Πάντα ο άνθρωπος έβλεπε με περιέργεια όσα θαυμάσια συνέβαιναν γύρω του και προσπαθούσε να κατανοήσει τους νόμους που καθοδηγούσαν την εξέλιξή τους. Με ερευνητική προσπάθεια των επιστημόνων έγινε κατανοητό πως λειτουργεί ο κόσμος μας από το μικρόκοσμο μέχρι το αχανές σύμπαν. Πολλές προσπάθειες έμειναν άκαρπες, άλλες όμως έδωσαν εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Η έρευνα είναι μια σαγηνευτική αναζήτηση της αλήθειας. Από τη μια μεριά επαληθεύει ή απορρίπτει παραδοχές και από την άλλη ανακαλύπτει μυστικά, ανοίγοντας νέες προοπτικές στην καθημερινή μας πρακτική χρήσιμες στη ζωή μας. Κατά τη γνωστή ρύση του Churchil «Όσο πιο πολύ πάμε στο παρελθόν, τόσο πιο μακριά στο μέλλον μπορούμε να δούμε».
Σε αυτή την αρχή βασίστηκε η έρευνα για το παρελθόν της γενέτειράς μου και της περιοχής. Ειδικός δεν είμαι και δυσκολεύτηκα να αποφασίσω αν έπρεπε να ασχοληθώ με το θέμα και μετά να το παρουσιάσω. Στο χώρο που γεννήθηκα και έζησα τα παιδικά χρόνια, πολλά μου κινούσαν την περιέργεια. Από που ανάβλυζε το νερό που έπινα, από που φυσούσε ο αέρας που ανάπνεα, από που έρχονταν τα γράμματα, τι βρισκόταν κάτω από χαλάσματα, γιατί χτυπούσαν οι καμπάνες, γιατί έκαιγαν κεριά μνήμης, αν οι ιστορίες που λέγονταν τα βράδια του χειμώνα στο παραγώνι ήταν παραμύθια ή ενσάρκωναν αληθινούς ήρωες. Αναρωτιόμουν τι υπήρχε πίσω από τα βουνά, που πήγαινε ο δρόμος πέρα από το ντερβένι, που ταξίδευαν τα πουλιά και τελικά ποιος ήμουν, από που ερχόμουν και πως βρέθηκα σ’ εκείνο τον πανέμορφο τόπο, γεμάτο μυστικά. Όλα για μένα ήταν πολύ παράξενα, ερωτήματα που περίμεναν απαντήσεις.
Άκουσα ιστορίες, περπάτησα μονοπάτια, αναποδογύρισα πέτρες και χαλάσματα, έσκαψα μνήμες υπερηλίκων, μάζεψα παλιές φωτογραφίες και κιτρινισμένα έγγραφα, διάβασα βιβλία Ηπειρωτών συγγραφέων και ταξίδεψα νοερά με παλιούς συντοπίτες σε μέρη μακρινά. Μάζεψα ότι υλικό υπήρχε για να συνθέσω ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό με διάσπαρτες ψηφίδες, να μορφοποιήσω μια άμορφη μάζα πηλού σε ανθρώπινο σώμα, να του δώσω χρώμα, έκφραση και μιλιά. Η εργασία είναι αποτέλεσμα επίμονης ενασχόλησης με ένα θέμα με μεγάλη ιστορία, σκοτεινό παρελθόν και τεράστιο κοινωνικό ενδιαφέρον. Έπρεπε να βρεθεί η υπάρχουσα βιβλιογραφία και να διαχωριστεί η επιστημονικά αποδεκτή από μη τεκμηριωμένες αναφορές ή μυθεύματα. Ευτυχώς, τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας διευκόλυναν την ταχύτατη συγκέντρωση των πληροφοριών.
Ιστορικός δεν είμαι και ελπίζω στην επιείκεια των ειδικών. Όταν ρώτησα κάποιον αρχαιολόγο αν εγώ ως ιατρός και ξένος με την επιστήμη του μπορούσα να περιγράψω ένα μνημείο, μου απάντησε πως μπορούσα να το κάνω αρκεί η περιγραφή μου να είναι απλή, ακριβής, να παραθέσω τις βιβλιογραφικές πηγές και να αφήσω στους ειδικούς τις ερμηνείες. Ακολούθησα τη συμβουλή του. Στην αρχή μου φάνηκε εύκολη δουλειά, αλλά μετά το ενδιαφέρον του με συνεπήρε. Δεν ξέρω αν πέτυχα στο σκοπό μου ή αν δημιούργησα νέα ερωτηματικά. Όμως πιστεύω πως κάλυψα κάποια ιστορικά κενά ή τουλάχιστον κατάφερα να δώσω τη σκυτάλη σε ειδικούς για τα περισσότερα. Με αυτά τα λίγα εισαγωγικά λόγια, το «στανίκωμα» όπως εκφραστικά έλεγαν οι παλιότεροι, αφήνω τους αναγνώστες να σχηματίσουν ο καθένας τη δική του γνώμη, όποια και να είναι.