Οι ψίθυροι της ύπουλης παρηγοριάς - "δεν ήταν δυνατόν να κρατηθεί η Μικρασία", "ήταν πόλεμος ιμπεριαλιστικός", "μια άφρων περιπέτεια" - ακούγονται κάθε λίγο. Συναίσθημα και ομολογία ενοχής. Βλακώδεις δικαιολογίες εκείνων που συμμερίζονται την ιδεολογική κληρονομιά των μεγάλων ενόχων. Ακόμη χειρότερο, και πολύ πιο επικίνδυνο φαινόμενο, όταν δικαιολογίες τέτοιες αποτελούν συνειδητή προσπάθεια - κι αυτός είναι ο σκοπός εκείνων που ξέρουν - να υπονομευθεί το εθνικό φρόνημα και να συνεχισθεί η νοοτροπία της "μικράς αλλ\' εντίμου Ελλάδας".

Είναι πολλά τα ερωτήματα που περιμένουν απάντηση. Οι επετειακές συγκεντρώσεις, οι επιμνημόσυνες δεήσεις κρατούν άσβεστη τη μνήμη. Αλλά μόνο η ιστορική και πολιτική εκτίμηση θα μπορούσε να δώσει τη δικαίωση στα θύματα της τραγωδίας.

Είναι πολλά τα ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν. Η προτεραιότητα απαρίθμησης τους δεν αντιστοιχεί και στην αξιολογική εκτίμηση τους, μια και είναι το ίδιο κατά. Κι αυτά τα ερωτήματα είναι:
1. Ποιες ήταν οι συνέπειες της μικρασιατικής καταστροφής;
2. Ήταν δυνατόν να κρατηθούμε στη Μικρασία;
3. Ήταν ιμπεριαλιστικός πόλεμος η απόβαση στη Σμύρνη;
4. Έφταιξε ο διχασμός για την κατάρρευση του μετώπου;
5. Ποιες οι επιπτώσεις της καταστροφής στη σημερινή πραγματικότητα;

"Όχι άλλες χαμένες πατρίδες". Το σύνθημα φάνηκε στους δρόμους της Αθήνας, όταν συνειδητοποιήθηκε η καινούρια απειλή. Αν η θυσία της Μικρασίας σταθεί μάθημα γι\' αυτόν το Λαό, τον τόσο προδομένο - ότι δεν πρέπει να ελπίζει στους ξένους για τη δική του ελευθερία και ανεξαρτησία - αν η θυσία της Μικρασίας έχει αφήσει μνήμες τέτοιες που δε θα επιτρέψουν την επανάληψη των εγκληματικών σφαλμάτων, αυτή θα είναι η μεγαλύτερη δικαίωση.