Ο καθορισμός της νεοελληνικής ταυτότητας ήταν, κι ως ένα σημείο εξακολουθεί να είναι, κύριο μέλημα της νεοελληνικής συνείδησης το 19ο και 20ό αιώνα. Έτσι, η "λογοτεχνικότητα" των κειμένων ποτέ δεν αποσυνδέθηκε από την αναζήτηση της "ελληνικότητάς" τους. Όλοι οι συγγραφείς, και ιδίως οι "μείζονες", που απαρτίζουν τον "κανόνα" της νεοελληνικής λογοτεχνίας, έχουν ανταποκριθεί σε αυτή βασικά την ανάγκη. Στο βιβλίο αυτό γίνεται μια πρώτη απόπειρα να εξετασθεί διά βραχέων η νεοελληνική λογοτεχνική ιστορία των δύο τελευταίων αιώνων από μια τέτοια οπτική γωνία. Τα κείμενα των λογοτεχνών που ανθολογούνται εικονίζουν τις αναζητήσεις του νεοελληνισμού, οι οποίες σχετίζονται με το κύριο ιδεολογικό πρόβλημα, τον καθορισμό της ταυτότητας των Νεοελλήνων.