Η υπαστυνόμος Σοφία Μήτση καταφέρνει να πάρει την πολυπόθητη μετάθεση και να έρθει στην Αθήνα, όπου παρουσιάζεται στο Ανθρωποκτονιών της ΓΑΔΑ, μόνο που τα πράγματα δεν είναι καθόλου εύκολα. Μια κοπέλα που κρεμάστηκε είναι η πρώτη υπόθεση όπου τη ρίχνει ο προϊστάμενός της, αστυνόμος Ζηκάκης, στον οποίο αγωνίζεται να αποδείξει πως, παρ’ όλο που είναι γυναίκα, έχει μυαλό και δυνατότητες να λύσει την υπόθεση. Είναι αυτοκτονία ή δολοφονία; Θα καταφέρει η Μήτση να βρει την άκρη του νήματος στο ανδροκρατούμενο περιβάλλον της αστυνομίας; Πώς συνδέεται η κοπέλα με τον κόσμο της νύχτας, στον οποίο μεγαλουργεί ένας άντρας με μια καλολαδωμένη αυτοκρατορία;

Ο Βαγγέλης Μπέκας επιστρέφει με ένα αστυνομικό μυθιστόρημα γεμάτο ενδιαφέρουσες εξελίξεις, καλοσχεδιασμένους χαρακτήρες και ανατρεπτική πλοκή. Η ιστορία διαδραματίζεται σε μια συννεφιασμένη, γεμάτη αφρικανική σκόνη Αθήνα και σ’ έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο Πειραιά, καταγράφει τη σκοτεινή νύχτα και τους ανθρώπους της, χαρίζει κινηματογραφικές σκηνές και ζωντανεύει ολοκληρωμένους χαρακτήρες, με την αφήγηση να κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον με την εναλλαγή πρώτου (Σοφία και Θωμάς) και τρίτου προσώπου. Τους ήρωες τους γνωρίζουμε σταδιακά και διαπιστώνουμε σχεδόν αμέσως πως συνδέονται μεταξύ τους με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους που μπλέκουν το κουβάρι του μυστηρίου και τους ακολουθούμε βήμα προς βήμα σε πρωτόγνωρες καταστάσεις που απαιτούν ρίσκο και γρήγορα αντανακλαστικά.

Ο Θωμάς Δήμου είναι παντρεμένος με τη Μαίρη που λέει τις ειδήσεις σε κανάλι β΄ διαλογής, με την οποία απέκτησαν την έφηβη τώρα Ματίνα και υποφέρει από ένα βαρύ ψυχολογικό τραύμα από την παιδική του ηλικία. Ο Θωμάς είναι δημοσιογράφος, απολυμένος από την εφημερίδα όπου εργαζόταν για πολλά χρόνια και δέχεται την πρόταση της μεγαλοδικηγόρου Αντωνίου να εργαστεί στο γραφείο της ως ερευνητής σκανδάλων που οδηγούν σε παχυλά διαζύγια. «Σου ‘χει τύχει να κρατήσεις στο χέρι πιστόλι, να οπλίσεις, να ακουμπήσεις με το δάχτυλο στη σκανδάλη, έτοιμος να σκοτώσεις γι’ αυτά που αγαπάς;» (σελ. 18). Γιατί όμως καταφεύγει στη βία; Η αδερφή του, Εύα, είναι ηθοποιός σε σαπουνόπερα, παντρεμένη με τον Στάθη Κωστόπουλο, νονό της νύχτας του Πειραιά, με εστιατόρια, καφετέριες και κλαμπ στα χέρια του. Η Σοφία Μήτση είναι υπαστυνόμος στη ΓΑΔΑ και αναπολεί την ανέμελη ζωή της στη Λευκάδα αλλά κουβαλάει κι ένα ασήκωτο βάρος στην ψυχή της. Μετά από πέντε χρόνια στη Μυτιλήνη πήρε μετάθεση στο Ανθρωποκτονιών, όπου πέφτει σε βαθιά και άπατα νερά. Ο γελαστός και ζεστός υπαστυνόμος Λαμπρίδης ο αυστηρός αρρενωπός αστυνόμος Ζηκάκης και ο διευθυντής Καραθάνος προσπαθούν να τη βάλουν στη θέση της από την πρώτη μέρα. Με τη Σοφία ο συγγραφέας δείχνει την κάθε φύσεως παρενόχληση που δέχονται οι γυναίκες ανά πάσα στιγμή της ζωής τους και θέλει με τον τρόπο του να βοηθήσει όσες σκύβουν το κεφάλι τους, να τους δώσει αυτοπεποίθηση και να τονώσει τον χαρακτήρα τους. Χωρίς υπερβολές και ακρότητες, χωρίς στερεότυπες λύσεις, η Σοφία κινείται σ’ έναν κόσμο αντροκρατούμενο κι επιπλέον διψασμένο για άσκηση εξουσίας επί παντός, κυρίως επί γυναικών και καταφέρνει μέσα από τις εξελίξεις να βρει μια άκρη, να κάνει την επανάστασή της, να σηκώσει το κεφάλι και να μου χαρίσει ένα αυθόρμητο χαμόγελο στην τελευταία σελίδα του βιβλίου. Ο Θωμάς και η Σοφία καταφεύγουν συχνά στις μνήμες της παιδικής τους ηλικίας και προσπαθούν να τις αντιμετωπίσουν ώστε να προχωρήσουν επιτέλους με τη ζωή τους. Θα τα καταφέρουν ή θα παραμείνουν δέσμιοι του παρελθόντος τους; Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ένα κοινό χαρακτηριστικό, το οποίο όμως χειρίζεται με εντελώς διαφορετικούς τρόπους και το προσθέτει στον κάθε του χαρακτήρα για διαφορετικό λόγο, έτσι δημιουργείται ένας πολυπρισματικός κεντρικός άξονας που αντικατοπτρίζει από παντού τις προσωπικότητες αυτών των δύο ανθρώπων, οι οποίοι και γνωρίζονται κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες.

Ο Βαγγέλης Μπέκας στήνει μια έξυπνη πλοκή και αρχίζει σταδιακά να αλλάζει τους χαρακτήρες του, οπότε ο μεν Θωμάς έρχεται σε επαφή με τη σκοτεινή πλευρά της ζωής κι αρχίζει να απορροφάται από το σκοτάδι, ειδικά όταν μαθαίνει κάτι που του αλλάζει για πάντα τη ζωή, η δε Σοφία, από «ψαρωμένη» νέα υπάλληλος που βιώνει σεξισμό και απειλές από τον ανώτερό της, παίρνει την κατάσταση στα χέρια της κι αρχίζει παράλληλες έρευνες, από συναισθηματισμό απέναντι στη νεκρή κοπέλα, της οποίας τα γυμνά πέλματα ακόμη τα νιώθει δίπλα στο πρόσωπό της όσο κρεμόταν. Γυμνά πέλματα που της θυμίζουν μια άλλη γυναίκα εκείνη τη σκοτεινή νύχτα που… Μαζί τους μπλέκεται και ο Στάθης, ένας άνθρωπος που μεγάλωσε στις φτωχογειτονιές του Πειραιά και κατάφερε να βρεθεί τόσο ψηλά που κάποιοι να τον βάλουν στο μάτι. Αδίστακτος αλλά όχι παράφρων, με κώδικα ηθικής, χάνει τη γη κάτω από τα πόδια του όταν η γυναίκα του πέφτει θύμα απαγωγής. Η παιδική του φιλία με τον Θάνο έχει στιγματίσει και τους δύο, κάτι που έρχεται στο προσκήνιο σε κάποιες δύσκολες στιγμές και τονίζει με όμορφο τρόπο τη σημασία και τον ρόλο μιας γερής φιλίας στη ζωή. Επίσης ξεχώρισα τον Αχιλλέα Χατζόπουλο, μια πραγματική αναγνωστική έκπληξη, μιας και αρχικά δείχνει ασαφής, θολός, μονότονος αλλά σταδιακά αρχίζει να ξεδιπλώνει μια στάση και μια συμπεριφορά απότοκη του θυμού του για τις κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές του μέρους όπου μεγάλωσε. Από την Τρούμπα και τον Έκτο Στόλο φτάσαμε στα κινεζάκια που έχουν κατακτήσει τα πάντα, τα ναυπηγεία της Κόσκο δέχονται καθημερινά χιλιάδες καραβιές κι ο Πειραιάς ετοιμάζεται να γίνει Chinatown, αυτά είναι τα ερεθίσματα που τον γεμίζουν οργή και πόνο. Πώς θα αντιδράσει λοιπόν, ειδικά από τη στιγμή που δουλεύει για λογαριασμό ενός σημαντικού ήρωα της ιστορίας;

Οι εναλλάξ αφηγήσεις εμπλουτίζουν με διαφορετικές οπτικές γωνίες και λεπτομέρειες την ιστορία, η πλοκή κορυφώνεται, η ένταση και η αγωνία αυξάνονται από κεφάλαιο σε κεφάλαιο. Εξίσου ποικίλη είναι και η γραφή, η οποία πότε είναι στρωτή, πυκνογραμμένη και πότε κοφτή, απότομη, με ενδιαφέρουσα σύνταξη λέξεων που δίνει δύναμη και βάρος σε απρόσμενα σημεία της πρότασης. Και πόσο ταιριαστή με όλα αυτά η ατμόσφαιρα και το γύρω περιβάλλον, με την αφρικανική σκόνη και τη ζέστη να δημιουργούν το ιδανικό φόντο. Ωραίες περιγραφές, επιλεκτική εστίαση σε γεγονότα και επεισόδια, στρωτή γραφή αλλά η συνήθεια όλων να κάνουν ντους (με την αντίστοιχα συχνή χρήση της λέξης) και η επανάληψη του συνδέσμου «καιαιαι…» με το χαρακτηριστικό τράβηγμα που δεν το λέει μόνο ένας χαρακτήρας αλλά πολλοί εμφανίζονται παραπάνω φορές απ’ όσες πρέπει, χωρίς όμως να αποδυναμώνουν την ένταση ή να μειώνουν την αξία του κειμένου. Ποιος κρύβεται λοιπόν πίσω από την αυτοκτονία της πρώτης κοπέλας; Πώς συνδέεται ο θάνατός της με offshore εταιρείες, με στρατηγικές κινήσεις οικονομικής σημασίας που τινάχτηκαν στον αέρα μετά το λοκντάουν του κόβιντ, με μια πλούσια δικηγόρο που θέλει κομμάτι από σημαντικά φιλέτα, μ’ έναν αδίστακτο εκτελεστή και με νεόδμητα ξενοδοχεία; Αξιοπρεπέστατη ιστορία, σωστός χειρισμός, δυνατές αποκαλύψεις μου έδειξαν μιαν άλλη πλευρά της πόλης όπου γεννήθηκα και μεγαλώνω, μια πλευρά που καλύτερα να μη γνωρίσω από κοντά.

Βαγγέλης Μπέκας-Παγωμένα πέλματα-Εκδόσεις Ψυχογιός

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Μετά τα μυθιστορήματα «Το μαύρο φυλαχτό» και «Ο γιος μας», στα οποία χώρος και πηγή έμπνευσης ήταν η ιδιαίτερη πατρίδα του η Ήπειρος, ο Βαγγέλης Μπέκας μας προσγειώνει στην Αθήνα και τον Πειραιά του σήμερα. Το νέο του αστυνομικό μυθιστόρημα «Παγωμένα πέλματα» μ’ εξέπληξε από την πρώτη στιγμή που το είδα. Το εξώφυλλο και ο τίτλος μου έδωσαν την αφορμή να το ξεκινήσω αμέσως και να μη θέλω να το σταματήσω.

Αν και δεν είμαι φανατική οπαδός της αστυνομικής λογοτεχνίας, ιδιαίτερα της εισαγόμενης βορειοευρωπαικής που διαβάζονται κατά κόρον από τους θαυμαστές του είδους, πιστεύω οι Έλληνες συγγραφείς είναι αντάξιοι εδώ και χρόνια των Ευρωπαίων και δεν υστερούν στην πλοκή αλλά ούτε στη τέχνη της γραφής.

Ο συγγραφέας εκτός της αστυνομικής πλοκής που μας κρατά σε διαρκή αγωνία, γνωρίζει και διεισδύει στις ψυχές των ηρώων. Οι κοινωνικές και πολιτικές του ανησυχίες είναι ιδιαίτερα εμφανείς μέσα στα «Παγωμένα πέλματα». Βυθίζεται συγγραφικά σε μια κοινωνία που ζέχνει, που δεν θα θέλαμε να ζούμε αλλά την ανεχόμαστε σωπαίνοντας. Μια κοινωνία που είναι βουτηγμένη στο ψέμα, χωρίς αξίες και ιδανικά, χωρίς σεβασμό. Κι αυτή η κοινωνία εκδηλώθηκε περισσότερο στα δυο χρόνια της πανδημίας όπου εκτυλίσσεται το μυθιστόρημα. Η μετά covid εποχή στην Αθήνα, ο φόβος, ο τρόμος, η ανεργία κι όλες οι συνέπειες, οικονομικές και ψυχικές, είναι ολοκάθαρα εμφανής στους ήρωες του μυθιστορήματος.

Η Αθήνα και ο Πειραιάς είναι οι τόποι όπου ο Μπέκας απλώνει τα δίχτυα του μεταφέροντάς μας στη αλάνα στον Πειραιά όπου έπαιζε μικρός ο ήρωας με τον παιδικό του φίλο. Οι μνήμες με το σήμερα δεν έχουν καμιά σχέση αφού ξεπροβάλλει θαρρώ ένα παράπονο του συγγραφέα. Εικόνες όπως το Κερατσίνι που σκεπάστηκε με κοντέινερ και τους Κινέζους που εισέβαλλαν ως κατακτητές στις πύλες της Ευρώπης, θλίβουν τον αναγνώστη, έχουν το μερτικό τους στη ροή του βιβλίου. Μου άρεσε που βούτηξε τη πένα του σε απυρόβλητα θέματα που άλλοι συγγραφείς δεν τολμούν ν’ αγγίξουν. Διαπλοκή των ανθρώπων της νύχτας, των Μέσων Ενημέρωσης, της πολιτικής εξουσίας, της δικαιοσύνης και της αστυνομίας. Τόλμησε κι αυτό είναι θα έλεγα μια ελευθερία που δίνει το αστυνομικό μυθιστόρημα. Αν και ο Μπέκας δεν έχει διστάσει ποτέ του να θίξει τα κακώς κείμενα. Αστυνομική λογοτεχνία χωρίς να μπαίνεις στα άδυτα του υπόκοσμου, του μαύρου χρήματος, της παράπλευρης εξουσίας και της εξαρτημένης δικαιοσύνης δεν έχει ενδιαφέρον. Και μέσα στις σελίδες του βιβλίου τα συναντούμε όλα.

Ο Μπέκας, όχι τυχαία, βάζει ως πρωταγωνίστρια τη Σοφία, μια νεαρή αστυνομικό που βλέπει ένα από τα όνειρα της να γίνεται πραγματικότητα. Μετατίθεται στο τμήμα Ανθρωποκτονιών, από την Μυτιλήνη που έζησε τον εφιάλτη του επώδυνου χωρισμού της. Όμως οι συγκρούσεις που αντιμετώπισε με το πραγματικό κατεστημένο μέσα στο τμήμα από τους συναδέλφους της προϊσταμένους, την προσγείωσαν απότομα και οδυνηρά. Η υπόθεση που αναλαμβάνει αλλά και ο τρόπος που αντιμετωπίζεται από την υπηρεσία της, θα την φέρει σε πρόσκρουση με τις αναμνήσεις που τόσο καλά νόμιζε πως είχε καταχωνιάσει μέσα της. Μου άρεσε ο τρόπος που την «έχτισε» και τη μπόλιασε. Δυναμική ώστε να μπορεί να επιβιώσει με νύχια και με δόντια μέσα στον ανδροκρατούμενο χώρο της αστυνομίας, να αντέχει τις υποτιμητικές συμπεριφορές των ανδρών συναδέλφων της, να παλεύει να σταθεί όρθια απέναντι στον διεφθαρμένο προϊστάμενό της, Ζηκάκη, να πεισμώνει απέναντι στις λεκτικές του απειλές «Δε μιλάς, δε ρωτάς, ακούς και μαθαίνεις» και να παίρνει κρυφά την έρευνα για τους θανάτους των γυναικών, αφότου αντιλήφθηκε ότι κάποιοι δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Θα καταφέρει να παλέψει απέναντί τους ξεμπλέκοντας τον ιστό της αράχνης;

Ο δεύτερος πρωταγωνιστής είναι ο Θωμάς, άνεργος δημοσιογράφος που αναγκάζεται να δουλέψει σαν ιδιωτικός ερευνητής σε ένα δικηγορικό γραφείο, προκειμένου να φύγει από το φάσμα της ανεργίας και να νιώσει και πάλι χρήσιμος στην οικογένεια του. Κι αυτός θα έρθει αντιμέτωπος με έναν εφιάλτη που δεν μπορούσε ποτέ να φανταστεί και μπροστά σε αλήθειες που αγνοούσε ή τις είχε πολύ βαθιά θαμμένες μέσα του. Θα τα καταφέρει να τα βάλει με το σύστημα;

Ο Θωμάς, ο Στάθης, η Εύα αλλά και άλλοι ήρωες έρχονται να ξεκλειδώσουν απορίες αλλά και ν’ αφήνουν ερωτηματικά στο τέλος, ξετυλίγοντας και τυλίγοντας συνεχόμενα το αστυνομικό κουβάρι.

Τα «Παγωμένα πέλματα» με συνεπήραν και χάθηκα στα άδυτα ενός άλλου κόσμου, τόσο μακρινού από τον καθημερινό πολίτη αλλά τόσο κοντινού μ’ αυτά που βιώνουμε καθημερινά μέσα από την τηλεόραση.

Δεν θέλω ν’ αποκαλύψω άλλα στοιχεία ώστε ο αναγνώστης να έχει τη χαρά της ανάγνωσης. Τα «παγωμένα πέλματα» τελικά ήταν η αρχή ή θ’ ακολουθήσουν κι άλλες ιστορίες που θα μας καθηλώσουν; Τι άλλο θα περιμένουμε από τον Βαγγέλη Μπέκα; Καλοτάξιδο να είναι!