Η δικτατορία Μεταξά δεν ήταν επιγέννημα μόνον του αδιεξόδου ενώπιον του οποίου βρέθηκε ο πολιτικός κόσμος το 1936, αλλά υπήρξε η κορύφωση ενός φαινομένου –του Εθνικού Διχασμού– που ταλάνισε την Ελλάδα για τουλάχιστον δύο δεκαετίες. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η επιβολή του μεταξικού καθεστώτος υπήρξε μια αναπόφευκτη εξέλιξη. Η κατάρρευση του κοινοβουλευτικού συστήματος ήταν ένα σενάριο που στα μέσα του 1936 συγκέντρωνε αρκετές πιθανότητες, αλλά μπορούσε να αποφευχθεί.

Η παρούσα μελέτη φιλοδοξεί να δώσει απαντήσεις σε μια σειρά από ερωτήματα σχετικά με τις συνθήκες υπό τις οποίες επιβλήθηκε η δικτατορία Μεταξά: Σε ποιον βαθμό η κρίση νομιμοποίησης του δημοκρατικού πολιτεύματος των ετών 1915-1935 καθιστούσε αναπόφευκτη τη διολίσθηση της Ελλάδας σε μη κοινοβουλευτικές λύσεις; Ποια ήταν η σημασία του αποτακτικού ζητήματος στην πορεία προς τη δικτατορία; Μπορούσαν τα πολιτικά κόμματα να βρουν λύσεις κυβερνησιμότητας εντός του υφιστάμενου κοινοβουλευτικού πλαισίου ή μήπως το αποτέλεσμα των εκλογών της 26ης Ιανουαρίου καθιστούσε αδύνατη τη συγκρότηση κυβέρνησης συνεργασίας; Για ποιον λόγο το Κόμμα Φιλελευθέρων υποστήριξε, αρχικά (και σε κοινοβουλευτικό πλαίσιο), τη «λύση» Μεταξά; Ήταν υπαρκτός ο «κομμουνιστικός κίνδυνος», τον οποίο επικαλέστηκε ο Μεταξάς για να δικαιολογήσει την εκτροπή της 4ης Αυγούστου, ή αποτελούσε πρόφαση για να εκμαιεύσει τη συναίνεση του βασιλιά Γεωργίου Β΄ στην εγκαθίδρυση δικτατορίας;