Ο Ιγκόρ Σικόρσκι, ο εφευρέτης του ελικοπτέρου, γεννήθηκε στο Κίεβο το 1889 και άλλαξε τη μοίρα της αεροπορίας, κατασκευάζοντας διαφόρων τύπων αεροσκάφη. Αφοσιώθηκε στην αεροναυπηγική και τα αεροπλάνα που κατασκεύαζε γνώριζαν μεγάλη επιτυχία στον στρατό και όχι μόνο. Πέθανε το 1972, με τα ελικόπτερά του να έχουν συνεισφέρει σημαντικό ρόλο στον πόλεμο αλλά και στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Το μυθιστόρημα του Βολοντίμιρ Ντανιλένκο περιγράφει με γλαφυρότητα αυτήν ακριβώς την προσωπικότητα και εστιάζει στον έρωτα του εφευρέτη για την Καρολίνα Γκουλί, μέσα από τον οποίο διαφαίνεται η τύχη των Ουκρανών που εγκατέλειπαν την κατεχόμενη πατρίδα τους για ένα καλύτερο αύριο και προσέφεραν το ταλέντο και τις γνώσεις τους όπου κι αν εγκαταστάθηκαν.

Το μυθιστόρημα είναι πολυδιάστατο και κινείται σε διάφορους θεματικούς άξονες, με την κεντρική ιδέα να αφορά τις προσπάθειες και το πείσμα του Ιγκόρ Σικόρσκι να πετύχει ώστε να τον εγκρίνει η γυναίκα που αγάπησε βαθιά και να την παντρευτεί. Καταγράφονται ο βίος και τα επιτεύγματα του σημαντικού αυτού Ουκρανού μηχανικού, η νοοτροπία του, οι προσδοκίες του, οι ελπίδες του, οι απογοητεύσεις του, το ταλέντο του με τέτοιο τρόπο που δεν κουράστηκα στιγμή, άλλωστε δεν είναι μυθιστορηματική βιογραφία αλλά ένα καλογραμμένο, με απρόσμενη πλοκή και διαχρονικές ιδέες, μυθιστόρημα. Αρχίζει με την τυχαία γνωριμία δύο άγνωστων αντρών στο αεροδρόμιο του Κιέβου το 2009, η οποία δίνει το έναυσμα της καθαυτής ιστορίας και μέσα από γλαφυρές περιγραφές και συναρπαστική αφήγηση ξεδιπλώνονται τα όνειρα και τα σχέδια ενός ανθρώπου που εμπλούτισε τον κόσμο της αεροναυπηγικής. Πώς άλλαξαν ένα καπέλο και μια γυναίκα τη ζωή του; Γιατί εξαιτίας της Καρολίνα Γκουλί αποφάσισε να σπουδάσει στη Στρατιωτική Σχολή της Αγίας Πετρούπολης πρώτα και στη συνέχεια αεροναυπηγική στο Παρίσι; Τι τον έκανε να ακολουθήσει διαφορετική πορεία και ν’ αφοσιωθεί στον στρατό μόλις τελείωσε τις εγκύκλιες σπουδές του και γιατί πάλι τα παράτησε μετά από μόλις τρία χρόνια; Πώς μπορεί ένα σπουργίτι κι ένας γάτος να εμπνεύσουν μια πτητική μηχανή; Αυτά και άλλα ερωτήματα απαντώνται στο ιδιαίτερο αυτό βιβλίο.

Τα πρώτα βήματα στην ενήλικη ζωή του Σικόρσκι γίνονται σε μια εποχή που η Ρωσική Αυτοκρατορία κυριαρχεί στην ασιατική ήπειρο και η σημερινή Ουκρανία είναι προσαρτημένη σ’ αυτήν, με αποτέλεσμα να μυρίζει μπαρούτι, μιας και η καθημερινότητα των Ουκρανών είναι δύσκολη: η γλώσσα τους, η κουλτούρα τους, η ίδια η ιστορία τους είναι υπό διωγμό. Διάχυτη είναι η ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα στη χώρα με αναταραχές και διεκδικήσεις από την Αυτοκρατορία: «Ο Θρόνος ραγίζει, σ’ όλες τις επαρχίες συγκροτούνται ομάδες» (σελ. 54). Ο πατέρας του Σικόρσκι ήταν διευθυντής στο Τμήμα Ψυχικών και Νευρολογικών Νόσων στο Πανεπιστήμιο του Αγίου Βολοντίμιρ, κάτι που εκπλήσσει την Καρολίνα: «Είναι δυνατόν σ’ αυτή τη σάπια αυτοκρατορία να διευθύνει πανεπιστημιακό τμήμα άτομο με προοδευτικές απόψεις;» (σελ. 41). Πράγματι, όπως παραδέχεται με διορατικότητα ο ίδιος ο πατέρας του πρωταγωνιστή, προς υπεράσπιση της επιλογής του να υπηρετεί πιστά τη Ρωσική Αυτοκρατορία: «Εδώ, αν η κυβέρνηση είναι στα χέρια των αληθινών πατριωτών, δεν θα παραμείνει και πολύ σ’ αυτούς, επειδή θα φάνε ο ένας τον άλλον.. και στη συνέχεια θα έρθουν οι αληθινοί νοικοκύρηδες και θα βάλουν τη δική τους τάξη» (σελ. 45). Μέσα από άκρως ρεαλιστικά στιγμιότυπα βλέπουμε πώς ήταν οι σχέσεις με τους Ρώσους, ποιες ήταν οι συνθήκες της καθημερινότητάς τους, τι καθεστώς υπήρχε, πόσο έντονη ήταν η αδικία της υποταγής της ουκρανικής κουλτούρας και ταυτότητας στη ρωσική, πώς το στέμμα των Ρομανόφ διαφέντευε τα πάντα κλπ. όχι με διδακτισμό αλλά ως αναπόσπαστο κομμάτι της εξιστόρησης, αφήνοντας έτσι τον κάθε αναγνώστη να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Δεν είναι αντιπολεμικό μυθιστόρημα, απλώς ο ήρωας ζει σε μια εποχή γεμάτη ένταση και επαναστάσεις που αποτελούν κομμάτι της ζωής του. Δυστυχώς η πολεμική πραγματικότητα που βιώνουμε σήμερα ανάμεσα στις δύο χώρες είναι που κάνει το κείμενο τραγικά επίκαιρο σήμερα, δέκα χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή του.

Σύντομα το κέντρο βάρους της αφήγησης μεταφέρεται στο Παρίσι, σε μια εποχή που πιστεύεται ευρέως πως είναι αφύσικο να πετάει ο άνθρωπος! Κι όμως, ο Σικόρσκι ζει στην Πόλη του Φωτός την εποχή που ο Αλμπέρτος Σάντους-Ντουμό κάνει επιδείξεις με το αερόπλοιό του εκεί και οι αδελφοί Ράιτ στην άλλη μεριά του Ατλαντικού κατασκευάζουν το δικό τους αεροπλάνο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να διαβλέπουν οι χώρες πως το αεροπλάνο θα είναι το νέο όπλο κατά των εκάστοτε εχθρών τους και η αεροναυπηγική ανεβαίνει σε ζήτηση και σχεδιασμό. Νέες μηχανές και νέοι σχεδιαστές έβγαιναν κάθε μήνα! Η ιστορία της αεροπλοΐας αναμιγνύεται ιδανικά με τη ζωή, τις φιλοδοξίες και τα σχέδια του Σικόρσκι, ο οποίος δεν παύει να σκέφτεται την Καρολίνα και να πραγματοποιεί ό,τι μπορεί έχοντας εκείνη ως αφορμή και λόγο ώστε σύντομα να γυρίσει κοντά της, θα τον περιμένει όμως; Μου άρεσε αυτό το θεματικό δίπολο, που παρακολουθούσαμε δηλαδή ταυτόχρονα τις απανωτές επιτυχίες και αποτυχίες του ενός από τη μια και τα βήματα στη ζωή της άλλης, κάτι που με συγκίνησε κι αναρωτιόμουν πότε επιτέλους θα διασταυρωθούν οριστικά οι δρόμοι τους, αφού ο Σικόρσκι για κείνη αγωνίζεται να φτιάξει το ελικόπτερο ώστε να κερδίσει χρήματα και να την παντρευτεί!

Να όμως που και πάλι το κείμενο αλλάζει θεματικό άξονα όταν ο Σικόρσκι επιτέλους φτάνει στη Νέα Υόρκη, οπότε αρχίζουν απανωτές αλλαγές στη ζωή του: κατασκευές και πειραματισμοί, εξαγορές από τον στρατό, συμφωνίες μεταξύ εταιρειών και συγχωνεύσεις, κερδοφορίες και ήττες κ. ά. Ο εφευρέτης αρχίζει έναν αγώνα δρόμου για την καταξίωση και την καθημερινή επιβίωση, οπότε και ο συγγραφέας καταγράφει τι σημαίνει να παλεύεις για το αμερικανικό όνειρο και πώς προσπαθεί ο εφευρέτης από εμπόδιο σε επιτυχία και το ανάποδο να φτιάχνει αμφίβια αεροσκάφη, αεροπλάνα και ελικόπτερα. Ακόμη και οι μηχανολογικοί όροι δε μου φάνηκαν καθόλου κουραστικοί, ούτε οι υπολογισμοί, ούτε οι προϋποθέσεις για το κάθε σκάφος, ούτε οι συζητήσεις μηχανολογικής φύσεως με σχεδιαστές και χρηματοδότες. Όλα αυτά είναι μικρά στιγμιότυπα που κολλάνε αρμονικά σ’ έναν ενιαίο καμβά με μια αφήγηση αρραγή, που φωτίζει κάθε πλευρά του πρωταγωνιστή, ακόμη και τα προβλήματα που απέκτησε με την κόρη του από τον πρώτο του γάμο.

«Το καπέλο του Σικόρσκι» είναι ένα συναρπαστικό, διαφορετικό μυθιστόρημα, άκρως ανθρώπινο και σε πολλά σημεία συγκινητικό, ρεαλιστικό, με υποδειγματική μίξη φαντασίας και πραγματικότητας, με πολλά στοιχεία και πληροφορίες για την ιστορία της αεροπορίας και φέρνει στο φως την ενδιαφέρουσα ζωή ενός ανθρώπου που κατάφερε να ανθίσει μακριά από τις δυσκολίες της κατεχόμενης χώρας όπου γεννήθηκε. Το βιβλίο δεν «κάθεται ήσυχο» αναγνωστικά και θεματικά και μου σύστησε έναν άνθρωπο που δεν το έβαλε κάτω, αφού, έχοντας έναν στόχο κι ένα όραμα, εκείνη, έβαλε τα δυνατά του για να φανεί αντάξιος στα μάτια της, μόνο που η ζωή τον έφερε σε άλλους δρόμους, γεμάτους καταξίωση και απογοητεύσεις. Και πού κολλάει το καπέλο σε όλα αυτά; Αυτό θα αφήσω στον αναγνώστη να το ανακαλύψει!