτα είναι η εμφάνιση της μυστηριώδους Άρτε, με την οποία γνωρίζονται αναπάντεχα και, παρά τις αρχικές τους αντιρρήσεις, υποκύπτουν στον έρωτα και κάνουν σχέση. Από τι τρέχει να ξεφύγει και πώς κατέληξε σ’ ένα κοινόβιο στα Εξάρχεια; Πώς θα χειριστεί ο Ηλίας τα συναισθήματά του απέναντί της, ειδικά μετά τη συζήτηση με τη μυστηριώδη γυναίκα και την υπόσχεσή της; «Μόνο μη μ’ ερωτευτείς…Θα φοβηθείς μετά! Όλα θα γίνουν χειρότερα»! (σελ. 113), του λέει η Άρτε αλλά πότε υπάκουσε ο έρωτας στη λογική; Μαζί θα περάσουν απ’ όλα τα στάδια μιας σχέσης, με γεγονότα που κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, ειδικά αυτά που αφορούν το παρελθόν της κοπέλας και τα διάβαζα με κομμένη ανάσα κι επιπλέον με ένταση και σασπένς, αφού ο χρόνος τελειώνει!

Από την άλλη, έχουμε τη φίλη του Ηλία, Άλεξ, επίσης συγγραφέα και με κονέ στον χώρο του βιβλίου, μια γυναίκα που θα υποστηρίξει τις αποφάσεις του ενώ μέσα από τις συζητήσεις τους και τις εμπειρίες τους βγαίνουν στην επιφάνεια διάφορα στοιχεία για το τι κυριαρχεί και τι συναντάει κανείς στον χώρο του βιβλίου (λυκοφιλίες, απάτες, αναρρίχηση μέσω γνωριμιών κλπ). Ο συγγραφέας κλείνει το μάτι στη λογοτεχνία φαντασίας, στο φεστιβάλ του φανταστικού, στις εκδόσεις Bell, ακόμη και στον ίδιο του τον εαυτό, αφού εμφανίζεται ως θεατρικός συγγραφέας της επιτυχημένης παράστασης «Το κουτί» που ανέβηκε με επιτυχία σε κεντρικό θέατρο των Αθηνών! Εξ ου και συναντάμε αποφθέγματα από Τομ Ρόμπινς, Χάρπερ Λι, Ιζαμπέλ Αλιέντε, Νίκο Καζαντζάκη, Πηνελόπη Κουρτζή κ. ά. που στολίζουν το κείμενο. Εξίσου αγαπημένος χαρακτήρας είναι η ηλικιωμένη κυρία Ευθυμία του ισογείου, που την παράτησαν τα παιδιά της μόνη αλλά χάρη στον Ηλία και την πρώην γυναίκα του ξαναβρήκε νόημα η ζωή της. Ενθουσιάζεται με το ζευγάρι, μπαίνει διακριτικά στη ζωή τους, τους στηρίζει όπως μπορεί όταν μαθαίνουν για τον αυτισμό, στενοχωριέται με το διαζύγιό τους. «Μόνη και ποιος ξέρει με πόσες παραξενιές και γκρίνιες. Ίσως τα σκέφτηκα όλα αυτά επειδή ήταν γριά. Αλλά φυσικά έκρινα ένα βιβλίο από το εξώφυλλο -κι ακόμα χειρότερα…από τη σκόνη πάνω του- και είναι ένας υπέροχος άνθρωπος» (σελ. 177), παραδέχεται ο πρωταγωνιστής. Τέλος, εντύπωση μου έκανε που τη Ζέτα, τη μάνα του Νικόλα, τη βλέπουμε στις πρωθύστερες αφηγήσεις ενώ στο σήμερα την ακούμε μόνο στο τηλέφωνο και γενικά είναι σα να ζει στα παρασκήνια του βιβλίου, δε βαθαίνουμε στην ψυχολογία της, δεν έχει τον δικό της χώρο, την ευκαιρία να ξεδιπλώσει τη δική της πλευρά της ιστορίας. Ευτυχώς από μιαν άποψη, γιατί το βιβλίο έτσι θα εμπλουτιζόταν και με άλλα στοιχεία που ίσως το παραφούσκωναν και δυσχέραιναν τη γρήγορη ροή της αφήγησης και το κέντρο βάρους που θέλει να δώσει ο συγγραφέας.

«Το ξεχωριστό παιδί» είναι ένα έξυπνο, τρυφερό και ανατρεπτικό μυθιστόρημα που ξεδιπλώνει τη ζωή ενός ανθρώπου που νιώθει αποτυχημένος ως συγγραφέας, ως σύζυγος και ως πατέρας. Γύρω από τις δυσκολίες της καθημερινότητας μ’ ένα παιδί στο φάσμα του αυτισμού καταγράφεται μια ιστορία που δείχνει ως πού μπορεί να φτάσει κάποιος που θέλει να πραγματοποιηθεί κάτι. Η συγγραφική δεξιότητα του Γιώργου Γιώτσα αποτυπώνεται όχι μόνο στη ροή της πλοκής που δεν ξεφεύγει ούτε στιγμή από την κεντρική ιδέα, όχι μόνο στον ευρηματικό τίτλο που παίζει με το περιεχόμενο, όχι μόνο στις σοκαριστικές τελευταίες σελίδες, όπου πραγματικά αναρωτιόμουν ποιος επέζησε από τέτοιες συνθήκες και κατέγραψε εμπειρίες, συναισθήματα και βιώματα που να χρησιμοποίησε ο συγγραφέας για τον ήρωά του (δε θα αναφερθώ στην τελευταία πρόταση, γιατί ακόμη κλαίω όποτε τη φέρνω στον νου μου) αλλά και στο πανέξυπνο παιχνίδι του εγκιβωτισμού, όπου ο συγγραφέας Γιώργος Γιώτσας, ρεσεψιονίστ σε ξενοδοχείο και πατέρας παιδιού σε φάσμα αυτισμού, γράφει για τον επίδοξο συγγραφέα Ηλία, έναν ρεσεψιονίστ σε ξενοδοχείο και πατέρα παιδιού σε φάσμα αυτισμού που κατόπιν της συμφωνίας αποφασίζει να γράψει για έναν ρεσεψιονίστ σε ξενοδοχείο και πατέρα παιδιού σε φάσμα αυτισμού! Έξυπνο, πρωτότυπο, γρήγορο, καθόλου μπερδεμένο, γεμάτο αλήθειες, βαθιά συναισθήματα, ανατροπές και άφθαστο ρεαλισμό, είναι ένα μυθιστόρημα που με κράτησε ως το τέλος και με γέμισε προβληματισμό και ποικίλα συναισθήματα.