Ελευθερία Κρικέλη –Ο κύριος Στάιν Κρεμς-Εκδόσεις Ελληνοεκδοτική

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου Σαμοθράκη

Η Ελευθερία Κρικέλη, γεννήθηκε στο Αργοστόλι της Κεφαλονιάς, όπου και έζησε τα πρώτα παιδικά της χρόνια. Με ένα πλούσιο βιογραφικό, με πολλές περγαμηνές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, με επιστημονική και κοινωνική δράση και προσφορά, που δεν μπορείς να μη τη θαυμάσεις. Το 2010 κυκλοφόρησε το βιβλίο της με τίτλο "Από Αύγουστο... σε Αύγουστο", που έχει προλογίσει ο αείμνηστος ακαδημαϊκός Ιάκωβος Καμπανέλλης. Το 2018 το βιβλίο τιμήθηκε με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών. Το τελευταίο μυθιστόρημά της «Ο κύριος Στάιν Κρεμς», που προλόγισε ο Γεράσιμος Γαλανός, Αντιδήμαρχος του Δήμου Ληξουρίου, συγγραφέας, ερευνητής και λαογράφος, δεν με άφησε ασυγκίνητη. Έγραψε μεταξύ άλλων: «Και είναι τούτη η μυθιστορηματική ιστορία ένα γράψιμο κατάθεσης ψυχής της συγγραφέα, ένα μνημόσυνο εσώτερης υποχρέωσης για όλους αυτούς τους πρωταγωνιστές της που σαν σκιά μνήμης την κουβαλά από παιδούλα μέσα της..»

Η ιστορία του τόπου της, της Κεφαλονιάς, τα δύσκολα χρόνια της ιταλικής και γερμανικής κατοχής, ο μεγάλος σεισμός που ισοπέδωσε το νησί και οι κάτοικοί του μετανάστευσαν αλλά και τα χρόνια της δικτατορίας είναι ο καμβάς όπου ξεδιπλώνονται τα γεγονότα και τα ανασάνουν τα μυθιστορηματικά της πρόσωπα. Οι τόποι όπου κινούνται οι ήρωες είναι η Κεφαλονιά: γνωρίζει καλά τον τόπο, σε παίρνει αναγνώστη από το χέρι να σου τον συστήσει. Πολύ κατατοπιστικές περιγραφές, βήμα-βήμα μας σεργιανίζει στα καντούνια, στο λιθόστρωτο, στα λαγούμια, στις εκκλησιές, θαρρείς πώς κλείνοντας το σπουδαίο αυτό βιβλίο, παίρνουμε μαζί μας τις γεύσεις και τα αρώματα. Πηγαίνεις νοερά στη Νέα Υόρκημαζί με τον μικρό Νικηφόρο και τον πατέρα του, όπου δούλεψαν και έζησαν πολλά χρόνια. Στο νησί Ellisπου αποτέλεσε τον πιο πολυσύχναστο σταθμό επιθεώρησης μεταναστών στις Ηνωμένες Πολιτείες, από το 1892 έως το 1954, νιώθεις τον εξευτελισμό της ανθρώπινης ύπαρξης. Επιστρέφεις με τον Νικηφόρο στην πατρίδα που νοσταλγούσε, προλαβαίνει και ανταμώνει με τους ανθρώπους του και γνωρίζει τη δικτατορία του Μεταξά και βιώνει σκληρά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1943 συλλαμβάνεται με τον παιδικό του φίλο, τον παπα-Πέτρο και οδηγούνται αιχμάλωτοι στο στρατόπεδο της συγκέντρωσης στο Κρεμς της Αυστρίας. Οι ζωές όλων κρέμονταν μεταξύ ζωής και θανάτου. Ένα ανατριχιαστικό οδοιπορικό με γρήγορες εναλλαγές και ανατροπές που κόβουν την ανάσα. Από το Κρεμς της Αυστρίας αρχίζει να ξετυλίγεται το κουβάρι της μνήμης που πονά, λυτρώνει αλλά δίνει και ελπίδα. Οι ανατροπές σε τούτο το μυθιστόρημα είναι καταιγιστικές, η γραφή ρέουσα, αιχμηρή όπου χρειάζεται για να μας αφυπνίσει.

Αυτά που με συγκίνησαν περισσότερο είναι η αλληλεγγύη, η δυνατή φιλία και το δόσιμο ψυχής, ο αγώνας για τη λευτεριά. Θύμωσα με τη ρουφιανιά συγχωριανών, που υπήρχε διάχυτη σε όλη τη χώρα. Αν δεν υπήρχαν οι δοσίλογοι και οι μαυραγορίτες δεν θα γνώριζαν οι κατακτητές ούτε τα χωριά που ισοπέδωσαν ούτε τους αγωνιστές και τα κρησφύγετα τους. Για ένα τενεκέ λάδι πουλούσαν οτιδήποτε ιερό και όσιο. Μήπως σήμερα δεν συναντούμε τέτοιους ανθρώπους;

Ένα ακόμη βιβλίο που μιλά για την κατοχή. Θα αναρωτηθείτε: Υπάρχει λόγος να γυρίζουμε στο παρελθόν; Να ζούμε ξανά όλα αυτά που βίωσαν τα παλικάρια της Αντίστασης, όπως γράφει η συγγραφέας στην αφιέρωσή της; Δεν τα έχουμε ακούσει χίλιες φορές; Τι θα μας πει ακόμη ένα βιβλίο; Ναι, υπάρχει σοβαρός λόγος να μην κλείσουμε πίσω την πόρτα μας γιατί το μέλλον επαναλαμβάνεται αν δεν το γνωρίζουμε. Οι ιστορίες των απλών ανθρώπων δεν έχουν ειπωθεί ακόμη. Πολλά κρυμμένα μυστικά αμπαρώθηκαν στις καρδιές τους, που τώρα σιγά-σιγά ξεκλειδώνονται και ελευθερώνονται. Οι χαρακτήρες που τόσο όμορφα «έχτισε» για να μας αποκαλύψουν τη ζωή και τα απόκρυφά τους, μπορεί να είναι και αληθινοί. Άνθρωποι απλοί που προσέφεραν τη ζωή τους στον αγώνα για τη λευτεριά, ενάντια στον ναζισμό και στον φασισμό. Η δυνατή αφήγηση, οι διάλογοι μεταξύ των ηρώων και τα συναισθήματα που γεννιούνται σε όλες τις σελίδες του βιβλίου, δεν σου επιτρέπουν να το αφήσεις για πολύ καιρό. Μονορούφι διαβάζει ο αναγνώστης όλα όσα βίωσαν γυναίκες, όπως η Παγώνα, η Ιφιγένεια, η μαμή Ευαγγελία, η Μάρθα, η Αννέτα στα λαγούμια που κρύβονταν για να σώσουν τα παιδιά τους. Μας γνωρίζει την αρχοντική οικογένεια του Σπύρου Λειβαδά, με παλιά ιστορία αγώνων για ριζοσπαστισμό και ελευθερία κοινωνικών ιδεών, που θα διαλυθεί από τη μανία των κατακτητών και θα παρασύρει στον κίνδυνο και άλλες συγγενικές οικογένειες που θα πληρώσουν με αίμα και θάνατο. Το γενεαλογικό του δέντρο, θα δώσει πολλές δυστυχίες αλλά και ανατρεπτικές χαρές: κανείς αναγνώστης δεν θα μπορεί να φανταστεί την εξέλιξη των γεγονότων που προκύπτει κατά την ανάγνωση.

Ένα σκρίνιο κρύβει πολλά μυστικά: θα τα ανακαλύψετε διαβάζοντάς το. Καλοτάξιδο να είναι!

«Πώς άντεξα; Όπως όλοι μας. Όσο οι σάρκες μας λιώνανε, τόσο το πετσί μας σκλήραινε και γινόταν η ατσάλινη πανοπλία που προστάτευε την ψυχή μας. Θρηνούσα για την κατάντια μου, πάσχιζα όμως να κρατηθώ από την πίστη μου στον Θεό..»

«Θέλω να ζήσω για να θυμάμαι»

«Αυτή η χαραγμένη στο μπράτσο μου αφιέρωση είναι η ανεξίτηλη ανάμνηση της φρίκης του ναζισμού, ο αριθμός μητρώου μου, το τατουάζ της κόλασης. Κρατάω όλο το Άουσβιτς στο ένα μου χέρι και αυτοί οι ανόητοι διάλεξαν να είναι το χέρι της καρδιάς μας.»