Φιλολογικός Όμιλος Θεσσαλονίκης-Κάποτε στην Ελλάδα-Εκδόσεις Γράφημα

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Ο Φιλολογικός Όμιλος Θεσσαλονίκης, αποτελεί τον μετασχηματισμό της Υπερρεαλιστικής Ομάδας της πόλης που δραστηριοποιήθηκε την περίοδο 2018-2021 εκδίδοντας τον συλλογικό τόμο «Δανδής και Ονειροπόλος» από τις εκδόσεις Γράφημα, που το είχα διαβάσει και είχα γράψει γι’ αυτό στο Bookia. Με είχε γοητεύσει η γραφή των μελών της Ομάδας και από τότε τους παρακολουθώ σε κάθε βήμα τους. Το δεύτερο συλλογικό έργο, τώρα πια ως Φιλολογικός Όμιλος Θεσσαλονίκης περιέχει ιστορικά διηγήματα εμπνευσμένα από την ιστορική περίοδο 1900-1930 και το καθένα είναι ξεχωριστό. Αφορούν την περίοδο εμφάνισης στο προσκήνιο της πολιτικής ιστορίας του τόπου των εκσυγχρονιστικών συνθημάτων του Ελευθερίου Βενιζέλου. Τότε που μαίνονταν πολεμικές συρράξεις τόσο των Βαλκανικών Πολέμων όσο και του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που η χώρα διεύρυνε τα σύνορά της. και η Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών αποκτούσε σάρκα και οστά για να καταλήξει στην καταστροφή της Σμύρνης και τον ξεριζωμό του ελληνισμού απ’ τις πατρογονικές του εστίες σε Μικρά Ασία και Πόντο. Επίσης εκείνα τα χρόνια συγκροτούταν η πρώιμη αστική τάξη και διαμορφωνόντουσαν τα χαρακτηριστικά στοιχεία της εργατικής. Όσοι έγραψαν τα διηγήματα αυτά, πήραν τα ιστορικά γεγονότα και πρόβαλαν την καθημερινότητα λαϊκών ανθρώπων. Έτσι, διαβάζομε διηγήματα, άλλοτε θλιβερά και άλλοτε κωμικά που μας ταξιδεύουν πίσω στον χρόνο. Όπως στους Ολυμπιακούς αγώνες του 1906, οι αγώνες των Ευαγγελικών για τη δημοτική και τη καθαρεύουσα αλλά και για τη θέση της γυναίκας εκείνων των χρόνων.

Την εισαγωγή του βιβλίου τη γράφει ο Γιώργος Ορφανίδης, υποψήφιος διδάκτωρ του ΑΠΘ, που μεταξύ άλλων γράφει: Εδώ κυριαρχεί το ξεδίπλωμα του ταλέντου επί της συγγραφικής πεζού λόγου. Η Λογοτεχνία στο προσκήνιο, η Ιστορία στο παρασκήνιο». Και πράγματι, θα το διαπιστώσει ο κάθε αναγνώστης που θα πάρει στα χέρια του αυτόν τον συλλογικό τόμο διηγημάτων των 325 σελίδων. Ήταν πολύ δύσκολο να ξεχωρίσω ποιο μου άρεσε περισσότερο. Ο κάθε συγγραφέας ένωσε τις ανησυχίες του και είδε από τη δική του οπτική ματιά τα γεγονότα. Η γλώσσα που χρησιμοποιείται είναι της εποχής, πλούσια σε λέξεις, εικόνες και συναισθήματα. Ο λόγος κυλά ώστε να τον ρουφάς και να σημειώνεις τις λέξεις για να συμπληρώνεις, να δανείζεσαι για το δικό σου λεξιλόγιο, αν τυχαίνει να είσαι συγγραφέας. Όπως αποχειροβίωτους, ειλωτοκατάντητους, αγροτοπενέστες,κ.α. Έτσι τουλάχιστον έπραξα, τσακίζοντας τις σελίδες του. Διαβάζουμε για τον Μυριβήλη και τη Ζωή εν Τάφω, για τη ΣΕΚΕ και τα συνθήματα των εργατών, για το Παρθεναγωγείο του Βόλου και τον Γληνό, για την Καλλιρόη Παρέν και την Εφημερίδα των Κυριών, για την αναρχική ουτοπία, για τη Σελανίκ, τους ανθρώπους και τις αγωνίες τους, για τη δολοφονία Δεληγιάννη, για το μήκος των φουστανιών και την αγχόνη επί Πάγκαλου, για το καπηλειό και το ρουσφέτι, για τους φόνους εξ αμελείας που τότε τα αυτοκίνητα κινούνταν με πολύ χαμηλή ταχύτητα και σκότωναν κόσμο. Φυσικά αν ήταν οι φταίχτες υπουργοί και πρίγκιπες, το κάλυπταν αμέσως το γεγονός. Ακόμη για τις γυναίκες που άρχισαν να αθλούνται και να γυμνάζονται, που έπαιρναν μέρος σε καλλιστεία, για το λωβοκομείο και το στίγμα της λέπρας, για τους πρόσφυγες της Σμύρνης και τη μερική αλληλεγγύη των λαών. Είναι πολύ δύσκολο ν αναφερθώ σε όλα, ήταν μια πρόγευση, μια πρόκληση για να ταξιδέψουν οι αναγνώστες. Καλοτάξιδο να είναι!

Θα κλείσω με μια πρόταση από το διήγημα «Είχαμε λίγο ουρανό»

«Όσα κι αν καταστρέψει το κράτος, οι ιδέες είναι αθάνατες και ταξιδεύουν στο πέρας της αιωνιότητας μέχρι να συναντήσουν τους επόμενους, αυτούς που θα είναι πιο δυνατοί από εμάς, αυτούς που θα καταφέρουν να κάνουν την ουτοπία πράξη»