Φιλολογικός Όμιλος Θεσσαλονίκης-Ο Ποιητής Τόλης Νικηφόρου 1966-2022 εκδόσεις Γράφημα

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Ο Φιλολογικός Όμιλος Θεσσαλονίκης εξέδωσε τούτο το αφιέρωμα αναζήτησης στην ποίηση του μεγάλου μας ποιητή της γενιάς του 70, της γενιάς της αμφισβήτησης, Τόλη Νικηφόρου, τον Σεπτέμβριο του 2022. Ο τόμος «Στιγμές» αποτελεί ανθολογία του ποιητικού έργου του, από την επίσημη παρουσία του στα ελληνικά γράμματα από το 1966 και εντεύθεν. Αποτελεί αποκλειστικά συγκεντρωτική έκδοση του ποιητικού λόγου, που κατά τη γνώμη μου είναι μια πολύ καλή, αντιπροσωπευτική εργασία, για όσους δεν έχει τύχει να διαβάσουν ποιητικές του συλλογές. Οι αναλύσεις που κάνουν τα μέλη του συλλόγου, εμβαθύνοντας στο έργο του, είναι και μια παρακίνηση να αποκτήσετε την ποιητική συλλογή που θα σας αγγίξει περισσότερο. Η εισήγηση του Γιώργου Ορφανίδη, φιλολόγου, υποψήφιου διδάκτορα του ΑΠΘ, όπως και ο πρόλογος του Αντώνη Χαριστού, πιστεύω πως είναι πολύ διαφωτιστικά, που δεν αφήνει καθόλου κενά αποριών και ερωτήσεων σε έναν αναγνώστη που δεν γνωρίζει τον Τόλη Νικηφόρου.

Για όσους ίσως δεν γνωρίζουν, στη «Γενιά του ’70» ανήκουν οι ποιητές που έχουν γεννηθεί: το νωρίτερο στα 1942, το αργότερο στα 1956. Είναι η ποιητική «γενιά», που διαδέχτηκε τις δύο προηγούμενες: Την πλούσια γενιά του 1935 και την στερημένη γενιά του 1945.Οι ποιητές αυτής της γενιάς δεν προσπαθούν να αναβιώσουν τις παραδόσεις του παρελθόντος, όπως είχε κάνει η προηγούμενη γενιά, ούτε όμως αγνοούν τους μύθους, την ιστορία, τις παραδόσεις και τη γλώσσα του ελληνικού παρελθόντος. Οι ποιητές των αρχών της δεκαετίας του ’70 απέχουν από κάθε προσπάθεια ιεράρχησης των αξιών. Το κρισιμότερο ιστορικό γεγονός που βιώνουν οι ποιητές της γενιάς αυτής είναι η εφτάχρονη στρατιωτική δικτατορία (1967-1974).με πολλές έντονες προσωπικότητες που έχουν φωτίσει με την ποίηση τους, τα ελληνικά γράμματα. Στη γενιά αυτή της αμφισβήτησης ενδεικτικά θα αναφέρω τους: Βαγενάς, Βέης, Γκανάς, Φλωράκης, Γώγου, Κοντός, Μαστοράκη, Παμπούδη, Μαρκόπουλος, Σιώτης, Φωστέρης, Χιόνης, Χυτήρης, Χριστοδούλου και ο Τόλης Νικηφόρου, «ο εκ Θεσσαλονίκης φαροφύλακας μιας ποιητικής γραφής που αντέχει στο ξύλινο γεμάτο φόβο λόγω φθοράς -προσκήνιο του χρόνου από το 1966».Δεν είναι χρήσιμο να γράψω το βιογραφικό του Ποιητή, αφού υπάρχει στο διαδίκτυο. Όπως αναφέρεται στον πρόλογο δεν ήταν δυνατόν να συμπεριλάβουν την ποιοτική διάθεση όλου του έργου. Και είναι κατανοητό αφού το έργο του είναι ποσοτικό μεγάλο, τόσο στην ποίηση όσο και στην πεζογραφία. Σε όλες του τις ποιητικές συλλογές θα διαβάσουμε στίχους αντίστασης, ηθικών αξιών, καταγγελίας όσων υπονομεύουν την ανθρώπινη αξία, στίχους αναζήτησης της αλήθειας της ζωής. Μαθαίνουμε μεταξύ πολλών άλλων χρήσιμων πληροφοριών, που φωτίζουν την ποίησή του, πως το έργο του Νικηφόρου χωρίζεται σε δυο περιόδους, από το 1966 μέχρι το 1982, όπου δεσπόζουν τα ποιήματα με κοινωνικές αναφορές, με πολιτικό και ασυμβίβαστο λόγο. Ενώ η δεύτερη ποιητική περίοδος που αρχίζει από τη συλλογή «Ο πλοηγός του απείρου» θα διαβάσουμε ποίηση με υπαρξιακές και φιλοσοφικές αναζητήσεις. Την προτείνω στους αναγνώστες ως μια πρόκληση γνωριμίας με την Ποίησή του. Ήταν δύσκολη η επιλογή, αλλά το κάτωθι ποίημα, μ’ άγγιξε πολύ. Καλοτάξιδο και καλοδιάβαστο να είναι!

Στάση ζωής (από την ποιητική συλλογή Από το τίποτα σαν θαύμα ξαφνικά 2018)

Το ποίημα επιλέγει τον δικό του χρόνο για να γεννηθεί

Είναι ένας ξένος που κατοικεί από παλιά στο σπίτι μας

Κυκλοφορεί στο υπόγειο

Και λούζεται με το φως στο υπερώο

Διαβάζει ένα-ένα τα χειρόγραφά μας

Αποκρυπτογραφεί τις μυστικές φωνές

Που ταξιδεύουν μέσα μας

Και πίνει για να μεγαλώσει

Γι αυτό και είναι πάντα μεθυσμένο.

Το ποίημα επιλέγει τον δικό του χρόνο για να γεννηθεί

Όπως πριν από μας επέλεξε

αυτό το σπίτι να κατοικήσει