Τo βιβλίο «Σαλαμάνδρες της ζωής και της τέχνης» των Λ. Μαρσέλλου και Ρ.-Μ.-Τζανετάτου Πολυμένη είναι μια εξαιρετικά κατατοπιστική μονογραφία για το μικρό αυτό ζώο, τη σαλαμάνδρα, που –μολονότι ζει κατά κανόνα μακριά από το ανθρώπινο βλέμμα– προσέλκυσε και εξακολουθεί να προσελκύει το ενδιαφέρον από την Αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας.
Δομημένο σε δύο κύρια μέρη, το βιβλίο εξετάζει τη σαλαμάνδρα τόσο ως ζώο, δηλαδή από την άποψη της βιολογίας, όσο και ως σύμβολο, δηλαδή από την άποψη του μύθου και της καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Παράλληλα με τη γλαφυρή ιστορική αναδρομή, που ξεκινά από την Αρχαιότητα, συνεχίζει στον Μεσαίωνα και στην Αναγέννηση και φτάνει μέχρι τη σύγχρονη εποχή, οι συγγραφείς ανιχνεύουν τους κρυφούς συσχετισμούς μεταξύ των πραγματικών ιδιοτήτων της σαλαμάνδρας και των δοξασιών που κατά καιρούς συνδέθηκαν μαζί της.
Η ανθρώπινη φαντασία φαίνεται πως βρήκε ελκυστική την ιδέα ενός ζώου που αντιστέκεται στην καταστροφική δύναμη της φωτιάς, αφού αυτή η υποτιθέμενη ιδιότητα της σαλαμάνδρας, παρά το προφανές του σφάλματός της, τη συνοδεύει ανά τους αιώνες σχεδόν εμμονικά.
Η πλουσιότατη έγχρωμη εικονογράφηση του βιβλίου συνιστά μια ιδιότυπη μικρή πινακοθήκη στην οποία αποτυπώνεται η σαλαμάνδρα όπως ενέπνευσε τη φαντασία ονομαστών και ανώνυμων καλλιτεχνών ανά τους αιώνες.