Δὲν ἔχω σκοπὸ νὰ ἐπεκταθῶ πάνω στὸ ὑλικὸ αὐτοῦ τοῦ βιβλίου, οὔτε νὰ τὸ ἑρμηνεύσω οὔτε νὰ προσθέσω κάτι σ’ αὐτό.
Πολλὰ ἀπὸ τὰ δράματα ποὺ περιέχει, ἐμένα ποὺ ἤμουν Πρέσβης τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν ἐκείνη τὴν ἐποχή, μοῦ ἦταν οἰκεῖα· ἕνα μεγάλο μέρος τῆς ἀξιοσημείωτης προσωπικότητος ποὺ ἀποκαλύπτεται ἐδῶ ἦταν γιὰ μένα ἕνα ἀνοιχτὸ βιβλίο πολὺ νωρίτερα, διότι ἤξερα πολὺ καλὰ τὸν ἄνδρα ποὺ τώρα, ἐπιτέλους, ἔγραψε χαρακτηριστικά, ἄμεσα καὶ ἁπλᾶ γιὰ ἐκεῖνον τὸν ὁποῖο τρέφω βαθύτατη συμπάθεια.
Εἶμαι ὑπεύθυνος γιὰ τὴν αὐτοβιογραφία του. Οἱ βιογραφίες τοῦ Μουσσολίνι ποὺ ἔχουν γραφτεῖ ἀπὸ ἄλλους ἔχουν κάποιο ἐνδιαφέρον. «Τίποτα ὅμως δὲν μπορεῖ νὰ ἀντικαταστήσει ἕνα βιβλίο ποὺ θὰ ἔχεις γράψει ὁ ἴδιος», τοῦ εἶπα. «Νὰ τὸ γράψω ὁ ἴδιος;» Ἔσκυψε πάνω ἀπ’ τὸ γραφεῖο του καὶ ἐπανέλαβε τὴ φράση μου μὲ ἔκπληξη.
Εἶναι ὁ πιὸ πολυάσχολος ἄνθρωπος τοῦ κόσμου. Φάνηκε σὰν νὰ πληγώθηκε, λὲς καὶ κάποιος φίλος του δὲν μποροῦσε νὰ τὸν καταλάβει. «Ναί», εἶπα καὶ τοῦ ἔδειξα μιὰ σειρὰ ἐπικεφαλίδων ποὺ εἶχα γράψει σὲ μερικὰ φύλλα χαρτιοῦ.
«Ἐντάξει», εἶπε στὰ Ἀγγλικά. «Θὰ τὸ κάνω.»
Αὐτὸς ἦταν ὁ Μουσσολίνι ποὺ ἤξερα. Νὰ ἀποφασίζει ἀμέσως καὶ ἀπόλυτα.
[…] «Τί διορθώσεις νὰ κάνω;» τὸν ρώτησα. «Ὅ,τι θέλεις», εἶπε. «Ξέρεις τὴν Ἰταλία, καταλαβαίνεις τὸν Φασισμό, μὲ βλέπεις ξεκάθαρα ὅπως καὶ ὁποιονδήποτε ἄλλον.»
Δὲν εἶχα ὅμως καὶ πολλὰ νὰ κάνω. Ἡ ἱστορία βγῆκε ὅπως τὴ βλέπετε ἐδῶ. Εἶναι ὅλη δική του καί – εὐτυχῶς γιὰ ὅλους ἐμᾶς – τοῦ μοιάζει πάρα πολύ! Εἴτε τὸν ἐγκρίνετε εἴτε ὄχι, ὅταν διαβάσετε αὐτὸ τὸ βιβλίο θὰ γνωρίσετε τὸν Μουσσολίνι ἢ τοὐλάχιστον, ἂν ἔχετε μιὰ θολὴ εἰκόνα, θὰ τὸν γνωρίσετε καλύτερα. Εἴτε σᾶς ἀρέσει αὐτὸ τὸ βιβλίο εἴτε ὄχι, δὲν ὑπάρχει οὔτε μιὰ ἀνειλικρινὴς παράγραφος μέσα σ’ αὐτό. Ἐγὼ πάντως δὲν βρῆκα καμμία.
RICHARD WASHBURN CHILD