Είναι γνωστό, ότι ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Έ ηγήθηκε της Εκκλησίας και τους Γένους Στα πολύ δύσκολα χρόνια της προετοιμασίας και της κήρυξης της επανάστασης του 1821. Και επίσης, γνωστό, ότι στην πολύ δύσκολη αυτή εποχή βρέθηκε στην ανάγκη να αντιμετωπίσει μεγάλα και κρίσιμα ζητήματα και να πάρει δύσκολες αποφάσεις, με κορυφαία εκείνη του αφορισμού της επανάστασης .
Και πρέπει να πούμε, ότι οι δύσκολες αυτές αποφάσεις και ενέργειες του Πατριάρχη αρχικά αντιμετωπίστηκαν ως απαιτήσεις των καιρών, προκειμένου να σωθεί το Γένος από τη βέβαιη σφαγή που το απειλούσε.
Γ\' αυτό άλλωστε ο Πατριάρχης μετά τον απαγχονισμό του αναγνωρίστηκε ως Ιερομάρτυρας και Εθνομάρτυρας.
Αργότερα όμως άρχισε μια σκληρή και ανελέητη κριτική για το ρόλο του, η οποία τον καταγγέλλει, ούτε λίγο ούτε πολύ, ως τουρκόφιλο και εχθρό της επανάστασης. Και η κριτική αυτή επαναλαμβάνεται και σήμερα με ιδιαίτερη ένταση, εξ’ αφορμής του εορτασμού των 200 χρόνων από την κήρυξη της επανάστασης του 1821.
Στην κριτική αυτή επιχειρεί να δώσει απάντηση η παρούσα μελέτη. Και το πράττει επικαλούμενη αναμφισβήτητα ιστορικά δεδομένα και χωρίς οποιαδήποτε προκατάληψη ή σκοπιμότητα.