Μια σειρά φόνων κοπιάρουν τα μυθιστορήματα μιας συγγραφέως «ελαφράς λογοτεχνίας», η οποία σε καθένα από αυτά βασίστηκε σε πραγματικά πρόσωπα. Ποιος είναι αυτός που θέλει να βγάλει από τη μέση συγγενείς και συνεργάτες της; Μήπως τα εγκλήματα τα διαπράττει η ίδια; Αν όχι, ποιος είναι ο δολοφόνος και ποιος είναι ο στόχος του; Ποιο θα είναι το επόμενο θύμα και πώς μπορεί να το προστατεύσει ο ιδιωτικός ντετέκτιβ Άλκης Μπαμπαλής;



Ο Άλκης Μπαμπαλής, ξεπεσμένος ντετέκτιβ στα όρια του αλκοολισμού, που τον εκδίωξαν από το Σώμα αλλά δεν έχει κόψει επαφές με την Αστυνομία για πολλούς λόγους, έχοντας τελειώσει με την υπόθεση του Κυρίου Χι, προσπαθεί να επιβιώσει ρέποντας όλο και περισσότερο στον αλκοολισμό. Σε τραγική πλέον οικονομική κατάσταση, βουτηγμένος στο ποτό και στη ζεστή αγκαλιά της πόρνης Νόρας, προσπαθεί να ξεχάσει την Παόλα που τα κάνει όλα και που τον εγκατέλειψε τόσο άκαρδα. Ο ήρωας του βιβλίου είναι ένα «ανόθευτο μείγμα σκληρότητας και ευθραυστότητας» που «προσπαθούσε να βρει την ισορροπία του μέσα σ έναν κόσμο που είχε πια πάψει να τον καταλαβαίνει» (σελ. 7). Οι συναντήσεις του με τη Νόρα είναι αυτές δύο ψυχών που βρίσκουν καταφύγιο η μία στην άλλη μακριά από την καθημερινότητά τους. Εκείνη του έχει απόλυτη εμπιστοσύνη και εκείνος είναι στο πλάι της σε κάθε κρίσιμη στιγμή. Η Νόρα είναι μια μπαργούμαν και κατ’ επιλογήν πόρνη, που θέλει να ξεφεύγει από τη σκληρή και μίζερη ζωή της διαβάζοντας τις σελίδες ιλουστρασιόν περιοδικών γεμάτων με πλούσιες ζωές και ψεύτικες ευτυχίες. Εκεί θα βρει ο ντετέκτιβ τις πρώτες αναφορές στα εγκλήματα που μιμούνται τα βιβλία της Αμάντας Καγιά λίγο πριν τον προσλάβει ο κουνιάδος της, Βλάσσης Μώρας, «ένας ξεπεσμένος ηθοποιός, με ροπή προς το αλκοόλ, έτοιμος να παραδοθεί χωρίς ίχνος μετάνοιας και χωρίς φόβο σε όλων των ειδών τις ακολασίες»! (σελ. 46).



Το μυθιστόρημα βρίθει χαρακτήρων, εκ των οποίων άλλοι είναι στη φωτεινή και άλλοι στη σκοτεινή πλευρά της ζωής. Η κυρίως ύποπτη, η Αμάντα, εμπνεύστηκε τον ήρωα των μυθιστορημάτων της, ιδιωτικό ερευνητή Αλκίνοο Ναλμπάντη, από τον σύζυγό της, ντετέκτιβ Ιάκωβο Αυλακιώτη, έναν μύθο στον χώρο της ασφάλειας και των ερευνών. Είναι μια γυναίκα με στητή κορμοστασιά που θυμίζει δεσμοφύλακα σε ναζιστική φυλακή, μια φιγούρα που σίγουρα οι κρατούμενοι θα την αποκαλούσαν «μαντάμ Αμάντα»! Τι σχέση είχαν μεταξύ τους τα θύματα; Τι ρόλο παίζουν η Αμάντα Καγιά και τα βιβλία της στους φόνους; Γιατί η συγγραφέας δεν είναι συνεργάσιμη στις έρευνες του Μπαμπαλή; Είναι απλώς αντιπάθεια προς τον ντετέκτιβ ή κρύβει κάτι βαθύτερο; Μέσα από την ιστορία ο συγγραφέας αφήνει αιχμές για και λοιδωρεί τη σημερινή κατάσταση στον χώρο της λογοτεχνίας, όπου έχουμε από τη μια τα εύπεπτα μυθιστορήματα με τη ρέουσα πλοκή, τη χρήση εύκολων λέξεων και νοημάτων, τις αυξημένες πωλήσεις και από την άλλη βιβλία με δύσκολο λεξιλόγιο, εκφράσεις για αποκρυπτογράφηση και φυσικά (ή δυστυχώς) ελάχιστες πωλήσεις. Κουλτούρα και υποκουλτούρα, λοιπόν και το δίλημμα ταλανίζει τον αναγνώστη όσο προσπαθεί να μαντέψει τον ένοχο: μαζικά αγαθά και κατανάλωση ή περίσκεψη και λογοτεχνικότητα;



Εκτός από τα πρόσωπα που δολοφονούνται και κινούνται στον κύκλο της Αμάντας Καγιά, άτομα ποικίλων νοοτροπιών, αντιλήψεων και στάσεων ζωής, έχουμε και σημαντικούς ανθρώπους που βοηθάνε τον Μπαμπαλή στο έργο του, με προεξάρχοντα κατ΄ εμέ τον Αντώνη, ο οποίος στα τριάντα του, φερμένος από την Αίγυπτο, κάνει

γύρα με το χιλιοτρακαρισμένο φορτηγάκι του για να βρίσκει βιβλία και να τα δίνει για πολτοποίηση, μόνο που τα λογοτεχνικά τα κρατάει για τη βιβλιοθήκη του και τα διαβάζει. Αυτό αρχικά εκνευρίζει τον Μπαμπαλή, που δεν του αρέσουν τα βιβλία και τα θεωρεί χάσιμο χρόνου, γεμάτου με ονειρώξεις και φαντασιώσεις του κάθε ελαφρόμυαλου, στην πορεία όμως κι όσο οι φόνοι αυξάνονται, θα του φανεί χρήσιμο γιατί το κλειδί του μυστηρίου ίσως και να κρύβεται στα βιβλία της Καγιά. Ιδιαίτερη προσωπικότητα που με έκανε να γελάσω είναι ο Αβέρκιος Ουσταμπασίδης, που εργάζεται στη Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών, όπως και ο ιατροδικαστής με την ανεκδιήγητη εμφάνισή του.



Ο Άγγελος Χαριάτης έγραψε άλλο ένα ικανοποιητικό αστυνομικό μυθιστόρημα γεμάτο ανατροπές, ατμόσφαιρα, ένταση και εντελώς προσωπικό στυλ αφήγησης. Κύριος χώρος δράσης είναι ο Πειραιάς και η Τρούμπα, ο «βαθύς Πειραιάς, μια άλλη χώρα φυτεμένη στο κράτος. Κάτι σαν τον Άγιο Μαρίνο, σε μια σαφώς πιο βίαιη εκδοχή του» (σελ. 64). Οι ήρωες του βιβλίου κινούνται κι αλλού, στο Ρουφ, στο Γκάζι, στο Θησείο, στη Βαρβάκειο Αγορά, στο Κολωνάκι, στου Ψυρρή, στα Εξάρχεια. Όπως έγραψα και πιο πάνω, το στυλ είναι καθαρά προσωπικό, με κινηματογραφικό ρυθμό αφήγησης, απανωτές ανατροπές, ενδιαφέρουσα κλιμάκωση της πλοκής και σε κάποια σημεία με μια λεξιθηρία που εύκολα μετατρέπεται σε βερμπαλισμό («υποτονθόρισε»). Πρόκειται για ένα αξιοπρεπές ατμοσφαιρικό μυθιστόρημα, στο οποίο εμφιλοχωρούν με φειδώ απρόσμενες παρομοιώσεις και καλολογικά στοιχεία («Έξω στον δρόμο, το απόγευμα αργοπέθαινε, έτσι που έσβηνε στις όψεις των πολυκατοικιών», σελ. 219) που βοηθάνε να πάρουμε μιαν ανάσα πριν το επόμενο θύμα. Η πλοκή είναι καλοσχεδιασμένη, η αποκάλυψη της αλήθειας λογική και πειστική, ο Μπαμπαλής δυσκολεύεται να φτάσει στον ένοχο και η λύση είναι σωστή και μη αναμενόμενη.

Άγγελος Χαριάτης-Μαντάμ Αμάντα-εκδόσεις 24γράμματα

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Ακόμη μια φορά που η ελληνική αστυνομική λογοτεχνία δεν με διέψευσε. Έχω διαβάσει αρκετά ελληνικά αστυνομικά και κάθε φορά επιβεβαιώνεται η άποψή μου ότι οι έλληνες συγγραφείς της ΕΛΣΑΛ δεν έχουν να ζηλέψουν σε τίποτε τους Βορειοευρωπαίους που έχουν την πρωτιά τόσα χρόνια στο αστυνομικό είδος του λόγου. Ίσως επειδή με κερδίζει η μεσογειακή γραφή τους, το εκρηκτικό τους χιούμορ τα ελληνικά ονόματα που χρησιμοποιούν για τους ήρωές τους αλλά και οι τόποι που διαδραματίζονται τα μυθιστορήματά τους. Δεν μου είναι ξένα, και τα απολαμβάνω περισσότερο.

Έτσι απόλαυσα και το τελευταίο μυθιστόρημα του συγγραφέα Άγγελου Χαριάτη, τη «Μαντάμ Αμάντα», κι αυτό από τις εκδόσεις 24γράμματα, όπως και τα προηγούμενα βιβλία του, «Η σκιά του πατέρα» και «ο κύριος Χι».Πρόκειται για τη δεύτερη περιπέτεια του κεντρικού ήρωα, Άλκη Μπαμπαλή, ιδιωτικού ερευνητή και πρωταγωνιστή στο προηγούμενο μυθιστόρημα του«Ο κύριος Χι». Αυτή τη φορά ο πρωταγωνιστής καλείται να λύσει ένα νέο μυστήριο που εκτυλίσσεται γύρω από τη γοητευτική Διαμάντα Καγιαλόγλου ή Αμάντα Καγιά ή –για τους φίλους και εχθρούς– Μαντάμ Αμάντα! Απαλλαγμένος από την υπόθεση του κυρίου Χι συνεχίζει να ξοδεύεται στα μπαρ και τους ανώφελους, αδιέξοδους έρωτες. Επιβιώνει αναλαμβάνοντας, αναλύοντας και επιλύοντας υποθέσεις που δεν παρουσιάζουν κανένα ενδιαφέρον. Η Νόρα, η εκρηκτική μπαργούμαν, προσπαθεί να παίξει τον ρόλο της Παόλας που τα κάνει όλα. Ένα μεταμεσονύκτιο τηλεφώνημα είναι η αρχή μιας νέας περιπέτειας. Ο ξεπεσμένος αρτίστας Βλάσσης Μώρας παλεύει να ξορκίσει τους φόβους του και το σκοτεινό παρελθόν.

Δεν κατάλαβα πόσο γρήγορα τελείωσαν οι σελίδες του. Η κινηματογραφική του γραφή, η γρήγορη ροή, τα μεστά, στοχευμένα και συμπυκνωμένα κεφάλαια του, η άρτια σκιαγράφηση των χαρακτήρων, που έπαιξαν τον ρόλο τους στη ροή του βιβλίου, όπως ο Βλάσσης Μώρας, ο Αλκίνοος Ναλμπάντης, ο ιατροδικαστής Επαμεινώνδας Πράσινος, ο αστυνομικός Αβέρκιος Ουσταμπασίδης, η Διαμάντω Καγιαλόγλου,αλλιώς Αμάντα Καγιά, ο Τέλης, η αδελφή της Αμάντας, η Γερτρούδη,ο εκδότης Βρεττός, η Νόρα, η Πάολα που τα κάνει όλα, ο οδηγός του ερευνητή ο Αντώνης, που είναι πρόσφυγας και διαβάζει λογοτεχνία κι έπαιξε σημαντικό ρόλο στο μυθιστόρημα, αλλά και η ακατάπαυστη δράση του μέσα σε ένα μπαρ γεμάτο καπνούς, ποτά και ξενύχτια, σε δωμάτια ξενοδοχείων αλλά και στα Εξάρχεια, τη γειτονιά που μεγάλωσα, το συμπεριέλαβα ως ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία της χρονιάς.

Εκτός όμως από το νουάρ σκηνικό που ξετυλίγεται το μυθιστόρημα, μου άρεσε που η πρωταγωνίστρια, η Αμάντα Καγιά είναι συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων και με έναν τρόπο βγάζει τα «άπλυτα στη φόρα» των εκδοτών, που εκμεταλλεύονται συγγραφείς, επιμελητές, εικονογράφους, γραφίστες, τυπογράφους,χονδρέμπορους με σκοπό το περισσότερο κέρδος.Στη σελίδα 161 μιλά για την υποκουλτούρα που είναι μαζική και για την κουλτούρα που με το δύσκολο λεξιλόγιο έχει ελάχιστες πωλήσεις. Ενώ στη σελίδα 350 η επιμελήτρια μιλά για τα βιβλία της Καγιά που έγιναν ευυπόληπτα βιβλία και που είναι στην κορυφή λόγω της διαφήμισης και των χρημάτων. Που κάνουν διάσημους λογοτέχνες που δεν αξίζουν, ενώ χάνονται τα διαμάντια. Πώς είναι δυνατόν η συγγραφέας Αμάντα Καγιά να γράφει ευυπόληπτα βιβλία που να πωλούνται, και να μην έχει διαβάσει πάνω από δέκα βιβλία στη ζωή της; Πώς έβρισκε καταφύγιο στις λέξεις αφού το λεξιλόγιο της ήταν φτωχό; Πώς εκβίαζε τον εκδότη της να της εκδίδει τα βιβλία της; Από πού εμπνεόταν και πως ο ιδιωτικός ερευνητής έβρισκε τα υποψήφια θύματα αφού δεν είχε διαβάσει ποτέ του τα βιβλία της; Πιστεύω πως οι νέοι συγγραφείς θα το ευχαριστηθούν περισσότερο αυτό το κομμάτι δίνοντας τους ιδέες για εμπνεύσεις αλλά και θα μάθουν το τι γίνεται στον χώρο του βιβλίου. Τελικά αρκεί να έχεις μόνο φαντασία και καλές δημόσιες σχέσεις για γράψεις ένα βιβλίο ή να έχεις γερή πένα; Το νήμα της ζωής και του θανάτου είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη λογοτεχνία σε τούτο το βιβλίο και ο Άγγελος Χαριάτης κατάφερε να τα συνδέσει ακόμη μια φορά και να μας χαρίσει ένα ακόμη δυνατό μυθιστόρημα, με ένα ανατρεπτικό τέλος. Καλοτάξιδο να είναι!