Είμαστε στα 1939. Ο νεαρός αξιωματικός της αστυνομίας Νίκος Αγραφιώτης ανακαλύπτει ένα πτώμα κοντά στο Ακταίον του Φαλήρου και οι ανώτεροί του του αναθέτουν την υπόθεση. Νεκρός είναι ένας διάσημος και ικανός πυγμάχος, πώς συνδέεται όμως με το κλίμα κατασκοπείας που αρχίζει να εξαπλώνεται πάνω από την Αθήνα; Πόσο εύκολο είναι να βρει ο Αγραφιώτης την άκρη σε μια υπόθεση όπου εμπλέκονται ισχυροί οικονομικοί και πολιτικοί παράγοντες;

Μπορεί να είναι εκδοτικά το τέταρτο μυθιστόρημα με ήρωα τον αγαπημένο μου Νίκο Αγραφιώτη, πρόκειται όμως για την πρώτη του υπόθεση, η οποία διαδραματίζεται τον Αύγουστο του 1939, έναν μήνα πριν την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία και έναν χρόνο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου. Είναι η περίοδος εορτασμών της τρίτης επετείου της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου και ταυτόχρονα το δυσοίωνο πρελούδιο για την Ευρώπη, μιας και σύννεφα πολέμου μαζεύονται στα σύνορα της Πολωνίας. Η κοσμική Αθήνα έχει μετατραπεί σε κέντρο διεθνούς κατασκοπείας και όσο προχωράει η υπόθεση παρακολουθούμε τα διπλωματικά γεγονότα που θα οδηγήσουν στο ξέσπασμα του πολέμου: σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, άμεση ανάγκη για επιστροφή του βασιλιά από την Κέρκυρα, Συμφωνία του Μονάχου («δεν ήταν ο θρίαμβος της ειρήνης αλλά το τρόπαιο που αποθράσυνε το Βερολίνο») και πολλά άλλα, καταστάσεις που δημιουργούν έναν ασφυκτικό κλοιό όσο ο Νίκος Αγραφιώτης προσπαθεί να λύσει την υπόθεση.

Ο πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος είναι ένας νεαρός αξιωματικός της Αστυνομίας που δουλεύει στο ΙΗ΄ Τμήμα στα Σφαγεία, έναν προορισμό δυσμενούς μετάθεσης για τους μη αρεστούς της Διοίκησης Πρωτευούσης, μιας και μεθύστακες, χαρτοκλέφτες και κλεφτρόνια αποτελούν τη μικρή αλλά σταθερή πελατεία του. Ο Αγραφιώτης μόλις έναν χρόνο πριν κέρδισε μια θέση για μετεκπαίδευση στην Εγκληματολογική Υπηρεσία του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, που τον βοήθησε πολύ, προτιμά όμως να μείνει προσγειωμένος και σιωπηλός παρά να αγχωθεί για την ανέλιξή του στο Σώμα. Είναι ένας άνθρωπος που δε διαφέρει και πολύ από αυτόν που εξελίχθηκε στα επόμενα βιβλία: «…απέφευγε όσο μπορούσε τη θάλασσα και τους ολοκληρωτισμούς, και τα δύο του προκαλούσαν ναυτία» (σελ. 136). Προχωρώντας στις έρευνές του, διαπιστώνει πόσο δύσκολη είναι η υπόθεση και, ακόμη χειρότερα, πόσο αναλώσιμη είναι η θέση του, πως πρόκειται ουσιαστικά για ένα αναπόσπαστο κομμάτι μιας καλοστημένης παγίδας. Πώς θα αντιδράσει λοιπόν σε αυτήν τη διαπίστωση, πώς θα αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού; Τα πράγματα γίνονται χειρότερα όταν οι ανώτεροί του, ο αστυνομικός διευθυντής Λουκάς Πουρνάρας και ο Υποδιοικητής Γενικής Ασφάλειας Σπύρος Παξινός, ορίζουν τον Θανάση Τσουγκανέα ως βοηθό του! Πρόκειται για άσπονδο φίλο του, δεν τα πάνε καλά, είναι εντελώς διαφορετικοί χαρακτήρες, ίσως όμως είναι μια καλή επιλογή για την υπόθεση, αφού γνωρίζει καλά την πιάτσα. Θα καταφέρουν να συνεργαστούν αρμονικά;

Ο Κώστας Κρίσπης ήταν πολύ καλός πυγμάχος, φαβορί για τους επερχόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1940 και αθλούνταν στον Πυγμαχικό Σύλλογο Πετραλώνων, όντας το καλύτερο παιδί του. Ποιος θα ήθελε λοιπόν το κακό του; Πώς γίνεται ο θάνατός του να συνδέεται με τα πλοκάμια που έχει εξαπλώσει η Γερμανία ανά την Ευρώπη; Τα βήματα των ερευνών οδηγούν τον Αγραφιώτη στην τραγουδίστρια Μίρα, που φαίνεται να είχε ιδιαίτερους δεσμούς με τον πυγμάχο, ποιος είναι όμως ο πραγματικός ρόλος της στην ιστορία; Θα βοηθήσει ή θα προδώσει τον Αγραφιώτη; Στον κύκλο της συναντάμε τον Θωμά Χατζηλάμπρου, από τους βασικούς προμηθευτές καπνών στη Γερμανία και αντιπρόσωπο γερμανικών εταιρειών, τον Ηλία Δραγάτση, ανώτατο διευθυντικό στέλεχος της Ανώνυμης Ελληνικής Τηλεφωνικής Εταιρείας που πηγαινοέρχεται στη Γερμανία και τη γυναίκα του, Θάλεια, η οποία έρχεται σε επαφές με σημαίνοντα πρόσωπα της ιταλικής αριστοκρατίας, τον φιλοβρετανό γιατρό Γιάννη Βασιλείου, τον βασιλιά των καμπαρέ Μηνά Κελμπή, που πλουτίζει από το εμπόριο γυναικών και μαδά κορόιδα στις χαρτοπαικτικές λέσχες και πολλούς άλλους.

Το μυθιστόρημα είναι γραμμένο με τον γνωστό τρόπο που αγάπησα και στα υπόλοιπα της σειράς: γρήγορη αφήγηση, λιτοί διάλογοι, κλιμάκωση της πλοκής κι ένα άψογα στημένο πραγματολογικό φόντο με άφθονες ιστορικές και άλλες πληροφορίες που όμως δε με κούρασαν στιγμή. Κακόφημα στέκια και πολυτελείς επαύλεις, τζογαδόροι και πράκτορες, μυστηριώδεις γυναίκες και ντίβες της τζαζ, αγώνες πυγμαχίας και προετοιμασίες για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, αυξημένες εμπορικές σχέσεις Ελλάδας-Γερμανίας ώστε να περιοριστεί ο οικονομικός ρόλος της Μεγάλης Βρετανίας στη χώρα και σταδιακά να προωθηθούν όπλα στην Ελλάδα για στρατιωτική εξάρτηση της χώρας και μέσω αυτού πιο εύκολη πρόσδεση στο άρμα του Χίτλερ κ. π. ά., όλα σε αυτό το συναρπαστικό μυθιστόρημα. Η ζωντάνια και η απεικόνιση της τοπογραφίας της Αθήνας εκείνης της εποχής, που στηρίχτηκε σε κοπιώδη και προσεγμένη μελέτη των σχετικών πηγών και της βιβλιογραφίας, είναι παρούσα και εδώ. Οδοί και λεωφόροι, συνοικίες και νοσοκομεία, καφενεία και ζαχαροπλαστεία, εμβληματικά κτήρια και πολυκατοικίες αποκαλύπτουν τα μυστικά τους, κάνοντάς με και πάλι να τρέχω σε αναζήτηση περαιτέρω πληροφοριών, συνεπαρμένος από το αναπάντεχο κυνήγι γνώσης στο οποίο με έριξε το βιβλίο.

Το κτήριο της Γενικής Ασφάλειας επί της οδού Στουρνάρη, με το ενδιαφέρον Εγκληματολογικό Μουσείο στον τρίτο όροφο, η κοντινή και όμορφη λουτρόπολη της Γλυφάδας, με την έντονη κοσμική ζωή για τους πλούσιους και τα σκιερά δασάκια για την Κυριακή της φτωχολογιάς, ο Ιππόδρομος στο Φάληρο με τους αγώνες, τα στοιχήματα, τα άλογα να παίρνουν φωτιά (τίποτα δεν κατάλαβα απ’ όσα παρέθεσε ο συγγραφέας, γκανιάν, πλασέ, ποσοστά, κέρδη κλπ. ένας αχταρμάς στο μυαλό μου, τριτοδεσμίτης γαρ), τα προσφυγικά παραπήγματα στη Νέα Κοκκινιά και στην Καλλιθέα, με τη δεύτερη να χαρακτηρίζεται ως «η Μονμάρτη της Αθήνας» χάρη στη σύνδεση των νεοφερμένων προσφύγων με τους κατοίκους της περιοχής και με τον Σωτήρη Σκίπη και τον Ιωάννη Γρυπάρη να προσφέρουν λίγο φως στη σκοτεινιά των καιρών. Είμαστε στην περίοδο όπου μόλις γκρεμίστηκε το Υπουργείο Οικονομικών στην πλατεία Κλαυθμώνος, ο ξεπεσμένος Αρμάνδος Δελαπατρίδης ζητιανεύει, η ατμόσφαιρα και το κλίμα της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά με τα λόγια του αρχηγού της κυβέρνησης, με την προπαγάνδα, με τα έργα στην πόλη, με το κυνήγι των κομμουνιστών, με τις παράτες της Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας να δίνουν ένα ενδιαφέρον και άκρως ρεαλιστικό φόντο για την εξέλιξη της ιστορίας. Οι πολεμικές προετοιμασίες κρύβουν μεγάλα κέρδη και άρα τίποτα δεν είναι ικανό να τις σταματήσει, αλλά πώς συνδέονται όλα αυτά με τον χώρο της πυγμαχίας;

«Η λέσχη του κακού» είναι μια συναρπαστική περιπέτεια κατασκοπείας, γεμάτη μισές αλήθειες και ατόφια ψέματα, που διαδραματίζεται λίγες μέρες πριν το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Ο νεαρός αξιωματικός της αστυνομίας Νίκος Αγραφιώτης έχει να επιλύσει μια δύσκολη υπόθεση που μπλέκεται από σελίδα σε σελίδα όλο και περισσότερο, με τον συγγραφέα να παρεμβαίνει για καλύτερη κατανόηση των γεγονότων με συναρπαστικές πληροφορίες και σημαντικές εξελίξεις. Ιωάννης Μεταξάς, Εμμανουέλε Γκράτσι (ανατρίχιασα με τη συζήτηση που είχε με τον Μεταξά, με τα διπλωματικά του λόγια και με τα ξεκάθαρα του Μεταξά ως προς τα ζωτικά συμφέροντα και την ακεραιότητα της Ελλάδας, όλα αυτά έναν χρόνο πριν ξαναμιλήσουν και οδηγηθούμε στην κήρυξη του πολέμου), Αρθούρος Ζάιτς, Κώστας Κοτζιάς, Αριστοτέλης Κουτσουμάρης και άλλοι αναμιγνύονται με τους φανταστικούς ήρωες του βιβλίου και όλοι μαζί συγκροτούν μια συναρπαστική και μελετημένη εικόνα μιας πόλης και μιας εποχής, ένα ικανοποιητικό ρεαλιστικό παζλ. Ο συγγραφέας μάλιστα φρόντισε να υπάρχει ένα παράρτημα στις τελευταίες σελίδες με όλα τα απαραίτητα στοιχεία για τα ιστορικά πρόσωπα που σκιαγραφούνται στο έργο του. Η γραφή παραμένει κοφτή και γρήγορη, οι ρυθμοί αφήγησης κινηματογραφικοί, παντού υποδόριο σαρκαστικό χιούμορ. Και πάλι δεν υπάρχουν ψυχογραφήματα, όμως το ιδιαίτερο στυλ και η ξεκάθαρη ταυτότητα στη γραφή είναι από μόνα τους αρκετά για να συνεχίσουν να μου αρέσουν τα βιβλία του συγγραφέα με πρωταγωνιστή αυτόν τον ιδιαίτερο αστυνομικό. «Η λέσχη του κακού» είναι μια άκρως ρεαλιστική τοιχογραφία της Αθήνας του 1939 και ταυτόχρονα μια καλογραμμένη περιπέτεια με συνεχείς ανατροπές και μια άρτια σφιχτοδεμένη πλοκή γεμάτη αγωνία και σασπένς.

Πάνος Αμυράς-«Η λέσχη του κακού» εκδόσεις Διόπτρα

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Μετά την τριλογία της Κατοχής που συμπεριλαμβάνει τα βιβλία «Ο λιμός» (2018), «Τα λύτρα» (2019) και «Το φιλί του Δεκέμβρη» (2021), ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Πάνος Αμυράς, έρχεται στα εκδοτικά προσκήνια με το τέταρτο βιβλίο του «Η λέσχη του κακού», πάλι από τις εκδόσεις Διόπτρα, για να μας χαρίσει ένα ακόμη αστυνομικό ταξίδι συναρπαστικής ανάγνωσης με πολιτική, ιστορία, μυστήριο, με τον ήρωά του Νίκο Αγραφιώτη. Κυριολεκτικά το ρούφηξα μέσα σε τρεις ημέρες. Η γρήγορη πλοκή του, οι εικόνες που εναλλάσσονται, οι πληροφορίες που έρχονται καταιγιστικές χωρίς να κουράζουν τον αναγνώστη με περιττά στολίδια στο να σε παρασέρνουν σε ταξίδια διαφορετικά από αυτά που θέλει να σε οδηγήσει ο συγγραφέας, το καθιστούν ένα αστυνομικό μυθιστόρημα που αξίζει να διαβαστεί. Το γνωστό νουάρ στιλ του Πάνου Αμυρά κυριαρχεί στο μυθιστόρημα και καθηλώνει τον αναγνώστη. Όχι μόνο ο Αγραφιώτης αλλά και όλα τα πρόσωπα της μυθοπλασίας και τα πραγματικά ιστορικά πρόσωπα αποτελούν τη σύντομη αναγνωστική συντροφιά μας. Χαρακτήρες που έχουν έντονο παρελθόν συγκρούονται φορτίζοντας μας με ανατρεπτικά συναισθήματα με αδυναμίες και ιδιαιτερότητες.

Ένα βιβλίο που είναι γραμμένο μέσα ένα μήνα, τον Αύγουστο του 1939 και κλέβει λίγες μέρες από τον Σεπτέμβρη, προκειμένου να ολοκληρώσει όλο του το ιστορικό πλαίσιο και να φέρει τόσες ανατροπές που θα κόψει την ανάσα. Ο τόπος είναι η Αθήνα και οι γύρω από αυτή συνοικίες που τότε ήταν προσφυγικές κατοικίες. Αν ταξιδέψουμε μαζί με τον συγγραφέα, θα δούμε το Φάληρο, τις Τζιτζιφιές, την Καλλιθέα, τα βόρεια και τα νότια προάστια που δεν θα θυμίζουν σε τίποτε το σήμερα. Φτωχικές αυλές δίπλα σε βίλες που δεξιώνονται τους κοσμικούς της εποχής. Θα περπατήσουμε στη Σταδίου, την Ομόνοια, τη Πανεπιστημίου, θα σηκώσουμε το βλέμμα στο Μετοχικό Ταμείο Στρατού, στον Ευαγγελισμό, τα καφεζαχαροπλαστεία της εποχής, την Αλεξάνδρας και θα νοσταλγήσουμε την παλιά Αθήνα που έφυγε ανεπιστρεπτί μετά την άναρχη ανοικοδόμηση.

Περπατούμε στην κοσμική Αθήνα με τον αστυνόμο Β’ Νίκο Αγραφιώτη που από το αστυνομικό τμήμα των Σφαγείων, που ήταν παροπλισμένος, στο ψυγείο, όπως λέμε σήμερα, μετά την επιστροφή του από το Βερολίνο, μετατίθεται σε σημαντική υπηρεσία προκειμένου να λύσει το μυστήριο, με τις γνώσεις που απέκτησε στη Γερμανία. Την εποχή εκείνη κυβερνά ο Μεταξάς και ο υπουργός Μανιαδάκης, γνωστός σε όλους για τη θητεία του. Ο εθνικοσοσιαλισμός κυριαρχεί, οι φάκελοι των κομμουνιστών πληθαίνουν και ο Αγραφιώτης ως οπαδός του Βενιζέλου, με δημοκρατικές αρχές και ιδανικά, βρίσκεται στο στόμα του λύκου, αφού πιέζεται να εγκαταλείψει τα πιστεύω του για να φέρει σε πέρας την αποστολή του. Εντύπωση μου έκαναν οι επιστολές της Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας αλλά και οι δηλώσεις μετάνοιας. Αλλά και το Πανεπιστήμιο της Γερμανίας που έγιναν εκκαθαρίσεις του διδακτικού προσωπικού, εξαφανίσεις φοιτητών που τους έβρισκαν νεκρούς σε παραπλήσια ποτάμια από πληρωμένους δολοφόνους των ναζί. Ένα από αυτό που μου άρεσε είναι αυτό που είπε ο Κουτσουμάρης, αποταγμένος αστυνομικός και δικηγόρος, που μου άρεσε ως χαρακτήρας και βοηθούσε τον Αγραφιώτη σε κάθε βήμα του, συμβουλεύοντας τον : «Ο κομμουνισμός αντιμετωπίζεται με πολιτική και όχι με φυλακές αλλά πού να το καταλάβουν. Αυτοί είναι ικανοί να υπογράψεις δήλωση μετανοίας και την επόμενη στιγμή να σε στείλουν στια ξερονήσια. Και τι καταφέρνουν; Άνθρωποι που δεν ήξεραν τι εστί κομμουνισμός να μπαίνουν στις φυλακές και εκεί οι πραγματικοί αριστεροί να τους κατηχούν και να τους κάνουν γενίτσαρους. Γι αυτό και εγώ έφυγα από την Αστυνομία, δεν μπορούσα να βλέπω τα Σώματα Ασφαλείας να γίνονται υπηρέτες των πολιτικών.»

Ο Αγραφιώτης καλείται να εξιχνιάσει τη στυγερή δολοφονία ενός πρωταθλητή πυγμαχίας του Σκίπη αλλά και του προπονητή του. Ο Αγραφιώτης θα μπλέξει με τη σκοτεινή πλευρά της πόλης και θα περιηγηθεί στα μεγάλα σαλόνια προκειμένου να εξιχνιάσει το έγκλημα, αλλά θα διαπιστώσει ότι ο κύκλος του αίματος μόλις έχει ξεκινήσει. Στην έρευνά του σε κακόφημα στέκια και πολυτελείς επαύλεις θα συναντήσει τζογαδόρους, μυστηριώδεις γυναίκες, πράκτορες και ανθρώπους του χρήματος σε μια Ελλάδα που ψάχνει κατεύθυνση μπροστά στη φωτιά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σε αυτό το βιβλίο γνωρίζουμε τον ήρωα Αγραφιώτη στο ξεκίνημα της καριέρας του, σε αντίθεση με το σκηνικό της πιο μαύρης σελίδας της σύγχρονης παγκόσμιας ιστορίας, στα προηγούμενα βιβλία.

Η Αθήνα έχει μετατραπεί σε κέντρο διεθνούς κατασκοπείας ενώ οι πολεμικές ιαχές της ναζιστικής Γερμανίας αντηχούν σε όλη την Ευρώπη. Μαζί του γνωρίζουμε την ξανθιά ντίβα της τζαζ, που εικονίζεται και στο εξώφυλλο, που θα προσπαθήσει να ανακαλύψει την αλήθεια. Αλλά και τον αστυνόμο Θανάση Τσουγκανέα που ενώ δεν έχει κοινά σημεία μαζί του, τον σώζει από κακοτοπιές αλλά όχι πάντα. Ο εθνικοσοσιαλισμός είναι το τέρας που γιγαντώνεται στα σωθικά της ανθρωπότητας και πολλοί ήρωες ήταν αυτοί που τον υποστήριξαν και στρατεύτηκαν μαζί του, προκειμένου να καιροσκοπήσουν, να πλουτίσουν, την ώρα που ο λαός λιμοκτονούσε.

Οι μυθοπλαστικοί ήρωες του Αμυρά, εκτός του Αγραφιώτη και του Τσουγκανέα είναι ο Δημήτρης Σωτηρίου, ο πυγμάχος Κώστας Κρίσπης, η ξανθιά ντίβα Μίρα, ο Αρκούδας, ο Ασπρουλιάρης, ο Δραγάτσης που είναι ανώτατο στέλεχος της ΑΕΤΕ η γυναίκα του Θάλεια, ο Θωμάς Χατζηλάμπρου, έμπορος και βιομήχανος που πίστευε ακράδαντα ότι «ουδέτερος εν καιρώ πολέμου είναι μόνο όποιος να κερδίζει, οι υπόλοιποι είναι απλώς κορόιδα ή θύματα», ο γιατρός Γιάννης Βασιλείου, ο Παπαδάκης, καθηγητής φιλοσοφικής και θαυμαστής του εθνικοσοσιαλισμού, ο συμπαθητικός κυρ-Αλέκος, ο Κοσμάς Πετρίδης κ.α. Ενώ τα αληθινά ιστορικά πρόσωπα μεταξύ άλλων είναι ο Κουτσουμάρης, ο Μανιαδάκης, ο Παξινός, ο Γερμανός διπλωμάτης και διαβόητος κατάσκοπος ο Αρθρούρος Ζάιτς, ο Δελαπατρίδης, ο αρχισυντάκτης Δάρρας, ο δημοσιογράφος Κοτζιάς και οι διανοούμενοι της εποχής Ιωάννης Γρυπάρης και Σωτήρης Σκίππης.

Με όποια πλευρά της ιστορίας κι αν είστε, τη σωστή ή τη λάθος για το τότε καθεστώς, μπορείτε να απολαύσετε το βιβλίο αυτό σαν να βλέπετε κινηματογραφική ταινία. Σίγουρο είναι θα συγκλονιστείτε με τις ανατροπές του. Καλοτάξιδο να είναι κύριε Αμοιρά.