Η παρούσα εργασία παρουσιάζει την πορεία της κατασκευής της πρώτης φάσης του καθολικού της Μονής Εσφιγμένου με βάση, κατά κύριο λόγο, τις πληροφορίες ενός αριθμού ανέκδοτων εγγράφων του αρχείου της, που αποτυπώνουν με λεπτομέρεια το οικοδομικό χρονικό της δημιουργίας του κτίσματος από τον προγραμματισμό του έργου ως την πλήρη ολοκλήρωσή του. Τα στοιχεία που αναδεικνύονται παρέχουν ένα πλήθος σημαντικών πληροφοριών ευρύτερης σημασίας σχετικά με τον σχεδιασμό και την χρηματοδότηση των έργων, τις διάφορες ειδικότητες των απασχολούμενων στις οικοδομικές εργασίες, τον αριθμό των εργαζομένων στα επί μέρους συνεργεία, τις αμοιβές τους κατά βαθμίδα επαγγελματικής στάθμης, την καταγωγή τους, τα είδη και την προέλευση των χρησιμοποιούμενων οικοδομικών υλικών, τις μονάδες μέτρησής τους, τις τιμές τους, και την τεχνική ορολογία της
εποχής, συμβάλλοντας έτσι στην πληρέστερη γνώση της παραγωγής του αρχιτεκτονικού έργου στα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας.