Χριστίνα Σουλελέ-Γιάνκεα-Εκδόσεις Άνεμος

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

«Πατέρα αυτοί δεν κουράστηκαν»;

«Πώς δεν κουράστηκαν»

Τότε γιατί γελάνε»;

«Γιατί αγαπούν το βουνό»

Εφτά χρόνια εργαζόμουν στο Λιτόχωρο και ο Όλυμπος στεκόταν επιβλητικός και θεόρατος μπροστά μου. Έβλεπα ορειβάτες και περιπατητές να ανεβαίνουν με τα σακίδια τους για εξερεύνηση και διανυκτέρευση στα καταφύγια. Τους θαύμαζα για τις αντοχές τους. Ανέβηκα κι εγώ πολλές φορές πεζή αλλά και με το αυτοκίνητο μέχρι τα Πριόνια. Αλλά αυτό το όμορφο λουλούδι, το Γιάνκεα, που φυτρώνει μοναχά στον Όλυμπο, δεν το έχω συναντήσει. Όταν είδα το όμορφο εξώφυλλο του βιβλίου της Χριστίνας Σουλελέ, που το φιλοτέχνισε ο Νικόλας Τελλίδης, με τον Όλυμπο και το λουλούδι που πρωταγωνιστεί, δεν έχασα την ευκαιρία να το διαβάσω. Ταξίδεψα με τη συγγραφέα, περπάτησα νοερά στο βουνό μαζί της και γύρισα πίσω στον χρόνο. Μαζί μας μεγάλες παρέες που αγαπούν το βουνό, μαζί με τα παιδιά τους, που έχουν στόχο να ανεβούν στον Μύτικα. Εκεί που οι δώδεκα θεοί τρώνε αμβροσία και πίνουν νέκταρ. Εκεί που ο Λιτοχωρινός κυνηγός Χρίστος Κάκαλος, ο πρώτος ορειβάτης του Ολύμπου, στις 2 Αυγούστου του 1913 οδήγησε τον περίφημο φωτογράφο Φρεντερίκ Μπουασονά και τον συνοδό του, Ντανιέλ Μπο Μποβί. Εκεί που ο Κώστας Ζολώτας, αναρριχητής και ιδιοκτήτης καταφυγίου, που, σαν την αράχνη πιανόταν στους κάθετους βράχους κι ανέβαινε. Ενώ ο γκρεμός από κάτω έμοιαζε με τέρας που παραμόνευε με ορθάνοιχτο στόμα την λάθος κίνηση. Θα τους συναντήσουμε μέσα στο βιβλίο. «Θεριό είναι ο άνθρωπος. Ότι βάζει με τον νου του, το καταφέρνει. Φτάνει να το θέλει, να το λαχταρά». Η συγγραφέας πρέπει να έχει περπατήσει αρκετά πάνω στο μυθικό βουνό αφού οι περιγραφές της σε γεμίζουν οξυγόνο και σε προδιαθέτουν να κάνεις αυτό το ταξίδι, έστω και νοερά. Αλλά και το Λιτόχωρο έχει την τιμητική του μέσα στο μυθιστόρημα. Όπως η ξενάγηση στο Ναυτικό Μουσείο του Λιτόχωρου αφού υπάρχει μεγάλη ναυτική παράδοση αλλά και στο Μουσείο του Ολύμπου. Ένα σύγχρονο κτίριο του Φορέα Διαχείρισης εθνικού δρυμού του Ολύμπου. Στα Κατούνια αλλά και στις αποκριάτικες εκδηλώσεις, στις γειτονιές όπου καίγονται τα κέδρα και γλεντά ο κόσμος. Φωτογραφικός φακός γίνεται η πένα της και μεγάλη ακρίβεια γίνεται οδηγός βουνού σε όλους τους αναγνώστες. Μαγεμένοι πηγαίνουμε μέχρι τα Πριόνια, την Πετρόστρουγκα και συμβιώνουμε με τους ήρωες της την ιστορία. Αληθινά και μυθοπλαστικά πρόσωπα μπλέκονται όμορφα και μας γοητεύουν. Κυλά ο λόγος της όπως τα νερά του Ενιππέα που δροσίζουν τους αναβάτες στην πορεία τους. Στην ανηφόρα που επέλεξαν να διανύσουν αλλά και να δροσιστούν στους ανεμόμυλους με ένα τσίπουρο. Είναι όμως ο Όλυμπος ένα απλό βουνό που μας προκαλεί η συγγραφέας να ανεβούμε; Τι συμβολίζει για όλους μας; Πόσες ψυχικές δυνάμεις πρέπει να έχει ο καθένας μας για να κάνει αυτό το τόλμημα; Μήπως συμβολίζει τη ζωή που δεν είναι ένα μονοπάτι με ροδοπέταλα αλλά με πολλά φρύγανα, πολλά εμπόδια και πολλά βράχια, που αν δεν είσαι έτοιμος, καλύτερα να το αφήσεις να σε προσπεράσουν οι δυνατοί; Μήπως πρέπει να οπλιστούμε με υπομονή και κουράγιο όπως ακριβώς σφίγγουμε τα δόντια μας στην καθημερινότητα; Παρά τα εμπόδια που φέρνει η ζωή στους ήρωες μας, διαβάζεται ευχάριστα και αφήνει πολλά μηνύματα. Γρήγορη πλοκή χωρίς να βαριέται λεπτό ο αναγνώστης, μυθολογία αρκετή-αν δεν είχε μυθολογία πως θα μπορούσε να σταθεί; Οι μύθοι ζωντανεύουν το κείμενο όταν παντρεύονται με ρεαλιστικούς ήρωες και γεγονότα. Γεγονότα και απρόσμενες ανατροπές που σε «αναγκάζουν» να το διαβάσεις πολύ γρήγορα, όσο κι αν δε θέλεις να τελειώσεις το ταξίδι. Η ιστορία ξεκινά από το Λιτόχωρο, έτος 1964. Από τα πολύ όμορφα τοπία της χώρας μας με τα πετρόχτιστα σοκάκια και σπίτια, με τις όμορφες πλατείες, τις παλιές εκκλησίες που ανασάνουν κάτω από τη σκιά του επιβλητικού Ολύμπου. Εκεί γεννήθηκε σε μια οικογένεια στιγματισμένη από τον αδελφοκτόνο Εμφύλιο Πόλεμο, ο εντεκάχρονος Ανδρέας. Που θα ζήσει από κοντά τον πανηγυρικό εορτασμό των πενήντα χρόνων από την κατάκτηση της κορυφής, ανεβαίνοντας κι εκείνος μαζί με την ορειβατική αποστολή. Επιστρέφοντας θα φέρει μαζί του μικρά λάφυρα για τους αγαπημένους του, με πολυτιμότερο δώρο όλων το αγριολούλουδο Γιάνκεα που φυτρώνει στο βουνό των θεών, για να το προσφέρει στην Κατερίνα, τον πρώτο του έρωτα. Όμως ο καπετάν Φουρτούνας, ο πατέρας της Κατερίνας, που άλλαζε τα κάδρα στο σπίτι του ανάλογα τις κυβερνήσεις που ανέβαιναν (βασιλιάς, Παπαδόπουλος κλπ), δεν ήθελε παρτίδες με την οικογένεια του Ανδρέα. Η οποία δεν ήταν αριστερή αλλά ένας φίλος του πατέρα του ήταν κομμουνιστής. Κι όμως, όπως θυμούνται οι παλαιότεροι και το έχουν ζήσει στο πετσί τους, στα αυταρχικά καθεστώτα, ο καθένας μπορεί να βρεθεί μπλεγμένος, επειδή είχε βρεθεί σε λάθος σημείο, ή με ανθρώπους που τους θεωρούν επικίνδυνους. Τα πολιτικά φρονήματα, οι φάκελοι, οι χωροφύλακες που κατέγραφαν ακόμη με ποιον πίνεις καφέ. Ούτε νεκροθάφτης δεν μπορούσες να δουλέψεις αν δεν είχες λευκό πιστοποιητικό. Άσχημες εποχές. Την πάντρεψε λοιπόν την Κατερίνα για να μη πέσει στα δίχτυα των αριστερών. Συνεχίστηκε η ζωή του Ανδρέα, με κρυφό του όνειρο την Κατερίνα και το λουλούδι αυτό, τη Γιάνκεα, ως σύμβολο του παιδικού έρωτα. Ήθη και έθιμα, άγραφος νόμος αλλά και προκαταλήψεις στάθηκαν εμπόδιο. Τότε οι γυναίκες δεν είχαν δικαιώματα και την θέση που τους αναλογούσε μέσα στην κοινωνία. Τότε που ο λόγος του πατέρα ήταν νόμος του κράτους. Τότε που, όταν γεννιόσουν κορίτσι έπρεπες να κουβαλάς τον σταυρό του Γολγοθά ολόκληρη ζωή. Και μεταφερόμαστε στο Μπορντό της Γαλλίας, 2017,σε ένα τοπίο βγαλμένο σαν από πίνακα, που η ζωγράφος Κάρμεν ετοιμάζεται πυρετωδώς για μια έκθεση ζωγραφικής στην Ελλάδα, όπου θα επιστρέψει για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες. Πολλές και επώδυνες οι μνήμες της από τα χρόνια που έζησε εκεί, αφού η ζωή της δεν δρομολογήθηκε από την ίδια, αλλά από το οικογενειακό περιβάλλον που της στέρησε άδικα όσα επιθυμούσε.

Συνοδοιπόρος του Ανδρέα, στη ζωή, στις σπουδές, ο παιδικός του φίλος Γιώργος. Μέχρι που βγήκαν σύνταξη και επέστρεψαν στον τόπο τους. Τελικά γιατί η μοίρα μας παίζει παράξενα παιχνίδια; Πόσες ανηφόρες πρέπει να ανεβείς μέχρι την τελευταία στροφή της ζωής; «Στην πρώτη γιατί δεν ξέρει τι του επιφυλάσσει η ζωή και στην τρίτη γιατί ξέρει και φροντίζει να απολαμβάνει την κάθε στιγμή σαν να ναι η τελευταία ». Οι ανατροπές συνεχόμενες, ήρωες τόσο αληθινοί που σου δίνουν το δικαίωμα να τους μισήσεις ή να τους λατρέψεις. Κι ένα ανεπάντεχο τέλος που η αγωνία του αναγνώστη κορυφώνεται. Το ολοφάνερο μήνυμα του βιβλίου είναι πως πάντα πρέπει να δίνονται δεύτερες ευκαιρίες στη ζωή αλλά και στη διεκδίκηση της πολυπόθητης ευτυχίας. Άλλωστε ο Όλυμπος είναι το βουνό που οι ανηφόρες, οι γκρεμοί, και τα επικίνδυνα κατατόπια είναι σε κάθε βήμα. Οι κίνδυνοι τεράστιοι, ο σεβασμός που πρέπει να δίνεις στο βουνό είναι σαν να πηγαίνεις πάντα για πρώτη φορά. Δεν πρέπει να τον αγνοείς αλλά ούτε να τον απαξιώνεις πως είσαι ο υπεράνθρωπος που θα τον κατακτήσεις εύκολα. Έτσι είναι και η ζωή. Και το Γιάνκεα, ένα αγριολούλουδο, απρόσιτο, θαυμάσιο και μοναχικό. Δεν προχωρώ σε άλλες αποκαλύψεις. Σας προτείνω να το διαβάσετε ανεπιφύλακτα. Καλοτάξιδο Χριστίνα Σουλελέ και σίγουρα θα κάνω ένα περίπατο να βρω το Γιάνκεα!