Η μαθητική αδιαφορία δείχνει να είναι μία μόνο εκδήλωση ενός γενικότερου τρόπου ζωής και συμμετοχής του σύγχρονου ατόμου στην κοινωνική ζωή. Ενός ατόμου που δείχνει να είναι περιορισμένο και εγκλωβισμένο στο ρόλο του απλού καταναλωτή έτοιμων εμπορευμάτων και ενός τρόπου ζωής που χαρακτηρίζεται από έντονη αλλοτρίωση και μεγάλα ελλείμματα ψυχικής συμμετοχής και δημιουργικής παρέμβασης στον κόσμο του.
Η αδιαφορία που αισθάνεται το παιδί παρακολουθώντας τα μαθήματα στο σχολείο αποτελεί, υπό την έννοια αυτή, δομικό στοιχείο του σχολικού συστήματος και όχι απλό σύμπτωμα λαθών ή ατελειών στην οργάνωσή του. Πρόκειται για τη φυσική αντίδραση του παιδιού απέναντι στην υποχρέωσή του να συμμετέχει σε μια δραστηριότητα που δεν αισθάνεται να έχει ουσιαστικό εσωτερικό νόημα.

Εξάλλου, μπορεί κανείς εύκολα να δει ότι, καθώς η προσοχή μεταφέρεται από το θεωρητικό στο πρακτικό πεδίο, η ερμηνεία – τόσο του παρατηρητή όσο κυρίως των άμεσα εμπλεκομένων στη σχολική καθημερινότητα – για το τι συμβαίνει στο σχολείο αλλάζει εστίαση από τη δομική αιτιολογία στην ατομική παθολογία και υπευθυνότητα. Συγκαλύπτονται έτσι η κοινωνική προέλευση και οι κοινωνικές προεκτάσεις του προβλήματος και εξασφαλίζεται η ανοχή, τουλάχιστον, απέναντι στις αλλοτριωτικές θεσμικές διευθετήσεις, που εξακολουθούν έτσι να παράγουν ανία και να εθίζουν τους μαθητές σε μια ζωή χωρίς νόημα.
Στη μαθητική αδιαφορία συνοψίζεται όλη η παθολογία του εκπαιδευτικού συστήματος αλλά και ο τρόπος που η κοινωνική παθολογία μετατρέπεται σε ατομική. Πρόκειται για μια βασική έκφραση της αστικής ηγεμονίας στο χώρο του σχολείου, στον πυρήνα της οποίας βρίσκεται η αποκοινωνικοποίηση του κοινωνικού, η αφαίρεση όλου του κοινωνικού περιεχομένου από τον τρόπο που γίνεται αντιληπτός ο άνθρωπος και ο κόσμος του.

Η θεωρητική προσέγγιση της μαθητικής αδιαφορίας, που γίνεται στα τρία πρώτα κεφάλαια, συμπληρώνεται με τα συμπεράσματα σχετικής έρευνας που παρουσιάζονται σε ένα τέταρτο κεφάλαιο.