Η Θεσσαλονίκη έχει αποτελέσει κατά καιρούς και συνεχίζει να αποτελεί αντικείμενο έρευνας πολλών μελετών που εστιάζουν σε ποικίλα θέματα: σε πολιτικο-στρατιωτικά γεγονότα ή γενικά στον σημαίνοντα ρόλο της στην αυτοκρατορία (διαχρονικά ή σε συγκεκριμένες περιόδους), στην εκκλησιαστική της ιστορία και διοίκηση, στην πνευματική και καλλιτεχνική ακτινοβολία, στην οικονομική της ανάπτυξη, στη διοικητική οργάνωση και στην προσωπογραφία. Η αρκετά συχνή αναφορά στις γραπτές πηγές τόσο της πόλης όσο και των προσώπων που σχετίζονται με αυτήν αλλά και ο πλούτος των αρχαιολογικών καταλοίπων καθιστούν εφικτή και τροφοδοτούν διαρκώς αυτή την προσπάθεια της ακαδημαϊκής έρευνας.