Η κρητική διάλεκτος είναι το γλωσσικό ιδίωμα έκφρασης των Κρητών στον γραπτό και προφορικό λόγο. Με αυτό γαλουγήθηκαν και μεγάλωσαν πολλές γενεές και ζυμώθηκε η ψυχοσύνθεσή τους. Ο τρόπος γραφής της κρητικής διαλέκτου αντιπροσωπεύει τη λύση εκείνη, μέσα από την οποία αναδεικνύεται η κρητική προφορά, έστω και αν η γραφή αυτή αντιβαίνει της ορθότητος ή και της αισθητικής της νεοελληνικής ορθόδοξης γραφής, δεδομένου ότι η προφορά σε όλες τις διαλέκτους είναι το κύριον αν όχι το παν.
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1945) η μορφή της κρητικής διαλέκτου παρουσιάζεται αρκετά διαφοροποιημένη λεξιλογικά, μορφολογικά και φωνολογικά, από την κοινή νεοελληνική.
Το ποσοστό ιδιωματικών λέξεων και φράσεων στο λόγο των Κρητών είναι αρκετά μεγάλο και πλούσιο σε αρχαιοελληνικά στοιχεία, σε νεοκρητικά δημιουργήματα και σε ξένα δάνεια, ιταλικά και κυρίως τουρκικά.
Ο πλούτος αυτός δεν περιορίζεται στο λεξιλόγιο της καθημερινής και επαγγελματικής ζωής, αλλά επεκτείνεται σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και σε όλα τα μέρη του λόγου, ρήματα, επιρρήματα, ουσιαστικά, επίθετα, αντωνυμίες κ.λπ. έννοιες.
Η ποικιλία των σημασιολογικών αποχρώσεων από περιοχή σε περιοχή ή και από χωριό σε χωριό, καθώς και η πολυμορφία των τοπικών διαλέκτων και φωνητικών χαρακτηριστικών, αυξάνουν τον λεκτικό πλούτο των Κρητικών...