Ναι, θα το πρότεινα σε φίλο-η μου
09-10-2022 07:44
Υπέρ Ενδιαφέρον, Συναρπαστικό, Καθηλώνει, Πρωτότυπο, Ανατρεπτικό, Πλούσια πλοκή, Τεκμηριωμένο
Κατά
Θοδωρής Παπαθεοδώρου «Μικρασία-Εκδόσεις Ψυχογιός
Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη
Φέτος κλείνουν εκατό χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή. Ήρθαν κυνηγημένοι, ρακένδυτοι, όμως με μια μεγάλη περιουσία στην ψυχή τους: μουσική, τραγούδια, γεύσεις, αρχοντιά, μνήμες, αγάπη για τη μητέρα Ελλάδα. Εδώ βρήκαν ότι δεν ονειρευόντουσαν. Περιθώριο, βρισιές, εκμετάλλευση. Μεγαλωμένη στην Κατερίνη, με ακούσματα και αφηγήσεις από ανθρώπους που ήρθαν από τους μαρτυρικούς τόπους του Πόντου και της Μικρασίας, συγκινούμαι και οργίζομαι ακούγοντας κατάπτυστες λέξεις όπως Τουρκόσποροι, Τουρκομερίτες. Προτείνω τους κακόψυχους λοιπόν εξ’ αρχής να διαβάσουν τούτο το βιβλίο, για να μάθουν την ιστορία μέσα από τη λογοτεχνία. Γιατί δεν ξέρω ειλικρινά αν βρίζουν από ιστορική άγνοια ή νομίζουν ότι έχουν μόνο αυτοί το Εθνόσημο. Ότι υπάρχει μέτρο στο ποιος είναι περισσότερο Έλληνας ή περισσότερο πατριώτης από τον άλλο. Ίσως λοιπόν να μη γνωρίζουν πως οι Μικρασιάτες της Καππαδοκίας, του Ικόνιου και της υπόλοιπης ενδοχώρας ένιωθαν και ήταν Έλληνες μέχρι τα μύχια της ψυχής τους. Πως επιβίωσαν και άντεξαν έχοντας πάντα ψηλά την χριστιανική πίστη και το ελληνικό φρόνημά τους. Πώς ήταν εξαιρετικά δύσκολο να βρεθούν Ελλαδίτες ή Ρωμιοί δάσκαλοι για να διδάξουν τη γλώσσα, και όσοι ήταν τυχεροί και μπορούσαν, έστελναν ένα τουλάχιστον από τα παιδιά τους να σπουδάσει στα Πατριαρχικά οικοτροφεία και σχολεία της Πόλης. Γι αυτό οι περισσότεροι δεν έμαθαν ελληνικά, μα η γλώσσα δεν ορίζει τη βαθιά ελληνική συνείδηση, που έμεινε ακλόνητη στο πέρασμα των αιώνων.
Πολλά βιβλία έχουν γραφεί για τη Μικρασία στο παρελθόν. Δεν τα έχεις διαβάσει; θα μου πουν κάποιοι. Δεν τα βαρέθηκες; Δεν τα έμαθες; Ανήκουν στο παρελθόν, θα μου πουν άλλοι. Προχωρούμε μπροστά. Μα, αν δεν ξέρουμε την ιστορία, το παρελθόν θα είμαστε μισοί. Αυτή η αλυσίδα δεν πρέπει να σπάσει: Παρελθόν-παρόν-μέλλον. Αλλιώς, θα μας ξεγελούν όσοι εκμεταλλεύονται, χρόνια τώρα τούτον τον τόπο. Με ανυπομονησία λοιπόν περίμενα να εκδοθεί η «Μικρασία», το τραγούδι του αποχαιρετισμού, του Θοδωρή Παπαθεοδώρου από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Ήμουν σίγουρη πως θα μάθω πολλά περισσότερα από τη γραφή του, αφού τον ακολουθώ από τις αρχές σχεδόν της συγγραφικής του καριέρας και είμαι κάθε φορά σίγουρη πως δεν θα με απογοητεύσει.
Έχοντας λοιπόν τη μουσική τους στ’ αυτιά μου, βλέποντας να χορεύουν τον Κόνιαλη, τα βαλσάκια και τα απτάλικα, ξεκίνησα το υπέροχο συγγραφικό ταξίδι στη Μικρασία. Φώκαια, Σμύρνη, Αϊδίνι, Καππαδοκία, Αθήνα. Πεντακόσιες σελίδες γεμάτες μικρασιάτικο άρωμα, πόνο, διωγμούς, τραγούδι, γεύσεις. Ένα ατέλειωτο ταξίδι, θαρρείς ο συγγραφέας, με πήρε από το χέρι και με περπάτησε στο σπίτι της οικογένειας Παπάζογλου στη Φώκαια, στο φραγκομονάστηρο και το σκλαβοπάζαρο, στο μπορντέλο της κιορ Ταρούς στα σοκάκια, στις σπηλιές της Καππαδοκίας, στις στοές, στα μπουντρούμια, στα καφέ σαντάν, στα καφέ αμάν, στην Ευρωπαϊκή οδό, στους μαχαλάδες, τούρκικους, ρωμαίικους, φραγκολεβαντίνους, στα Χιώτικα και τα περίφημα «σπίτια». του Άγιου Κωνσταντίνου.
Η Αννιώ, η Αννέτ, η Αϊνούρ, η Άννα Παπάζογλου, είναι η πρωταγωνίστρια του βιβλίου, που από την ευτυχισμένη και την ανέμελη ζωή της Φώκαιας, καταλήγει μέσα στον βούρκο, την ταπείνωση και τον εξευτελισμό. Εκεί γνωρίζει παιχνιδατόρους, όπως τον Γυάλα, με λαούτα, σαντούρια και βιολιά, τραγουδά καρσιλαμάδες και αμανέδες, κι από τα σκοτεινά καταγώγια φτάνει να τραγουδά σε μαγαζιά που δεν ονειρευόταν ποτέ χάρη της μαγευτικής φωνής της. Μέσα από τα παθιάρικα τραγούδια της μου έμαθα πράγματα και γεγονότα που δεν γνώριζα. Με μετέφερε όλο τον πόνο του ξεριζωμού.
Μέσα από την Αννιώ αλλά και τη δυνατή πέννα του συγγραφέα, έρχονται στην επιφάνεια συναισθήματα όπως της απώλειας, του πένθους, της μη διαχείρισης μιας διαφορετικής άγνωστης ζωής, καθώς και ψυχικά ανεπανόρθωτα τραύματα, τα βιώνουν οι αναγνώστες μέχρι τέλους. Διαβάζοντας το, οι απόγονοι των ξεριζωμένων Μικρασιατών, θα ζωντανέψουν δυνατές οι μνήμες, προκαλώντας τους έντονα συναισθήματα. Άλλωστε οι μνήμες αυτού του μαρτυρικού παρελθόντος δεν ζουν μέσα μας μόνο σαν θύμησες γεγονότων αλλά μας έχουν μπολιαστεί, ως μια εσωτερική κληρονομιά.
Μετά την αφήγηση της Αννιώς, ξεδιπλώνονται σιγά-σιγά οι υπόλοιποι χαρακτήρες, ώστε να μας καθηλώσει η δράση, η αγωνία, οι εικόνες, όπως πολύ καλά γνωρίζει ο Παπαθεοδώρου να οδηγεί τους αναγνώστες του. Γνωρίζουμε την αδελφή της Αννιώς, τη Φροσούλα με το λειψό πόδι, τη μαντάμ Ταρούς και τους άντρες της, τον Ντενίμ Πασά, τον αδελφό της τον Προκόπη, τους γονείς της, την νονά και τη γιαγιά της, που της έμαθε τα τραγούδια, τον δάσκαλο Ιωάννη Καβακλή, τον Γιάννο της, όπως τον αποκαλούσε, που θυσιάστηκε για να δει την Ελλάδα λεύτερη, τον παπά-Γιώργη και τον διευθυντή του Ελληνικού Ορφανοτροφείου που βασανίστηκαν μέχρι θανάτου.
Ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου κάθε φορά που καταπιάνεται με ένα βιβλίο, το ερευνά σε βάθος, οι πηγές του πάντα αξιόπιστες, η διάλεκτος και το λεξιλόγιο πιστά πάντα γραμμένο με τον τόπο που καταπιάνεται. Ομολογώ πως τον θαυμάζω γι’ αυτό του το κατόρθωμα. Σε κάθε του μυθιστόρημα ψάχνει να βρει πίσω από την γνωστή ιστορία, που οι περισσότεροι γνωρίζουμε, μια άγνωστη που ανεβάζει την αδρεναλίνη και καθηλώνει τον αναγνώστη, μέχρι τέλους. Πόσοι γνωρίζουμε για τη σφαγή της Φώκαιας το 1914 εκτός αυτών που κατάγονται από εκεί και άκουσαν ιστορίες από τους προγόνους τους; Η συγκλονιστική ιστορία της Αννιώς Παπάζογλου, του αγριμιού στα μικράτα της, θα σας ξενυχτίσει, αγωνιώντας για το τέλος. Τα ερωτήματα για την τύχη των δυο αδελφών θ’ απαντηθούν στο τέλος, έτσι ώστε να μείνει στη μνήμη σας ως ένα ακόμη δυνατό μυθιστόρημα του Θοδωρή Παπαθεοδώρου. Μέχρι το επόμενο. Καλοτάξιδο να είναι!
«Όταν το αγρίμι κοιμάται δε σημαίνει πως σαν ξυπνήσει δε θα σε δαγκώσει»
«Έλληνες είμαστε και ήρθαμε εδώ, σε τούτα τα χώματα χιλιάδες χρόνια πριν από τους Αγαρηνούς»
«Τη συνείδηση του ανθρώπου δεν την ορίζει μόνο η γλώσσα. Το περισσότερο η ψυχή την ορίζει. Κι εμείς ξέρουμε καλά πόσο ρωμέικη είναι η ψυχή σας….»
«Σύμμαχοι υπάρχουν όσο υπάρχουν συμφέροντα. Και τα συμφέροντα της Ιταλίας αυτή τη στιγμή είναι αντίθετα με τα δικά μας»
«Η μισή Ελλάδα έρχεται, παιδί μου. Η άλλη μισή αναθεματίζει δυστυχώς»
«Μακάρι, γιατί κάθε έθνος δεν μπορεί να νικήσει σε πόλεμο τον εξωτερικό εχθρό όταν το εσωτερικό του τρώγεται από το σαράκι της διχόνοιας»
Ήταν χρήσιμο αυτό το σχόλιο;
Ναι
/
Όχι