Μια οικογένεια συγκεντρώνεται στο σπίτι της γιαγιάς για να γιορτάσουν τα εκατοστά γενέθλιά της κι αυτό θα σταθεί η αφορμή να ξαναχτιστούν σχέσεις που είχαν χαθεί με το πέρασμα του χρόνου, να δρομολογηθούν νέες εξελίξεις, να ανάψουν ή να σβήσουν έρωτες όμως κανείς τους δεν είναι προετοιμασμένος για τη μεγάλη ανατροπή που τους περιμένει και αφορά το παρελθόν τους. Πού γεννήθηκε η γιαγιά και πώς ήρθε στην Πρίγκηπο; Πόσο στενά δεμένη είναι με τον κηπουρό της και γιατί; Πώς θα χειριστούν παιδιά και εγγόνια το μυστικό που θα τους φέρει μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα; Γιατί και πώς αποκαλύπτεται τώρα;

Η Defne Suman έγραψε ένα δυνατό, πολυεπίπεδο, λυρικό, ανατρεπτικό, καλοσχεδιασμένο μυθιστόρημα γεμάτο με προτερήματα γραφής και έκφρασης που με ταξίδεψε στο νησί της Πριγκήπου και στην Κωνσταντινούπολη, μου σύστησε ολοκληρωμένους και τρισδιάστατους χαρακτήρες, μου χάρισε ποικίλες οπτικές γωνίες μιας ιστορίας που έχει τις ρίζες της στο παρελθόν και απλώνει τα δίχτυα της μέχρι σήμερα. Το νέο της μυθιστόρημα είναι προϊόν συγγραφικής ωρίμανσης και χειρίζεται την πλοκή υποδειγματικά. Τα μέλη της οικογένειας, φίλοι και γείτονες, έρχονται και παρέρχονται, μας γυρνάνε στο παρελθόν και μας ξαναφέρνουν στο σήμερα, αλληλοεπιδρούν, ωριμάζουν, ξαφνιάζονται, απελπίζονται, ερωτεύονται, μελαγχολούν, θυμώνουν, πεισμώνουν, ξεδιπλώνουν τις ζωές τους αγνοώντας την έκπληξη που τους περιμένει και που θα ανατρέψει τα πάντα. «…πάνω απ’ αυτήν την οικογένεια πλανιέται μια κατάρα. Μια δυσάρεστη σκοτεινή ενέργεια. Η έντονη σκιά ενός άλυτου προβλήματος που προκαλεί σε όλα τα μέλη της ένα αίσθημα ανεπάρκειας» (σελ. 113).

Ο Μπουράκ Γκιοκτσέ είναι δημοσιογράφος, φιλοξενούμενος στο σπίτι της ηλικιωμένης Σιρίν Σακά στην Πρίγκηπο. Οικογενειακός φίλος που κάποτε κυνηγούσε τη δυσπρόσιτη διάσημη καλλιτέχνιδα Σιρίν Σακά για συνέντευξη ενώ η ερωτική του σχέση με την εγγονή της, Νουρ, περνάει κυριολεκτικά από τα σαράντα κύματα. Είναι ένα ζευγάρι που ξεφεύγει από την πεπατημένη, με τα αισθήματα εκείνου να είναι πιο στέρεα: «Η Κυριακή έσμιγε με τη Δευτέρα. Οι διακοπές έσμιγαν με τη ζωή, το όνειρο με την πραγματικότητα. Για να μη χωρίσουν, κρατιόμουν από τη Νουρ» (σελ. 19). Εκείνη με νάζια τον διεκδικεί από κάθε νέα του ερωτική αφετηρία, εκείνος το δέχεται αλλά δεν παρασύρεται, η συμπεριφορά της τον πληγώνει, ο χαρακτήρας της όμως δε δείχνει ελαφρόμυαλος ή αδιάφορος. Μέρα τη μέρα κι όσο κοντεύουμε στο τέλος του βιβλίου έχει ξυθεί για τα καλά η επιφάνεια της κοπέλας, έχει φωτιστεί κάθε σκεπτικισμός και κίνητρό της, με τον γάμο της να αποτελεί άλλο ένα εμπόδιο ανάμεσά τους. Οι δυο τους εκπροσωπούν την «τυχερή γενιά», την ενδιάμεση γενιά, είναι μάρτυρες μιας επανάστασης που αλλάζει ριζικά τα πρότυπα επικοινωνίας: «Αρκετά μεγάλοι ώστε να ξέρουμε τα παλιά πρότυπα αλλά και τόσο νέοι ώστε να εξοικειωθούμε με τα καινούρια» (σελ. 61). Ο Μπουράκ αγαπάει να ερευνά τις μορφές επικοινωνίας πριν από το διαδίκτυο, από τα έξυπνα τηλέφωνα και από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να ζωντανεύει ιστορίες μιας γενιάς που δεν πέρασε κι ούτε θα μπορέσει να περάσει στην καινούρια χιλιετία. «Η παρουσία του ισοδυναμεί με πρόσκληση στη σοβαρότητα» (σελ. 256). Η Νουρ είναι συγγραφέας μυθιστορημάτων που της αναθέτουν άλλοι να γράψει (συγγραφέας-φάντασμα): «Έχει μια σιγουριά που την αποκτάς όταν ξέρεις ότι σ’ αγαπάνε» (σελ. 125). Είναι αδελφή του Φικρέτ Μπουλούτ κι οι δυο τους είναι παιδιά της αλκοολικής Σουχεϊλά Μπουλούτ -μοναχοπαίδι της Σιρίν Σακά- που πέθανε νωρίς. Η Νουρ πλέον είναι παντρεμένη με τον εκδότη Ουφούκ, που την καθοδηγεί στις επιλογές της και σε όλα τα στάδια συγγραφής που τους αναθέτουν, σύντομα όμως κάτι θα αλλάξει ανάμεσά τους.

Ο Φικρέτ είναι παντρεμένος με τη Φρέγια κι έχουν αποκτήσει τη Σελίν και τον Ουγούζ, με τον τελευταίο να ζει μόνιμα στην Αμερική. Ο Φικρέτ είναι αυτός που καλεί τον Μπουράκ στη γιορτή της γιαγιάς του, Σιρίν, γιατί έχει αρχίσει να τον απασχολεί το παρελθόν της, για το οποίο δεν έχει μιλήσει ποτέ, αφού πάντα έλεγε ότι ήρθε στην Κωνσταντινούπολη όταν ήταν στο λύκειο, με ποιους όμως, πότε και γιατί; Το μυθιστόρημα ξεκινάει με την εξαφάνιση του Φικρέτ και την αγωνία της κόρης του να τον εντοπίσει, ζητώντας τη βοήθεια του Μπουράκ, κάτι που θα τη φέρει πιο κοντά του. Η έφηβη Σελίν είναι κρυφά ερωτευμένη, παραμένει παιδί, είναι αυθόρμητη, χρησιμοποιεί νεανικό λεξιλόγιο αλλά το πείσμα της και ο πόθος της θα πυροδοτήσουν απρόβλεπτες εξελίξεις που θα οδηγήσουν την ιστορία κοντά στην τραγική αλήθεια που είναι απαραίτητη να βγει στο φως για να την αντιμετωπίσουν τα μέλη της οικογένειας και να προχωρήσουν στη ζωή τους. Έτσι φτάνουμε στη γιαγιά, η οποία, αν και ουσιαστική πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος, εμφανίζεται μετά την 100ή σελίδα ενώ ως χαρακτήρας, λόγω της άνοιας, συμμετέχει ελάχιστα στα γεγονότα. Κι όμως, αυτή η σιωπηλή παρουσία, μια γυναίκα που κάποτε ήταν περιζήτητη κι είχε ζήσει μεγαλειώδεις έρωτες, τώρα, βυθισμένη στη λήθη, ενώ φαίνεται απούσα, το παρελθόν της είναι ο καταλύτης που θα ανατρέψει τα πάντα και το κέντρο βάρους γύρω από το οποίο κινούνται χωρίς να το καταλαβαίνουν οι πρωταγωνιστές του βιβλίου. Δεν επιστρέφουμε στο χτες, δεν έχουμε αναλυτικές ή διεξοδικές περιγραφές γεγονότων, αντίθετα, το χτες έρχεται και μας βρίσκει με τις συνέπειες και τις εξελίξεις που ακολούθησαν την αλλαγή στις ζωές κάποιων ηρώων του μυθιστορήματος. Στο πλάι της Σιρίν Σακά είναι ο κηπουρός Σαντίκ ουστάς, που αναπολεί τις όμορφες βεγγέρες του παρελθόντος, θεωρεί τιμή του να βρίσκεται στο πλάι της κυράς του, ενώ χάρη σ’ εκείνον αναβιώνει η παλιά, κοσμοπολίτικη Πρίγκηπος, μια αλλοτινή εποχή, κομψή και γελαστή, τόσο μακρινή! Πώς άλλαξε η κοινωνία του νησιού από τότε, πώς γιόρταζαν το μπαϊράμι, πώς μεταμορφώθηκε η πραγματική ομορφιά του μέρους από την εκμετάλλευση του τουρισμού με τα άλογα και τον Μεγάλο Γύρο και πώς συμβιώνει με τον εσωτερισμό και την ταπείνωση της διαδρομής ως τον Άγιο Γεώργιο για τάμα;

Η συγγραφέας καταφέρνει με έξυπνο και αξιέπαινο τρόπο όχι μόνο να καταγράψει το χρονικό της οικογένειας της Σιρίν Σακά αναμιγνύοντας σωστά και χωρίς να χαθούμε στιγμή το παρελθόν με το παρόν αλλά και να αναφερθεί σε πολλά γεγονότα με αφορμή τους χαρακτήρες της: το «χάσμα γενεών», τις αναμνήσεις ενός ένδοξου χτες που συνοδεύεται πάντα από γλυκόπικρους καημούς για τη διαφορά του με το παρόν, τους διαφορετικούς τρόπους σκέψης γηγενών και επισκεπτών του νησιού, τις αλλαγές στην καθημερινή ζωή μιας κοσμοπολίτικης πόλης, ακόμη και να στηλιτευτούν τα κακώς κείμενα μιας πολιτικής και των διπλωματικών χειρισμών ενός κράτους που αλλάζει χωρίς να ρωτάει τους υπηκόους του («-Ξεχνάς ότι ζούμε σε μια χώρα τόσο εύθραυστη, που απ’ όπου κι αν την πιάσεις θα σου μείνει στο χέρι, σε μια χώρα που τρέφεται από το αίμα των παιδιών της;», σελ. 115). Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση εναλλάσσεται μεταξύ Σαντίκ, Νουρ, Μπουράκ και Σελίν, δίνοντας κάθε φορά και διαφορετική οπτική γωνία, με τη συγγραφέα να καταγράφει σωστά και με προσοχή την ιδιοσυγκρασία, το λεξιλόγιο, τη συμπεριφορά του καθενός, κάνοντας το μυθιστόρημα ένα πολυπρισματικό παζλ. Ακόμη και το ποιος μιλάει κάθε φορά είναι ένα μικρό παιχνίδι ανάμεσα στον αναγνώστη και τον αφηγητή, μιας και τον καταλαβαίνουμε από τα συμφραζόμενα.

Υπέροχη αφήγηση, έξυπνες εναλλακτικές πλοκής, λιτοί και στακάτοι διάλογοι, ανατροπές, καλολογικά στοιχεία, μεταφορές και παρομοιώσεις («Αχάριστα τα καλοκαιρινά πρωινά. Ακράτητος ο ήλιος. Η έγνοια του είναι να σκαρφαλώσει αμέσως στον ουρανό, λες και δεν θα μείνει κρεμασμένος εκεί δεκαοχτώ ώρες», σελ. 13-14), λυρικές και διεισδυτικές περιγραφές της φύσης («Το ανοιξιάτικο αεράκι της Ιστανμπούλ πάντα μου μυρίζει ελπίδα», σελ. 247), της πόλης, του σπιτιού, της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης είναι μερικά μόνο από τα θετικά χαρακτηριστικά ενός κειμένου που αγάπησα ως την τελευταία του σελίδα. Η Πρίγκηπος περιγράφεται ακριβοδίκαια, μιας και οι φασαριόζικες ορδές των τουριστών εναλλάσσονται με το εσωτερικό του νησιού, που είναι γεμάτο αρχοντικά σπίτια, γειτονιές, ηρεμία, ανθισμένους κήπους με γλισίνες.

«Πρωινά στα Πριγκηπόνησα» μας χαρίζει η Defne Suman στο νέο της μυθιστόρημα. Ηλιόλουστα μα και σκοτεινά, με το λαμπερό σερβίτσιο να εναλλάσσεται με τους μαστραπάδες που κουβαλούν τα απόνερα της μοίρας, με τους ήρωες να αλλάζουν, να ωριμάζουν, να ολοκληρώνονται μέσα από μια σειρά γεγονότων που έρχονται και τους παρασύρουν. Η ενδιαφέρουσα πλοκή, οι μελετημένες διαπροσωπικές σχέσεις των χαρακτήρων, το ολοζώντανο φυσικό τοπίο, οι διεισδυτικές παρατηρήσεις πάνω στις αλλαγές των καιρών και των ανθρώπων, οι ανατροπές είναι συστατικά που με κέρδισαν από την αρχή και μου χάρισαν μια ιστορία αγάπης, έρωτα και αποκαλύψεων με τέτοιο τρόπο που ξεφεύγει αρκετά από τα κλισέ μιας ρομαντικής πλοκής.