Πόσο σημαντική ήταν η Τροία για την αρχαιότητα; Πόσο δαπανηρή και απαιτητική ήταν η προετοιμασία μιας εκστρατείας; Υπήρξαν όντως θεϊκές παρεμβάσεις κατά τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου; Γιατί εξακολουθούμε να μιλάμε ακόμη γι’ αυτήν;

Το νέο μυθιστόρημα του Μιχάλη Σπέγγου αφορά την ιστορία του Τρωικού πολέμου που όλοι έχουμε γνωρίσει στα σχολικά μας χρόνια είτε μέσα από το πρωτότυπο κείμενο είτε από μεταφράσεις. Αυτήν τη φορά τα γεγονότα είναι δοσμένα αλλιώς, διαφορετικά, μυθιστορηματικά μεν αλλά απολύτως τεκμηριωμένα και αληθοφανή, μακριά από την αχλύ του μύθου. Μάλιστα, στην εισαγωγή, τα όρια μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας καταργούνται, οι χαρακτήρες υπερβαίνουν το στενό χωροχρονικό πλαίσιο και βρίσκονται στο πλάι μας, αφηγούμενοι τα γεγονότα ως γνώστες φιλοσοφικών, ιστορικών και κοινωνικών αντιλήψεων που θα εμπλουτίσουν την αφήγηση με άλλη ματιά, παραδίδοντας έτσι ένα κείμενο για τον Τρωικό πόλεμο και ταυτόχρονα το κείμενο του ίδιου του Τρωικού πολέμου.

Στην εισαγωγή, ο ίδιος ο Τηλέμαχος ξεκινάει την αφήγηση με μια σύντομη αναδρομή στην κοινωνική διαστρωμάτωση της εποχής του Χαλκού, μιας περιόδου που αφορά το έργο της Ιλιάδας, δίνοντας έμφαση στο ηρωικό ιδεώδες που κυβερνούσε τότε τον ελληνικό χώρο. «Η αξιοπρέπεια ταυτίζεται κυρίως με την ανδρεία, η ομόνοια επιβάλλεται από τον φόβο, τον φόβο τον δημιουργεί η δύναμη, τη δύναμη η φήμη, τη φήμη τα πολεμικά κατορθώματα. Γιατί όλα έτσι ορίζονται από τη μοίρα και τους θεούς» (σελ. 13). Η πόλη-κράτος είναι ο ελέω θεών βασιλιάς, χωρίς τον βασιλιά δεν υπάρχει. Ο βασιλιάς είναι ο αρχηγός του στρατού, διευθύνει εκστρατείες, συνάπτει συμμαχίες, απονέμει δικαιοσύνη κλπ. Συμβουλεύεται βεβαίως τη συνέλευση των γερόντων, ίσως ακολουθήσει κάποιες υποδείξεις, αν δεν το κάνει όμως δε θα του φέρει και κανένας αντίρρηση. Οι Έλληνες βασιλείς της εποχής ήταν όλοι απόγονοι θεών κι έτσι συνδέονταν μεταξύ τους με συγγένεια. Οι θεοί έχουν μοιράσει τον κόσμο στα παιδιά τους με εντολή να κυβερνήσουν, οπότε για να βασιλεύσει κάποιος έχει δικαίωμα κληρονομικό, αν όμως θέλει άλλον κατοικημένο τόπο βασιλεύει μέσω του γάμου και όχι κατακτώντας, γιατί αυτό θα ήταν ενάντιο στη θέληση των θεών! Ο συγγραφέας παραθέτει εξίσου ενδιαφέρουσες στρατιωτικές και στρατολογικές πληροφορίες γύρω από τον τρόπο και τα όπλα των μαχών, τα κίνητρα για έναν πόλεμο και τις συνέπειες σε νικητές και ηττημένους, γιατί προτιμώνταν οι μονομαχίες και πολλά άλλα.

Το καθαυτό μυθιστόρημα ξεδιπλώνεται από τον Έλενο, δίδυμο αδελφό της Κασσάνδρας και γιο του Πριάμου και της Εκάβης. Μαθαίνουμε μέσα από μικρά και συναρπαστικά γεγονότα το παρελθόν της Τροίας, πώς και πότε χτίστηκε, πώς αναπτύχθηκε, πώς καθιερώθηκε ως πρωτεύουσα συμμαχίας και ως ισχυρή στρατιωτική δύναμη, όλα εκείνα δηλαδή που είναι απαραίτητα για να πλαισιώσουν την καθαυτή αφήγηση του Τρωικού πολέμου ώστε να κατανοήσουμε τον ρόλο της πόλης και των ηγετών της, τη θέση της και το γενικότερο πλαίσιο βάσει του οποίου αναπτύχθηκαν τα κίνητρα, οι αφορμές, τα αίτια για τον πόλεμο και από τα δύο στρατόπεδα. Ο ίδιος ο αφηγητής παραδέχεται πως θα προσπαθήσει να είναι αντικειμενικός σε κρίσεις και περιγραφές και τα καταφέρνει, γιατί υπάρχουν ελάχιστες στιγμές που παρασύρεται από το συναίσθημα. Η εξιστόρηση είναι οξυδερκής, αντικειμενική και γεμάτη από γεγονότα που ελάχιστοι αναγνώστες θα ανακαλύψουν ότι γνώριζαν.

Το βιβλίο περιέχει συναρπαστικές σκηνές, τεκμηριωμένες αντιλήψεις και πληροφορίες, μικρά κεφάλαια, καλομελετημένα αίτια και αιτιατά, ολοζώντανους χαρακτήρες, μίξη εγκυκλοπαιδικών γνώσεων με μυθιστορηματική αφήγηση κι έτσι ο Τρωικός πόλεμος ζωντανεύει πιο συναρπαστικά από ποτέ! Οδυσσέας, Μενέλαος, Αγαμέμνονας, Αχιλλέας, Πάτροκλος, Διομήδης, Αίας, Νέστορας, Φιλοκτήτης από τη μια κι από την άλλη Πάρης, Πρίαμος, Έκτορας, Ανδρομάχη, Εκάβη, Διήφοβος, Σαρπηδόνας, Λαοκόων, Αινείας, Τήλεφος, ολοζώντανοι και ολοκληρωμένοι, σχεδόν τρισδιάστατοι, χαρακτήρες, με παρελθόν, με προσωπικότητα, με κίνητρα, με αντιλήψεις, όλα τους μικρά κομμάτια ενός παζλ που οδηγεί σταδιακά και αναπόφευκτα στον παγκόσμιο, για τα μέτρα της εποχής, πόλεμο. Μάλιστα είναι τόσο σπαρακτικές, διεισδυτικές και λυρικές οι περιγραφές του Έλενου που κουμπώνουν πάνω σε κάθε πόλεμο μέχρι και την εποχή μας. Οι σφαγές αμάχων, η ηθική και σωματική εξόντωση, η αγωνία για την επόμενη μέρα, οι μάχες, ο θάνατος, η βία, το αίμα είναι περιστατικά που βιώνουν όλοι οι λαοί που δέχονται επιθέσεις μέχρι και στη σημερινή μας εποχή, οπότε μέσα από το κείμενο ξεπηδάει εμμέσως η ανάγκη για ειρήνευση, για ηρεμία, για ομόνοια μεταξύ των ανθρώπων, ώστε να πάψουν να βιώνουν όλα αυτά τα δεινά που περιγράφονται στο μυθιστόρημα.

Η »Τρωική ραψωδία» του Μιχάλη Σπέγγου είναι ένα συναρπαστικό και λεπτομερές μυθιστόρημα που ανασυστήνει γεγονότα οικεία ή άγνωστα σχετικά με τον Τρωικό πόλεμο και τα παρουσιάζει όπως έγιναν, χωρίς τις παρεμβάσεις των θεών, χωρίς την παραμυθένια εκδοχή. Τα όσα έγιναν αυτά καθαυτά, τα αίτια και τα αιτιατά, οι συνέπειες, το κόστος, οι απώλειες, οι αλληλοεπιδράσεις, δράση και αντίδραση, φθόνος και τίσις, ύβρις και νέμεσις δοσμένα με ενάργεια, παραστατικότητα και εμβριθή μελέτη, χωρίς όμως ούτε στιγμή να μειώνεται το ενδιαφέρον ή να κουράζει η ανάγνωσή τους. «Άνθρωποι μπροστά από την εποχή τους αλλά και άνθρωποι δέσμιοι του καιρού τους» συμπρωταγωνιστούν σε μια από τις συναρπαστικότερες αφηγήσεις που έχω διαβάσει γύρω από τον Τρωικό πόλεμο.