Στη Φάρμα Μέγαρον, τα ζώα, απογοητευμένα από τις συνθήκες εργασίας και ζωής, κάνουν πραξικόπημα και διώχνουν τους ανθρώπους. Αναλαμβάνουν τα πάντα μόνα τους και όλα φαίνονται να πηγαίνουν ρολόι. Μόνο που σύντομα αυτή η αλλαγή θα οδηγήσει σε συνθήκες πρωτόγνωρες και καταστάσεις χειρότερες απ’ ό,τι βίωναν ως τότε.

Ο George Orwell έγραψε μια ανατριχιαστική αλληγορία που αντικαθρεφτίζει με ωμό και ανατριχιαστικό τρόπο τον αναπόφευκτο δρόμο που παίρνουν τα πράγματα ακόμη και στο πιο ονειρικό πολιτικό περιβάλλον. Τα ζώα συγκροτούν μια κοινωνία που θυμίζει στον αναγνώστη συγκεκριμένες πολιτικές πεποιθήσεις, γεμάτες αισιοδοξία και κοινοκτημοσύνη. Αργά και σταδιακά όμως όλα μετατρέπονται σε στάχτες και ερείπια απολυταρχισμού, αρκεί ένας απ’ όλους να έχει τέτοιες τάσεις, να ξέρει να χειραγωγεί, να είναι αδίστακτος και πονηρός. Έτσι και η Φάρμα Μέγαρον, που μετονομάζεται σε Φάρμα των Ζώων, ξεκινάει ως μια αυτάρκης κολεκτίβα με συγκεκριμένους κανόνες και αρχές για να αρχίσει σταδιακά να μετατρέπεται σε πειθήνιο όργανο του ενός, που παραποιεί λόγια, παγιδεύει επικίνδυνους εχθρούς, παρασύρει με ψέματα και πειθώ, κάνει έντονη προπαγάνδα, αλλάζει τους κανόνες κατά πώς τους θέλει και πολλά άλλα. Οι σκηνές βίας και παραλογισμού είναι ανατριχιαστικές και περιγράφουν όχι μόνο τις τάσεις της εποχής που γράφτηκε το κείμενο (1945) αλλά και όσα ακολούθησαν σε χώρες όπου επικράτησαν κομμουνιστικά καθεστώτα, καθιστώντας και πάλι τον συγγραφέα οξυδερκή και «προφήτη».

Η ζωή των τετράποδων πρωταγωνιστών στην Αγγλία είναι άθλια, κοπιαστική και μικρή, γεμάτη σκλαβιά και δυστυχία γιατί οι άνθρωποι κλέβουν το σύνολο της παραγωγής του μόχθου τους. Ο άνθρωπος καταναλώνει χωρίς να παράγει, έτσι λοιπόν, αν απαλλαγούν από αυτόν, τα προϊόντα του μόχθου τους θα γίνουν δικά τους. Κάποια στιγμή πρέπει να γίνει εξέγερση αλλά δεν πρέπει να παρασυρθούν, οφείλουν να παραμείνουν ενωμένοι στον κοινό αγώνα και να μην επηρεαστούν από φήμες και ψέματα, να σεβαστούν ο ένας τον άλλον γιατί είναι ίσοι και κανείς να μη γίνει τύραννος του είδους του. Επίσης να μην παρασυρθούν στις ίδιες φαυλότητες, γιατί οι συνήθειες του ανθρώπου είναι δόλιες. Τα υπέροχα αυτά σχέδια στην αρχή ευοδώνονται αλλά σταδιακά μετατρέπονται σε ζωντανό εφιάλτη, ακριβώς όπως συνέβη σε γνωστές χώρες με τις επίσης οικείες σε όλους συνέπειες στους πολίτες τους.

Ο Ταγματάρχης, λευκός χοίρος, καλεί τα ζώα στον στάβλο μόλις πέφτει για ύπνο ο κύριος Τζόουνς για να τους μιλήσει. Γύρω του συγκεντρώνονται σκυλιά, γουρούνια, κότες, περιστέρια, πρόβατα, αγελάδες, τρία άλογα (Μόλι, Τριφυλλία και ο εργατικός και ακέραιος Πυγμάχος), η γίδα Μιούριελ, ο κυνικός, δύστροπος και υπερήλιξ γάιδαρος Βενιαμίν, μια γάτα, το οικόσιτο κοράκι και άλλα. Σύντομα τα λόγια του τα υιοθετεί μια τριάδα γουρουνιών και το μυθιστόρημα ξεκινάει! Ο συγγραφέας ήδη χωρίζει τα ζώα σε κουτά και ευφυή, με τα γουρούνια να αναγνωρίζονται ως τα εξυπνότερα και να σηκώνουν το βάρος της διδασκαλίας και της οργάνωσης των άλλων. Ο λιγομίλητος και ικανός να επιβάλλει το θέλημά του Ναπολέων (καθόλου τυχαίο το όνομα), ο εύγλωττος και εφευρετικός αλλά με ρηχή προσωπικότητα Χιονάτος και ο εξαίρετος ομιλητής και με σωστά επιχειρήματα Κλάψας επεξέτειναν τις διδαχές του Ταγματάρχη σ’ ένα θεωρητικό σύστημα, τον Κτηνισμό. Οι αμφιβολίες και οι απορίες, η απάθεια και η αδιαφορία ήταν χαρακτηριστικά γνωρίσματα των περισσότερων ζώων, όπως ακριβώς γίνεται και στις ανθρώπινες κοινωνίες όταν χειραγωγούνται «σωστά»: «τι με νοιάζει εμένα;» ή «αφού θα γίνει η εξέγερση, γιατί ν’ αγωνιστούμε;» κλπ. Η σκιαγράφηση των χαρακτήρων είναι διορατική και ανθρωπόμορφη: ο Χιονάτος και ο Ναπολέων διαφωνούν πάντα μεταξύ τους για οτιδήποτε σηκώνει διαφωνία αλλά κρατάνε τη μερίδα του λέοντος για τους εαυτούς τους, μιας και κοπιάζουν περισσότερο για όλο αυτό που συμβαίνει γύρω τους, ο Χιονάτος κερδίζει την πλειοψηφία με τις ιδιοφυείς ομιλίες του αλλά ο Ναπολέων είναι πιο καπάτσος στο να εξασφαλίζει υποστηρικτές. Ο συγγραφέας δεν τους αποδίδει μόνο ανθρώπινες ιδιότητες και τρόπο σκέψης αλλά και έντονες, ποικίλες προσωπικότητες. Εξίσου ενδιαφέρουσα είναι και η παράθεση των αγροτικών εργασιών ανά εποχή του έτους ενώ οι αλλαγές στη φύση ανά περίοδο δίνονται με συγκρατημένο λυρισμό.

Ωραία λοιπόν, γίνεται η εξέγερση, χαίρονται με τη νίκη τους, απολαμβάνουν τα αγαθά επιτέλους αφειδώς και χωρίς χάμουρα και αλυσίδες. Και μετά; Θεσπίζουν κανόνες, επιδίδονται στις αγροτικές εργασίες που έκανε ο ιδιοκτήτης τους, συντονίζουν τις άλλες φάρμες, αμύνονται σε επιθέσεις αγροτών, δημιουργώντας έτσι επετείους και παράσημα, μηχανές θα αναλάβουν τον μόχθο τους ενόσω τα ζώα θα βόσκουν ξέγνοιαστα ή θα βελτιώνουν τις πνευματικές τους επιδόσεις διαβάζοντας και συζητώντας, μέχρι και πραξικόπημα γίνεται! «Πειθαρχία, σύντροφοι, ατσάλινη πειθαρχία!» Έτσι λοιπόν, όπως ακριβώς συμβαίνει σε αντίστοιχα ανθρώπινα καθεστώτα, εγκαθιδρύεται απολυταρχία με θανάσιμες συνέπειες για τους αντιρρησίες, με πλήρη διαστρέβλωση των αρχικών αξιών που οδήγησαν στην Εξέγερση, με προβοκάτσιες και χειραγώγηση των μαζών που έπαψαν ν’ αμφισβητούν και να δυσανασχετούν και πλέον του απέδιδαν ό,τι και όσα εύσημα ήθελα ο Ηγέτης τώρα Ναπολέων.

Η ηγεμονία του ενός και η σταδιακή τυφλή υπακοή στις εντολές του, ο αόρατος εχθρός που τους επιβουλεύεται, η μνήμη που εξασθενεί κάνοντας τα ζώα να θυμούνται το καθεστώς του Κτηνισμού σα να υπήρχε πάντα κι όχι μετά την Εξέγερση είναι στοιχεία που θα βρει κανείς και στο μεταγενέστερο «1984» (1949). Ο George Orwell (πραγματικό όνομα Eric Arthur Blair) γεννήθηκε στη βρετανοκρατούμενη Ινδία το 1903. Το έργο του χαρακτηρίζεται από συνειδητότητα των κοινωνικών ανισοτήτων, αντίθεση στα ολοκληρωτικά καθεστώτα και αφοσίωση στον δημοκρατικό σοσιαλισμό. Τα κείμενά του επηρέασαν εν συνόλω τη σκέψη σε τέτοιο βαθμό που οι ολοκληρωτικές και απολυταρχικές πρακτικές χαρακτηρίζονται οργουελικές ενώ ο Μεγάλος Αδελφός, ο Ψυχρός Πόλεμος και άλλες λέξεις είναι δικές του επινοήσεις. Ξεκίνησε ως ένοπλος της Βρετανικής Ινδικής Αστυνομίας αλλά στη συνέχεια αναθεώρησε και στράφηκε σε μια ζωή παρία. Απέρριψε τον αστικό τρόπο ζωής και ωρίμασε πολιτικά. Συμμετείχε στον Ισπανικό Εμφύλιο, εργάστηκε ως λογοτεχνικός συντάκτης της εφημερίδας Tribune, έγινε διευθυντής της Ινδικής Υπηρεσίας του BBC, που όλες αυτές οι εμπειρίες αποτυπώθηκαν σε δοκίμια, μυθιστορήματα και χρονογραφήματα. Πέθανε τον Γενάρη του 1950 από επιδείνωση της υγείας του λόγω της φυματίωσης. Όλα τα γεγονότα και τα βιώματά του, ο τρόπος σκέψης, οι πολιτικές του πεποιθήσεις, εντυπώνονται ευφάνταστα στη «Φάρμα των Ζώων», εγείροντας την προσοχή των τότε αναγνωστών στον κίνδυνο που ελλοχεύει αν υπάρξει ένας και μόνος ματαιόδοξος και απάνθρωπος ηγέτης να εφαρμόσει ένα ιδεατό και ονειρικό πολιτικό σύστημα διακυβέρνησης με αρκετά «παραθυράκια» από μόνο του.

Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε λίγους μήνες μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, μετά από τρεις απανωτές εκδοτικές αρνήσεις, και είναι μια αντίπραξη στη δημοτικότητα της Σοβιετικής Ένωσης, της οποίας αντικαθρεπτίζει το πολιτικό και αξιακό σύστημα διακυβέρνησης. Κι όπως γράφει ο Τζούλιαν Σίμονς κλείνοντας το Επίμετρο της συγκεκριμένης έκδοσης: «Η Φάρμα των Ζώων είναι μια ιδεαλιστική σάτιρα, πράγμα μοναδικό στα βρετανικά γράμματα. Κι είναι ιδιαιτέρως καίρια σ’ έναν αιώνα όπου όλες οι επαναστάσεις έχουν παραστρατήσει» (σελ. 166). Η έκδοση εντάσσεται στη σειρά «Τα Κλασικά» και συνοδεύεται από χρονολόγιο της ζωής και των ιστορικών γεγονότων της εποχής του συγγραφέα και το ανωτέρω επίμετρο. Το αξιοπρόσεκτο εξώφυλλο φιλοτέχνησε ο Θάνος Κακολύρης, θυμίζοντας οικεία κακά και μπαίνοντας βαθιά στο νόημα και το πνεύμα του βιβλίου.