Κώστας Λίχνος-Διάστρεμμα-εκδόσεις Γράφημα

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Ένα ακόμη βιβλίο ενός μέλους του Φιλολογικού Ομίλου Ελλάδος, ήρθε στα χέρια μου προς ανάγνωση. Τον τελευταίο καιρό, ο όμιλος αυτός, φρέσκος σε ιδέες και πολυγραφότατα μέλη, εκδίδει άλλοτε προσωπικά έργα ποίησης και πεζογραφήματος των μελών του, κι άλλοτε συλλογικά αφιερώματα, όπως η ανθολογία για τον ποιητή Τόλη Νικηφόρου. Στο εν λόγω βιβλίο, τη νουβέλα με τον τίτλο «Διάστρεμμα», του Κωνσταντίνου Λίχνου, την εισαγωγή υπογράφει ο συγγραφέας Αντώνης Χαριστός, ο οποίος εξηγεί στον αναγνώστη τη φιλοσοφία γραφής και αναλύει το βιβλίο του Κώστα Λίχνου, ενός εκ των μελών και αντιπρόεδρο του Ομίλου. Όλα τα βιβλία του Φιλολογικού Ομίλου εκδίδονται από τις εκδόσεις Γράφημα στη Θεσσαλονίκη, οι οποίες έχουν αγκαλιάσει το εγχείρημα. Το εξώφυλλο απεικονίζει τρεις γυναίκες σε ένα καφέ, θα έλεγα παλιάς εποχής, αν κρίνω από την εμφάνισή τους.

Το «Διάστρεμμα», είναι μια νουβέλα που εκδόθηκε παραμονές της γιορτής της γυναίκας και είναι αφιερωμένη σ’ αυτήν. Μιλά για μια συνάντηση τριών γυναικών, μια από τις μηνιαίες συναθροίσεις που έχουν αποφασίσει για να ψυχοθεραπευτική επικοινωνία. Μια φιλόλογος, μια ψυχοθεραπεύτρια και μια φωτογράφος συνδέονται με μακρόχρονη φιλία. Η φιλία αυτή, τις βοηθά να γνωρίζει η μια τα απόκρυφα της άλλης, τα προτερήματα και τα μειονεκτήματα, ώστε να έχουν το θάρρος να σκαλίσει η μια την ψυχή της άλλης τόσο πολύ, που διαρκώς να δημιουργούνται εντάσεις. Ο αναγνώστης, μέσα από τα μάτια της αφηγήτριας (μιας εκ των τριών φίλων) παρακολουθεί αυτές τις γυναίκες, παρατηρεί τις ψυχολογικές μεταπτώσεις που μπορεί να έχουν, πάντα σε συνδυασμό με τη προσωπική τους ζωή. Οι ανησυχίες, οι επιθυμίες, οι αδυναμίες αλλά και οι διαμάχες μεταξύ τους, γίνονται αντικείμενο, ώστε ο Κώστας Λίχνος να το ξεδιπλώσει στο χαρτί. Θα μπορούσε κάθε αναγνώστρια να αναρωτηθεί καχύποπτα: Πώς μπορεί ένας άντρας συγγραφέας να ασχοληθεί μ’ αυτό το θέμα και αν μπορεί να αγγίξει τη ψυχοσύνθεση των γυναικών. Και εγώ, όταν είδα την περίληψη, την ίδια σκέψη έκανα και διστακτικά, από καθαρή περιέργεια, το διάβασα σε δυο μέρες.

Η νουβέλα είναι εκατόν σαράντα μία σελίδες και τη διάβασα δυο φορές για να κατανοήσω τον τρόπο γραφής του συγγραφέα, αλλά και να απολαύσω τους διαλόγους, τις λέξεις που χρησιμοποιεί, όπως προπετώς, άδραξε, επαίσασα, εαυτή αντί εαυτό και άλλες. Ακόμη, μου άρεσε η περιγραφική λεπτομέρεια στις κινήσεις και τις αντιδράσεις των τριών γυναικών, οι μορφασμοί τους, που δίνονταν παραστατικά χωρίς να κουράζουν. Οι τρεις γυναίκες, μιλούν και θίγουν θέματα όπως το φύλο, τη γυναικεία ταυτότητα, τους κοινωνικούς ρόλους που τη διαμορφώνουν, τον θεσμό τής οικογένειας, τη μητρότητα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τις εργασιακές σχέσεις, την κοινωνική τάξη, τη φύση τής τέχνης, και, συνολικότερα, τη σύγχρονη πραγματικότητα, με την οποία έρχεται αντιμέτωπη η σημερινή γυναίκα. Και οι τρεις τους συζητούν και περιστρέφονται γύρω από τρία επίπεδα λόγου: Ανηλεής Παρατήρηση, Αμείλικτη Κριτική, Αμέριστη Στήριξη. Παρατήρηση χωρίς όρια στη ζωή των άλλων, αμείλικτη κριτική και στο τέλος, αφού όλες νιώθουν απροστάτευτες από τον ίδιο τους εαυτό, έρχεται η στήριξη.

Ο συγγραφέας διεισδύει με μαεστρία στη ψυχή της κάθε μιας, θαρρείς ότι είναι ο καθρέφτης της, και της «επιβάλλει» να σταθεί η ψυχή της γυμνή απέναντί του. Η φωτογράφος, η Νίκη, προσπαθεί μέσα από εκθέσεις και συμμετοχές, να μείνει προστατευμένη πίσω από τις καλλιτεχνικές πρωτοπορίες. Δίνει νόημα στα προσωπικά της αδιέξοδα μέσα από την Τέχνη, θέλοντας να μικρύνει την απόσταση του Εγώ από το εμείς των μελών τής παρέας. Η ψυχολόγος, η Μάρθα, ψυχαναλύει τις φίλες της εξονυχιστικά, μιλώντας για αξίες, ηθική, υποσυνείδητο και συνειδητό, όπως εφαρμόζει και στους πελάτες της. Όμως, ούτε η ψυχολόγος θα γλιτώσει από την αμείλικτη κριτική. Η φιλόλογος, η Σόνια, ενώ διορθώνει τις υπόλοιπες συνεχώς, στις εκφράσεις και τις λέξεις που χρησιμοποιούν(ως φεμινίστρια που θέλει να αλλάξει, έστω στο επίπεδο της γλώσσας, την πατριαρχία), αλλά αδυνατεί να αποκαλύψει τα διλήμματα και τις προσωπικές της αλήθειες. Σε μεγάλο βαθμό, και οι τρεις γυναίκες, οδηγούνται συναισθηματικά από τα λάθη των οικογενειών τους και τα τραυματικά τους βιώματα.«Όταν κρύβεις τα προβλήματα κάτω από το χαλί και δεν τα λύνεις, αυτά γιγαντώνονται», λέει η μια εκ των γυναικών.

Ο Κώστας Λίχνος, κατάφερε εκτός τους ρόλους των γυναικείων χαρακτήρων, να κεντρίσει το ενδιαφέρον των υποψιασμένων αναγνωστών, που αναζητούν ένα ξεχωριστό ανάγνωσμα, ένα πεζογράφημα με απαιτήσεις ως προς τον λόγο και τις έννοιες. Σίγουρα, δεν θα διαβάσουν κάτι απλό, σε καθομιλούμενη γλώσσα, γιατί οι επιδιώξεις του συγγραφέα έχουν ανεβάσει τον πήχη της ποιότητας. Το γιατί ονομάστηκε Διάστρεμμα, οι αναγνώστες θα το ανακαλύψουν διαβάζοντάς το, Καλοτάξιδο να είναι Κώστα Λίχνο!

«Όλοι συμβιβάζονται στη ζωή τους και καταλήγουν να υποδύονται ρόλους που ασφυκτιούν»

«Όσο περνούν τα χρόνια, βαθαίνουν τα νερά στα οποία κολυμπάμε και χάνουν την παλιά τους διαφάνεια, είπε αλλά, αναρωτιέμαι, μήπως ήταν ανέκαθεν βαθιά και βρώμικα τα νερά;».