Ο «Αργοναύτης» είναι η ιστορία ενός μαθητή γυμνασίου, του Αντρέα, του οποίου ο πατέρας έχει καφενείο στο λιμάνι του νησιού όπου ζουν. Η μάνα του Αντρέα, έχοντας χάσει τον πατέρα της και τ’ αδέρφια της από την αχόρταγη θάλασσα, ορκίστηκε στη μάνα της να παντρευτεί στεριανό κι έτσι έκανε. Ξένοιαστη ζει μια ήρεμη ζωή με τον καφετζή άντρα της και το γραμματιζούμενο παιδί της. Πράγματι, ο Αντρέας τα πάει πολύ καλά με τα γράμματα, όμως η θάλασσα είναι σαγηνεύτρα και ξεγελάει εύκολα. Έτσι, το παιδί, κρυφά ερωτευμένο μαζί της, μπαρκάρει κρυφά από όλους για το πρώτο του ταξίδι ως μούτσος!

Το κείμενο είναι εκπληκτικό, με άψογες περιγραφές και υπέροχες ανατροπές, γεμάτο συναισθήματα και μοναδικές εικόνες. Οι λέξεις του Στράτη Μυριβήλη είναι όλες μία και μία, μυρίζουν θάλασσα, αρμύρα, περιπέτεια. Γραμμένο το 1936 σε υπέροχη, στρωτή ελληνική γλώσσα, με ενθουσίασε και με ταξίδεψε στο Αιγαίο πέλαγος. Παρασύρθηκα από την αρχή ως το τέλος για να δω πώς θα εξελιχθεί η ζωή του μικρού παιδιού, που αγκαλιά με τον πιστό του σκύλο, Κουρτ, ξεβράζονται κατά λάθος σε ερημονήσι. Υπέροχος χαρακτήρας ο Αντρέας, ένα μικρό παιδί με τον ατίθασο χαρακτήρα, την έμφυτη περιέργεια και την ανυπακοή της ηλικίας του, με πίστη στον Θεό αλλά και τη δυνατότητα να ανταπεξέλθει σε δύσκολες στιγμές. Οι μέρες στο ερημονήσι, ένας αγώνας επιβίωσης, είναι γεμάτες περιστατικά τόσο διαφορετικά μεταξύ τους που δε βαρέθηκα στιγμή.

Αυτό που με εξέπληξε είναι το γεγονός ότι ο συγγραφέας δε διστάζει να αναφερθεί και σε άσχημα περιστατικά, που ίσως ξενίζουν τον μικρό αναγνώστη: ο Αντρέας αναγκάζεται να σκοτώσει δύο χελώνες για να κάνει τα καβούκια τους πιάτο ή το καβουράκι που κρύβεται μέσα σε μια πίνα για να τη χρησιμοποιήσει κι εκείνη ως σκευή. Χωρίς να περιγράφει άμεσα και αιματοβαμμένα τα σκηνικά αυτά, τα προσπερνάει με έναν πλάγιο τρόπο, φωτίζοντας άμεσα μόνο τη συνέχεια και τις συνέπειες αυτών των πράξεων. Δε χάνει δηλαδή το κείμενο την παιδικότητα και τη φρεσκάδα του και ο συγγραφέας τονίζει με ξεχωριστό τρόπο πως όλα αυτά γίνονται για την ανάγκη της επιβίωσης και πάλι όχι εις βάρος της ανθρώπινης οντότητας και της πολιτισμένης συμπεριφοράς. Επίσης ο συγγραφέας τολμά να αναφερθεί στον χαμό των ναυτικών από θαλασσινές αντάρες και αναποδιές και να δείξει έντονα και ζωηρά πόσο το πένθος έχει αλλάξει τη σκέψη και τη νοοτροπία των συγγενών αυτών των αδικοχαμένων ηρώων, χωρίς όμως να καταφεύγει στο μελό ή να καταφέρεται εναντίον ή ύπέρ μιας τέτοιας επιλογής για δουλειά. Άλλωστε μιλάμε για τη δεκαετία του 1930, που το εμπόριο και τα ταξίδια γίνονταν αποκλειστικά με καράβια και έτσι πολλοί, νησιώτες ειδικά, γίνονταν ναυτικοί για να επιζήσουν.

Μου άρεσε πάρα πολύ επίσης το ομοιόμορφο και αρμονικό ανακάτωμα στοιχείων της ελληνικής μυθολογίας με την καθημερινότητα του Αντρέα: η αργοναυτική εκστρατεία και οι περιπέτειες του Οδυσσέα στοιχειώνουν τις μέρες και τις νύχτες του παιδιού, γι’ αυτό και η αγάπη του για τη θάλασσα. Αργώ ονομάζει το πρώτο καραβάκι που χρησιμοποιεί και τους Αργοναύτες φαντασιώνεται όταν μπαρκάρει. Με εύληπτο και απλό τρόπο ο συγγραφέας μαθαίνει στον αναγνώστη για τις περιπέτειες αυτών των μυθικών ηρώων, την ψυχολογία τους, τους τόπους που πέρασαν και έζησαν, παραβάλλοντάς τους με τις περιπέτειες των σημερινών ναυτικών και τη δική τους ψυχολογία, καθημερινότητα και ανάκαρα.

Το παιδικό μυθιστόρημα του Στρατή Μυριβήλη διαβάζεται άνετα ακόμη και σήμερα από ανθρώπους που λατρεύουν την ελληνική γλώσσα και την ποικιλομορφία της. Θα το πρότεινα και σε παιδιά προεφηβικής ηλικίας, όμως φοβάμαι ότι ακριβώς αυτή η γλώσσα θα τους είναι εμπόδιο αν δεν έχουν εντρυφήσει σε αυτήν ή έστω αγαπήσει. Για τους μεγάλους είναι ένα απολαυστικό ανάγνωσμα γεμάτο αγωνία, εκπλήξεις, αστείες και δραματικές σκηνές, καλολογικά και ηθικοπλαστικά στοιχεία, πανέμορφο και καλογραμμένο.

Απ’ ό,τι βλέπω κυκλοφορεί ακόμη στο εμπόριο η έκδοση του 1997 από το Βιβλιοπωλείο της Εστίας, η οποία συνοδεύεται από εκπληκτική εικονογράφηση του Ευαγγέλου Σπυρίδωνος, που συντροφεύει ταιριαστά το μυθιστόρημα. Υπέροχες, αδρές γραμμές, με τη δύναμη του ασπρόμαυρου και τη γοητεία του έγχρωμου, δίνουν σάρκα και οστά στις περιπέτειες του Αντρέα και υποστηρίζουν σθεναρά τη φαντασία των αναγνωστών. Επίσης γυρίστηκε σε παιδική σειρά 10 επεισοδίων από την ΕΤ1 το 1989 με όχι πολύ γνωστούς ηθοποιούς αλλά αρκετά καλογυρισμένη και πιστή στο πνεύμα του βιβλίου.