Η αναδρομή της Ιφιγένειας Μποτουροπούλου στην ιστορία του πολύπλοκου ζητήματος των σχέσεων εκκλησίας και κράτους στη Γαλλία, μια ιστορία πολυκύμαντη με πολλές δραματικές πτυχές, δίνει τροφή για σκέψη και προβληματισμό. Αποδεικνύει, όπως επισημαίνει στον πρόλογό του ο ακαδημαϊκός Πασχάλης Κιτρομηλίδης, ότι το ζήτημα κράτους και εκκλησίας δεν αποτελεί ιδιάζον χαρακτηριστικό της ελληνικής πολιτικής ζωής, αλλά κεντρικό και επίμονο συστατικό του ιστορικού γίγνεσθαι στην Ευρώπη της νεωτερικότητας. Η συγγραφέας αφηγείται συναρπαστικά τη διαδρομή της Γαλλίας προς τη laïcité, την κοσμικότητα, όπως προσφορότερα μεταφέρεται στη γλώσσα μας ο όρος, τον διαχωρισμό, δηλαδή, εκκλησίας και κράτους, αφήνοντας να φανεί ότι αυτός δεν συνιστά απειλή για τη θρησκευτική ζωή. Απεναντίας, αποτελεί εγγύηση πνευματικής ελευθερίας στις ευνομούμενες πολιτείες και δείγμα κοινωνικής ωριμότητας. Η μονογραφία της Ιφιγένειας Μποτουροπούλου εκδόθηκε για πρώτη φορά στη γαλλική γλώσσα το 2007 και σήμερα κυκλοφορεί στα ελληνικά, σε μετάφραση Γιώργου Μπολιεράκη.

«Προτείναμε στο Σώμα –το είπα στη γενική συζήτηση και το επαναλαμβάνω σήμερα– ένα σχέδιο για τον διαχωρισμό πολύ σαφές, αλλά ταυτόχρονα πολύ ευρύ, πολύ δίκαιο, δηλαδή ικανό να συμβιβάσει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα του κράτους με τη μέριμνα για την ελευθερία συνείδησης. Πρόκειται, την παρούσα στιγμή, για το μόνο σχέδιο του οποίου η ψήφιση είναι δυνατή και, προσθέτω, επιθυμητή. Εκλιπαρώ τους φίλους μου από τη δημοκρατική πλειοψηφία, ειδικά τους φίλους μου από την άκρα Αριστερά, να αντισταθούν στην επιθυμία για μια αντικληρικαλιστική διαμαρτυρία, η οποία όχι μόνο θα παρέμενε ατελέσφορη, αλλά θα μπορούσε να βάλει στα χέρια των εχθρών της Δημοκρατίας ένα επικίνδυνο όπλο.»

ΑΡΙΣΤΙΝΤ ΜΠΡΙΑΝ
(10 Απριλίου 1905, ομιλία στη γαλλική Βουλή)