ΜΕΣΟ ΤΕΧΝΗΣ!!! Λίτσα Κοντογιάννη

«Ό,τι σπάει ξανακολλάει και ό,τι καταστρέφεται μπορεί να φτιαχτεί από την αρχή, ακόμα και ένα καλό μπλε σερβίτσιο». Αυτό το αισιόδοξο μήνυμα θέλει να μας μεταφέρει η κυρία Τέκου. Εγώ θα προσθέσω αυτό που λένε πως κάνουν οι Κινέζοι: «Ό,τι σπάει ξανακολλάει με χρυσό». Ποια να είναι η σημασία του μηνύματος; Η ζωή ξεκινάει και πάλι, και φέρνει μαζί της ακόμα πιο όμορφα πράγματα. Ποτέ όμως δεν πρέπει να αρνούμαστε τις μνήμες του παρελθόντος. Συγχωρούμε, αλλά ποτέ δεν ξεχνάμε. Ξέρω πως το έχω ξαναπεί, αλλά αξίζει να το αναφέρω και πάλι. Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη η εξέλιξη της γραφής της κυρίας Τέκου. Κάθε φορά μας εκπλήσσει με ένα ακόμα, καλύτερο πόνημα. Μπορεί αυτή τη φορά να δίστασε να ασχοληθεί με τα γεγονότα της Σμύρνης, αλλά αυτό το πάντρεμα πραγματικών γεγονότων και μυθοπλασίας πραγματικά απογειώνει την αφήγηση και το αποτέλεσμα αποζημιώνει τόσο τη συγγραφέα όσο και εμάς. Εδώ δεν έχουμε πρωταγωνιστή τα ιστορικά γεγονότα, αυτά κρατούν περισσότερο τον δεύτερο ρόλο. Η λεπτομερή περιγραφή όμως των γεγονότων αλλά και της ίδιας της Σμύρνης, δίνοντας παράλληλα ολοζώντανες εικόνες, καταφέρνει και μας μεταφέρει πολύ πετυχημένα χωροχρονικά εκεί. Είναι σαν να συμβιώνουμε με τους ήρωες της ιστορίας και να αναπνέουμε τον ίδιο αέρα που αναπνέουν κι εκείνοι. Γινόμαστε κι εμείς κοινωνοί αυτής της κοσμοπολίτικης ατμόσφαιρας που είχε τότε η πόλη αυτή. Καταφέρνει έτσι να μας γεμίσει με νοσταλγία για αυτές τις χαμένες πατρίδες που έχουν ποτιστεί εδώ και χιλιάδες χρόνια με Ελληνικό αίμα και που η γη κρύβει στα σπλάχνα της ιερά κόκκαλα των προγόνων μας. Το μυθιστόρημα αυτό είναι ένα εξαιρετικό ψυχογράφημα, που έχει περισσότερο ένα γυναικείο άρωμα. Δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα στους γυναικείους χαρακτήρες και προβάλλει το πως βίωναν και έβλεπαν τη ζωή και τα γεγονότα από τη δική τους πλευρά. Μπορεί η αφήγηση να είναι αρκετά συναισθηματική, δεν στερείται όμως στο ελάχιστο ρεαλισμού. Η συγγραφέας εστιάζει περισσότερο στη Σμύρνη και δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη ζωή εκεί, αλλά η αφήγηση μεταφέρεται κάποια στιγμή και μετά, και στην Αθήνα, στην Αγγλία, στη Γαλλία αλλά και στη Γερμανία. Δίνει παράλληλα ιδιαίτερη έμφαση στις ανθρώπινες σχέσεις, στον ψυχικό πόνο και τις δυσκολίες της ζωής, στον έρωτα, στην αγάπη, στη φιλία, στη αξία της οικογένειας, είτε είναι εξ αίματος ή όχι, ή εξ αγχιστείας. Εκφράζεται με πολύ αγάπη και σεβασμό για τα άτομα με ιδιαίτερες ανάγκες. Πρόκειται για 480 σελίδες δεμένες και καλοδουλεμένες, έτσι ώστε να μη θέλει ο αναγνώστης να τις αφήσει στιγμή από τα χέρια του. Και το τέλος αφήνει μια επίγευση πληρότητας.

Ιφιγένεια Τέκου- Το καλό μπλε σερβίτσιο-εκδόσεις Ψυχογιός

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Ένα πιάτο που ράγισε στο ταξίδι για τη νέα πατρίδα θα υπενθυμίζει σε όλους πως ό,τι σπάει ξανακολλάει και ό,τι καταστρέφεται μπορεί να φτιαχτεί από την αρχή.

Η Ιφιγένεια Τέκου, μετά το «Δεξί κίτρινο λουστρίνι», που αναφερόταν στη Γερμανική κατοχή, έρχεται με ένα βιβλίο, που μιλά για τη Σμύρνη, αφού οι ρίζες της κρατούν από αυτή. Όπως όλοι αναζητούν τη ρίζα τους κάποια στιγμή, την αφετηρία τους έτσι και η συγγραφέας δεν θα μπορούσε να μη μιλήσει για τις μνήμες που της μετέφεραν οι δικοί της άνθρωποι. Και τι μπορεί να δώσει μεγαλύτερη ζωντάνια σε ένα βιβλίο από μια πραγματική ιστορία, από αφηγήσεις των προγόνων που έρχονται να αγκαλιαστούν με το σήμερα. Γιατί η ιστορία επαναλαμβάνεται. Το χρονικό πλαίσιο του είναι από 1913 μέχρι το 1932. Όποιος αναγνώστης έχει παρακολουθήσει τη συγγραφέα από το πρώτο βιβλίο, θα καταλάβει τις μεγάλες διαφορές στη συγγραφή της. Θα διαπιστώσει πως δεν είναι μια δημιουργός που γράφει σ’ ένα συγκεκριμένο καλούπι, πως βασανίζει τη πένα της και δεν κάνει εκπτώσεις στη γραφή της. Στηλιτεύει όπου χρειάζεται τα κακώς κείμενα, βάζει το μυστήριο και τη δράση ώστε να το διαβάζουμε με μεγαλύτερη αγωνία.

Μας ταξιδεύει στη Σμύρνη το 1913,όπου η Μαργή λειτουργεί για λογαριασμό των Βρετανών, ως πληροφοριοδότρια, όμως οι Τούρκοι βρίσκονται στο κατόπι της και ξέρει πως η ζωή της βρίσκεται σε κίνδυνο και πως ο χρόνος της είναι μετρημένος -και πράγματι, έτσι έχουν τα πράγματα. Κάπως έτσι, η κόρη της, Διδώ, μαζί με τον αδερφό της, τίθενται υπό την προστασία του Έντουαρντ, ενός λεβαντίνου που επίσης συνεργάζεται με τη Μυστική Υπηρεσία της Βρετανίας. Πολύ σύντομα, ο Έντουαρντ αντιλαμβάνεται πως εκτός από μια πολύ ιδιαίτερη ομορφιά -αφού έχει δυο μάτια μυστηριώδη που άλλοι τα χλευάζουν και άλλοι τα φοβούνται, αλλά εκείνος βρίσκει μαγευτικά-, διαθέτει και μια πολύ ιδιαίτερη ευφυΐα, που θα μπορούσε να την αναπτύξει. Η μέρα της φωτιάς και της καταστροφής θα σημαδέψει για πάντα τη Διδώ. Κουβαλώντας βαριές απώλειες στις αποσκευές της, θα πάρει τον δρόμο της προσφυγιάς, δημιουργώντας μια νέα ζωή στην Ελλάδα, σε έναν τόπο που ταλανίζεται από τα δικά του προβλήματα.

Ο αναγνώστης μπορεί να πει όταν διαβάσει την περίληψη «Πάλι Σμύρνη, πάλι Μικρά Ασία»; Κι όμως, υπάρχουν τόσες πολλές ιστορίες, τόσες μνήμες που κουβάλησαν οι πρόσφυγες μαζί τους, που δεν θα τελειώσει ποτέ αυτό το κεφάλαιο. Έχουν πολλά ακόμη να γραφούν για τούτον τον τόπο, για τον Πολιτισμό που άφησαν αλλά και τις αντιλήψεις που έφεραν μαζί τους. Για τα πολιτικά παιχνίδια που παίχτηκαν στις πλάτες του, για τα εγκλήματα από τους Οθωμανούς, για τα παιχνίδια των Μεγάλων Δυνάμεων. Για την ανάρμοστη συμπεριφορά των Ελλαδιτών όταν έφτασαν οι πρόσφυγες, ψυχολογικά κουρέλια στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη, διασκορπίζοντας τους μετά σε όλη τη χώρα. Χιλιοειπωμένα λόγια μα όχι αξέχαστα. Γράφει στη σελίδα 407 «Πόσοι από σας ακόμη θα κουβαληθούν στη χώρα μας; Να πάτε στον αγύριστο». Τουρκόσπορους τους έλεγαν, παστρικιές τις Σμυρνιές, ότι θα κλέψουν τους Έλληνες, φυματικούς..Τα στηλιτεύει πολύ έντεχνα η Ιφιγένεια Τέκου μέσα στο βιβλίο της. Γιατί, αφού μιλούσαν έτσι για τους Έλληνες και Ορθόδοξους, τι καλύτερο να περιμέναμε για τους σημερινούς πρόσφυγες;

Δεν ξέρω πού υπάρχει μυθοπλασία ή πραγματικότητα σ΄ αυτή την ιστορία που με ταξίδεψε. Γιατί ότι διάβασα, μου θύμισε τις αφηγήσεις που άκουσα μικρή από αυτές τις Σμυρνιές στην πόλη μου. Ξεχώρισα φυσικά τα κεφάλαια που αφορούσαν την κατασκοπεία, τους Έλληνες που πλαισίωναν τους Ιταλούς, τους Ρώσους, τους Άγγλους και τους Γάλλους, που οι σελίδες έφευγαν καθηλωτικά από τα χέρια μου. Η Μαργή, ο Αλέκος, η Διδώ, ο Διονύσης, η Χιώτισσα Ωριάνθη, ο Έντουαρντ, ο Βαλμάς, η Ραλλού και πολλοί άλλοι χαρακτήρες, ευχάριστοι και συναρπαστικοί με συντρόφευσαν με συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα ένα διήμερο. Ζωντάνεψαν οι μνήμες, η νοσταλγία για τη χαμένη πατρίδα, μυρίσαμε Σμυρναίικες μυρωδιές, ακούσαμε τη μελωδική τους γλώσσα, είδαμε ένα λαμπρό Πολιτισμό. Ρωγμές παντού. Καλοτάξιδο να είναι Ιφιγένεια Τέκου! «Πρέπει να χαίρεσαι την κάθε στιγμή σαν να είναι η τελευταία σου, γιατί δεν ξέρεις τι σε περιμένει στην επόμενη στροφή που θα πάρεις» σελ. 321