Ο Μιχάλης Κατσιμπάρδης «Απαγορευτικό» εκδόσεις Άνεμος

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Ο Μιχάλης Κατσιμπάρδης ζει κι εργάζεται στην Αθήνα τα τελευταία τριάντα χρόνια, διδάσκει ελληνική φιλολογία στη δημόσια εκπαίδευση. Από μικρός διάβαζε λογοτεχνία –και κυρίως ιστορικά βιβλία– και συχνά πυκνά έγραφε κείμενα, τα οποία ωστόσο ποτέ στο παρελθόν δεν του πέρασε από τον νου να τα εκδώσει. Το έκανε τα τελευταία πέντε χρόνια κι έτσι το συγκεκριμένο μυθιστόρημά του είναι το τρίτο που εκδίδεται, έχοντας την ελπίδα και την υπόσχεση ότι δεν θα είναι και το τελευταίο. Κατά τη γνώμη μου θα κάνει πολύ καλά να μη σταματήσει να εκδίδει. Να μοιράζεται τις σκέψεις του με το αναγνωστικό κοινό. Τα προηγούμενα βιβλία του μιλούν, το πρώτο για τη συγκλονιστική αληθινή ιστορία του πατέρα του συγγραφέα που αντιστάθηκε, αρνήθηκε την υποταγή στους κατακτητές, προδόθηκε, συνελήφθη, βασανίστηκε και σύρθηκε στα ναζιστικά στρατόπεδα της Γερμανίας. Στο δεύτερο του, παρακολουθούμε μια ομάδα παιδιών με έναv από αυτούς πρωταγωνιστή στα χρόνια της δικτατορίας και βλέπουμε την εποχή μέσα από τα μάτια τους. Το τρίτο, το εν λόγω βιβλίο μιλά για τη θρησκεία, το Άγιο Όρος, τη μετανάστευση και τις συνέπειες της, αλλά και για την ψυχή, τη φιλοσοφία.«Απαγορευτικό» ο τίτλος του. Ανατρεπτικό θα μπορούσα να το χαρακτηρίσω γιατί ανατρέπει πολλά που έχουν γίνει συνήθειες και βολεύουν την κοινωνία. Σπάζει τις αλυσίδες ο ήρωας Στέφανος. Δεν χαρίζεται σε κανέναν.

Οι σελίδες του έφευγαν πολύ γρήγορα. Δεν ήθελα να το αφήσω από τα χέρια μου. Πολύ ωραία η γραφή του, με πολλές όμορφες εικόνες, στρωτή αλλά και αιχμηρή. Το πρώτο πρόσωπο της αφήγησης είναι ένα ακόμη θετικό πρόσημο στο βιβλίο. Είναι πιο άμεσο, διεισδύεις στην ψυχή του πρωταγωνιστή και τα συναισθήματά του γίνονται και δικά σου. Κονταροχτυπιέσαι κι εσύ με το παρελθόν σου, συνειρμικά σου έρχονται εικόνες από αυτό και αναλογίζεσαι την αλυσίδα που σε συνδέει. Μου αρέσουν οι συγγραφείς που δε φοβούνται να πουν αλήθειες, μήπως τους κριτικάρουν ο ένας ή ο άλλος. Τα απαγορευτικά στη ζωή του ήταν πολλά, από την ευαίσθητη παιδική του ηλικία μέχρι τα είκοσι τρία, που ο συγγραφέας έβαλε το χρονικό πλαίσιο του μυθιστορήματος.

Ο Κατσιμπάρδης μας ταξιδεύει στο παρελθόν και στο παρόν του πρωταγωνιστή του Στέφανου. Το μυθιστόρημα «Απαγορευτικό» από την Άνεμος εκδοτική, έρχεται να ταράξει τα νερά, να συγκινήσει, να προβληματίσει, να διεισδύσει ο καθένας στα ενδότερα, όπως ο ίδιος ο ήρωας.

Ο ήρωας αφηγείται την παιδική του ηλικία, για τις ανησυχίες του, τα θέλω του, τα πρέπει που του επέβαλλαν, τις αταξίες αλλά και για τα βιβλία που είναι οι πιστοί του σύντροφοι. Όπως τόσοι μετανάστες τη δεκαετία του 60 άφησαν τα παιδιά τους στους παππούδες και τις γιαγιάδες, με την ελπίδα ότι θα γυρίσουν γρήγορα, έτσι και οι γονείς του Στέφανου.

Συσσώρευσε πολύ θυμό στην ψυχή του, πείσμα, έκανε πολλές αντιδραστικές σπασμωδικές κινήσεις εξαιτίας του θυμού. Όμως όλα αυτά τα ιδανικά που τον μπόλιασε η γιαγιά του, δεν χάθηκαν. Ευγενικός, συμπονετικός, ευαίσθητος παρά την απότομη ενηλικίωση. Την αγάπησα τη γιαγιά του, που έβαζε πλάτη για όλους, που θυσιαζόταν για όλους. Εκτός από την ανατροφή, του έδωσε τα εφόδια που θα στηριχτεί στα πόδια του. Η εγκατάλειψη όμως των γονιών αντικαθιστάται από τη γιαγιά; Γιατί μου άρεσε η γιαγιά; Την έχτισε τόσο φυσική, τόσο δυνατή ώστε να προστατεύσει τον εγγονό της, μια γιαγιά με απεριόριστη αίσθηση της ευθύνης. Ο Στέφανος μεγαλώνει, γίνεται φοιτητής και γνωρίζει τον Σταύρο, τον Λεβιάθαν, καλόκαρδος και πιστός φίλος, με χιούμορ, με πάθος για τη μετεωρολογία και τη λογική, γενναιόδωρος και αξιοπρεπής. Στάθηκε στήριγμα στον Στέφανο.

Στην Ουρανούπολη της Χαλκιδικής, χειμώνα καιρό, που έχει απαγορευτικό και τα πλοιάρια αδυνατούν να ταξιδέψουν λόγω καταιγίδας στο Άγιο Όρος, αποφασίζει να ταξιδέψει με τον Λεβιάθαν. Ο χρόνος που διαδραματίζεται είναι στη δεκαετία του 80. Στην αναμονή του δελτίου άρσης του απαγορευτικού, συνευρίσκονται σε ένα καφενείο, στη δεκαετία του 80, ο ήρωας μας ο Στέφανος, Η «παρέα» του ήταν δύο εργάτες, που περίμεναν να κοπάσει η καταιγίδα για να πιάσουν δουλειά, ένας συνταξιούχος δάσκαλος που συχνάζει εκεί, χουντικό κατάλοιπο, δύο μοναχοί, τα αδέλφια Αρτέμιος και ο Φιλόθεος, τελείως διαφορετικοί χαρακτήρες μεταξύ τους, που θα επέστρεφαν στη μονή, μόλις έληγε το απαγορευτικό, ο Ευτύχης ένας παράξενος ηλικιωμένος, ένας μοναχικός νεαρός, ο Ηλίας, που το φυτίλι της επανάστασης το κουβαλούσε μέσα του και κοντραριζόταν συνεχώς με τον δάσκαλο και τον Αρτέμιο. Ο πολιτικός μηχανικός Νικόλας και η Αργυρώ η αρχιτεκτόνισσα, που ενδιαφερόταν να αγοράσει ένα αρχοντικό στην περιοχή, ένας ναυτικός, αλλά και ο καλόκαρδος καφετζής, ο Θανάσης που προσπαθεί να τους εξυπηρετήσει όλους. Οι συζητήσεις γύρω από τη φιλοσοφία, τη θρησκεία, τα πολιτικά, τη ζωή των μοναχών, το Άβατο, το απαγορευτικό για τις γυναίκες να επισκέπτονται τον Άθω, ήταν τα θέματα που άναβαν τα αίματα. Τα ερωτήματα ερχόντουσαν απανωτά στους μοναχούς, που νευρίαζαν περισσότερο τον Αρτέμιο. Η περιουσία της εκκλησίας, η συμπεριφορά των ανθρώπων της, η κατανομή του πλούτου και των αγαθών στην κοινωνία, δυναμίτισαν την ομήγυρη. Εδώ διεγείρει ακόμη και τον αναγνώστη, που θα ήθελε πολύ να βρίσκεται εκεί.

Ο αναγνώστης απολαμβάνει ως παρατηρητής τους έντονους διαλόγους. Οι εκρήξεις τους, χαρακτηριστικό του ελληνικού λαού, που σκεπάζουν ακόμη και το βουητό του αέρα και της καταιγίδας, είναι απολαυστικές. Ως ήρωες απόλαυσα τον Ηλία και την Αργυρώ που δεν σταματούσαν να προκαλούν τους μοναχούς.

Ο συγγραφέας, δεν γνωρίζω αν είναι προσωπικά του βιώματα, αλλά κατάφερε να με συγκινήσει, ψυχογραφώντας τέλεια μπορώ να πω τους ήρωές του. Οι φιλοσοφικές, υπαρξιακές αναζητήσεις καθώς και τα πολιτικά πάθη το καθιστούν ένα δυνατό βιβλίο. Φαίνεται ότι δεν χαρίζει πουθενά την ιδεολογία του, τις αξίες και τα ιδανικά του. Ο Καζαντζάκης, ο Νίτσε και ο Οιδίποδας έχουν την τιμητική τους στο μυθιστόρημα. Οι ανατροπές δεν έχουν σταματημό και το τέλος απρόβλεπτο. Καλοτάξιδο και καλοδιάβαστο να είναι Μιχάλη Κατσιμπάρδη

«Τις λύσεις στη ζωή μας τις δίνουν τα ναι και τα όχι, ποτέ τα ίσως..»

«Ο Θεός δεν είναι προνόμιο κανενός, δεν είναι δικό σας τσιφλίκι η θρησκεία»

«Εκεί που σου φυτεύουν την ντροπή να φυτρώνει η περηφάνια»

«Να μάθεις να τα φτύνεις καταγής και να τραβάς το διάβα σου»,

«Να μάθεις να ξεχωρίζεις τους καλούς. Άλλοι, παιδί μου, γίνονται φωτιά για να σε κάψουν κι άλλοι για να σε ζεστάνουν».

«Άργησα να καταλάβω ότι το εγώ μας είναι μια ανεγειρόμενη οικοδομή, που δανείζεται υλικά από τα διπλανά κτίσματα».

«Να μη σταβλίζει ο νους σου στα ανάξια, που σου σκεπάζουν την ψυχούλα σου με σκοτάδι. Να τα αφήνεις να μένουν εκεί που ανήκουν, στα κατώγεια».