Το βιβλίο επιχειρεί να σχηματοποιήσει τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα που διατρέχουν την ανθρώπινη μετανάστευση και την κοινωνική αναπαραγωγή και να καταδείξει πώς τα μοτίβα αυτά βρίσκονται στη βάση των χαρακτηριστικών για το είδος μας διαδικασιών ακατάπαυστης αναδιάταξης, καινοτομίας και εξερεύνησης.
Με αφετηρία τον προσδιορισμό των ανθρώπινων κοινοτήτων με βάση τη γλώσσα, ο συγγραφέας διακρίνει τέσσερις τύπους μετανάστευσης, εντός, αλλά και πέραν των ορίων των κοινοτήτων: την ενδοκοινοτική μετανάστευση, τον αποικισμό, την αποδημία ολόκληρης της κοινότητας και τη διακοινοτική μετανάστευση.
Για να γίνει εφικτή η παρακολούθηση των διαφόρων στοιχείων της μετανάστευσης, αναπτύσσει ένα μοντέλο με πέντε σημεία ανάλυσης, που λαμβάνουν υπόψη τα όρια των ανθρώπινων κοινοτήτων, τις τέσσερις βασικές κατηγορίες μετανάστευσης, τις διαδικασίες της διακοινοτικής μετανάστευσης, το ρόλο της μετανάστευσης στις βραχυπρόθεσμες κοινωνικές εξελίξεις και τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της μετανάστευσης.
Πώς αλληλεπιδρούν μεταξύ τους αυτοί οι παράγοντες, σύμφωνα με την ερμηνευτική κατεύθυνση που προκύπτει από το μοντέλο; Η διερεύνηση εστιάζει κυρίως στην αλληλεπίδραση μεταξύ των θεσμών που σχετίζονται με τη μετανάστευση, αλλά και στους ίδιους τους μετανάστες, οι οποίοι ταξινομούνται ως άποικοι, επήλυδες, παρεπίδημοι, πλανόδιοι, εισβολείς και ολόκληρες κοινότητες.
Η ανάλυση της διακοινοτικής μετανάστευσης –που διακρίνεται εμφατικά από τις άλλες κατηγορίες μετανάστευσης– δείχνει ότι υπάρχει αμοιβαία επίδραση με τον αποικισμό, την αποδημία κοινότητας και την ενδοκοινοτική μετανάστευση. Οι καινοτομίες που προκαλεί η διακοινοτική μετανάστευση οδηγούν σε κοινωνικές εξελίξεις, που, με τη σειρά τους, οδηγούν σε νέες διαδικασίες μετανάστευσης. Εν συνεχεία, οι μακροπρόθεσμες συνέπειες των μεταναστευτικών διαδικασιών δημιουργούν τις συνθήκες εκείνες μέσα από τις οποίες αναδύονται άλλες ευκαιρίες μετανάστευσης.