Από την αρχή που διάβασα αυτό το βιβλίο άρχισα να κλαίω, καθώς συγκινούμαι με τα βιβλία που μιλάνε για τον ποντιακό Ελληνισμό. Ειδικά όταν διάβαζα τα ποντιακά... Αυτό το βιβλίο μας μιλάει για τρεις γενιές γυναικών. Αρχίζει με την Ευγενία και το πως ζουσανε στον Πόντο. Η ζωή τους κυλούσε ήρεμα, μέχρι που τους έδιωξαν οι Τούρκοι με βαρβαρότητα και αγριότητα. Η οικογένεια της Ευγενίας χωρίζεται. Αναγκάζονται και πηγαίνουν στην Γαγγρα, Ρωσία. Εκεί η κόρη της Σοφία κάνει την δική της οικογένεια, στην αρχή είχαν και εκεί δυσκολίες, αλλά έζησαν κάποια χρόνια ευτυχισμένοι. Όμως αναγκάζονται να φύγουν ξανά, διωγμένοι από τους κομμουνιστές. Η μεγάλη κόρη της Σοφίας, η Δωροθέα παντρεύτηκε και φέυγουν στην Ελλάδα. Κι εκει όμως οι Έλληνες δεν τους δέχονται ευκολα. Στην Τουρκία ήταν Έλληνες, στην Ρωσία ήταν Τούρκοι, στην Ελλάδα ήταν Ρώσοι. Για να επιβιώσουν δουλεύουν σκληρά, καθώς εκείνη την εποχή υπήρχε φτώχεια. Παγκόσμιος πόλεμος, Κατοχή, πείνα, φτώχεια παντού. Όμως οι μάνες του Πόντου με πείσμα και δυναμη τα κατάφεραν και μεγάλωσαν τις οικογένειες τους. Συνέχισαν την ζωή τους επιβιώνοντας παρά τις δυσκολίες μετά από πολλές μετακομίσεις στη Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για αληθινή ιστορία και ο τρόπος που γράφει η συγγραφέας σε ταξιδεύει σε εκείνη την εποχή, ειδικά αν έχεις ποντιακή καταγωγή το αισθάνεσαι ακόμα πιο έντονα. Από τα πιο ωραία ιστορικά μυθιστορήματα που έχω διαβάσει.

Η γραφή της Συγγραφέως είναι μοναδική.Σε ταξιδεύει στο χθες σε μια αληθινή ιστορία με πρωταγωνίστριες τρεις γυναίκες που αναμετρωνται με το θάνατο,την αγάπη,τον πόνο ψυχής,τη θυσία....με την ίδια τους την ύπαρξη...με την Προσφυγιά.Η συγγραφέας,σε ταξιδεύει στις σελίδες του βιβλίου με τέτοιο τρόπο,ώστε να σε κάνει να το ζεις!

Μπαίνεις στη θέση των ηρωίδων κ ταυτίζεται με τα δεινά της ψυχής τους!Είναι ένα βιβλίο που δεν πρέπει να λείπει από κάθε βιβλιοθήκη!Ένα βιβλίο που κ μόνο που αποτελει αληθινή ιστορία σε ιντριγκάρει να το διαβάσεις ξανά κ ξανά....να ταυτιστείς....να ζήσεις στην εποχή εκείνη,να νιώσεις!

Ένα καταπληκτικό βιβλίο βασισμένο σε αληθινά γεγονότα που βίωσαν συγγενείς της συγγραφέως. Συναρπαστική αφήγηση και ζωντανές εικόνες που σε μεταφέρουν σε εκείνη την εποχή και σου δημιουργούν έντονα συναίσθηματα. Τρεις γενειές γυναικών νκαι η ζωή τους ξετυλίγονται σ'αυτο το υπέροχο βιβλίο.

«Εδέβαν τα χρόνια μ΄.Άραγε,μπορώ να πω,σε ποια πατρίδα ανήκω;Έζησα και γνώρισα τόπους,έθαψα μέσα τους αγαπημένα μου πρόσωπα και όλα αυτά με καλούν κοντά τους».

Αυτά, είναι τα τελευταία λόγια της Ευγενίας,που αποτυπώνουν με απόλυτη αλήθεια την ιστορία μιας ζωής.Ή της ζωής που έζησαν όλες οι Μάνες του Πόντου.

Το βιβλίο της κυρίας Μάρθας Πατλάκουτζα είναι μια αληθινή μαρτυρία,που μέσα από την αφήγησή της,γίνεται φόρος τιμής στους ανθρώπους που εξοντώθηκαν,εκδιώχθηκαν και βασανίστηκαν. Στον Πόντο,από τους Τούρκους,στη Ρωσία,από ένα απάνθρωπο σύστημα,αλλά και στην Ελλάδα,όταν κατέφθασαν με ένα κοινωνικό στίγμα, που δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα που έφερναν μαζί τους.



Το βιβλίο, «οι Μάνες του Πόντου»,περιγράφει την ιστορία της οικογένειας του Ιορδάνη Κυριακίδη,εύπορου εμπόρου της Τραπεζούντας,το 1918.Στο πρώτο μέρος του βιβλίου παρακολουθούμε την πορεία της σύστασης του κόμματος των Νεότουρκων και τις βάρβαρες διώξεις των Αρμενίων από τα πατρογονικά τους.Όλα αλλάζουν από τη μια στιγμή στην άλλη και για τους Έλληνες του Πόντου.

Πρόκειται για μια μαρτυρική εξιστόρηση.Οι περιγραφές των δεινών του χριστιανικού πληθυσμού,παίρνει μεγαλύτερη διάσταση και τραγικότητα,από τη διήγηση της συγγραφέως.Οι παλιές εικόνες που όλοι έχουμε δει,κατά καιρούς,αποκαλύπτονται στα μάτια του αναγνώστη,με ρεαλισμό και απαράμιλλη ζωντάνια.

Μέσα από τη ζωή της οικογένειας Ιορδανίδη,ανακαλύπτουμε τη δομή και τον τρόπο της κοινής ποντιακής κοινωνίας,όπως και τις συμπεριφορές και τα εθιμοτυπικά της,(προξενιά,προίκα,τρόποι συμπεριφοράς και θέση της γυναίκας και των παιδιών,συμπεριφορές της πατριαρχικής-πατροπαράδοτης οικογένειας).Ενδυναμώνεται δε,η περιγραφή,από τη ντοπιολαλιά και τις αυθεντικές λέξεις ή φράσεις,που ενσωματώνονται,στους διαλόγους των ηρώων.Επίσης,δημιουργούνται εύστοχοι παραλληλισμοί,προκειμένου να φανεί,η διαφορά των πολιτισμών και της κουλτούρας των δύο λαών,Ποντίων -Τούρκων.(Ο τρόπος που συμπεριφέρονται η Ευγενία και η Ζουχάλ στους άντρες τους π.χ).Μάλιστα,στη συγκεκριμένη περίπτωση,αναδεικνύεται,έμμεσα,το στοιχείο της Ανατολής.Το μυστηριακό,το μοιραίο,το εκ του πάθους ορμώμενο.Οι δύο παράλληλες συζητήσεις,λαμβάνουν χώρα με ολόγιομο φεγγάρι.Η πανσέληνος,που διογκώνει τα πάθη,τα συναισθήματα και τις διαθέσεις.

Σ΄ένα περιβάλλον που όλα χάνονται,όλα διαλύονται η οικογένεια Ιορδανίδη συνθλίβεται,διασκορπίζεται.Ο θάνατος,η φυγή,η αντίσταση,ο πόνος,η αγωνία,αλλάζουν τις ζωές των πρωταγωνιστών καταιγιστικά.Με τον βίαιο εκτοπισμό της Ευγενίας,της Σοφούλας και του Νικόδημου,κλείνει το πρώτο μέρος του βιβλίου.

Το 1918-19,βρίσκει τις ηρωίδες του βιβλίου,στη Γάγγρα του Καυκάσου.Η δύναμη και το πείσμα,ορμέμφυτα στοιχεία του χαρακτήρα των Ποντίων,τους κάνει να ξεκινήσουν από την αρχή τη ζωή τους.Άξιοι,γενναίοι,πολεμιστές,καταφέρνουν να δημιουργήσουν μια εύρωστη και ειρηνική κοινότητα.Η κυρία Πατλάκουτζα,ορίζει ένα διακριτικό ιστορικό πλαίσιο,που,ναι μεν, μας δίνει τη δυνατότητα να ανακαλύψουμε το περιβάλλον διαβίωσης των προσφύγων του Πόντου,αλλά, μας εστιάζει στο κέντρο της ιστορίας.Η Ευγενία και η Σοφούλα πορεύονται μαζί,στα εύκολα και στα δύσκολα,αλλά διάγουν και έναν παράλληλο βίο.Η πίκρα και ο πόνος είναι τα στοιχεία που καθορίζουν τον χαρακτήρα των γυναικών.Η Ευγενία είναι η πίκρα και το παρελθόν,η Σοφούλα πασχίζει, μέσα από την πίκρα, να δει το μέλλον.Η μοίρα όμως φέρνει και τις δύο μπροστά σε δραματικά τετελεσμένα.Ζωές χάνονται,για άλλη μια φορά,περιουσίες θα διαλυθούν και όλα ξεκινούν από την αρχή.Ένας κύκλος που δεν κλείνει ποτέ για τις "Μάνες του Πόντου".Μια κυκλωτική πορεία,που αντί να βγάζει μπροστά,σκάβει βαθιά έναν κύκλο χωρίς τέλος.

Παράλληλα,μέσα από μια ιδιότυπη αλληλογραφία,μαθαίνουμε και την ιστορία που εκτυλίσσεται στον Πόντο.Τα γράμματα είναι το εργαλείο,που χρησιμοποιεί η συγγραφέας,για να παρεμβάλει στην αφήγησή της,τη δράση του αντιστασιακού μετώπου του Πόντου.Εκεί τα δύο παιδιά της,ο Χρύσανθος και ο Σταθάκης,δίνουν τον δικό τους αγώνα για τον ελεύθερο Πόντο. Άνισες μάχες,θηριωδίες,απεγνωσμένες πράξεις,όλα μαζί στοιχειοθετούν την τελική έκβαση,τον αφανισμό των Χριστιανών από τα χώματα του Πόντου.

Το σταλινικό καθεστώς θα καταστήσει επικίνδυνη και αδύνατη την επιβίωση των προσφύγων στη ρώσικη γη.Η δημιουργία των κολχόζ θα έχει σαν αποτέλεσμα,την κρατικοποίηση και δήμευση περιουσιών αλλά και γης.Ο μεγάλος λιμός και η εξορίες των Ελλήνων στη Σιβηρία,θα θυμίσει σε όλους τις πορείες εξόντωσης των Τούρκων.Χωρίς δυνατότητα σωτηρίας,η Ευγενία και η Σοφούλα θα πάρουν και πάλι το δρόμο της ξενιτιάς.

Το τρίτο και τελευταίο μέρος του βιβλίου διαδραματίζεται στην Ελλάδα.Λίγο πριν ξεκινήσει ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος.Θεσσαλονίκη,Λάρισα,Λιτόχωρο,προσφυγικές παράγκες και φτώχεια,αποτελούν τα νέα δεδομένα για την οικογένεια της Σοφούλας,που με αρωγό τη μάνα της,θα προσπαθήσουν να ανοικοδομήσουν τη ζωή τους.Τη σκυτάλη στην καινούρια πατρίδα,παίρνει η Δωροθέα.Η μεγάλη κόρη της Σοφίας,πια.Η μοίρα των τριών γενιών είναι κοινή.Όμως κοινός είναι και ο στόχος:Δεν το βάζουν κάτω.Οι νέες Αμαζόνες, που γαλούχησε η Ιστορία,μέσα από τη ζωή τους,αποδεικνύουν τα χαρακτηριστικά της στόφας από την οποία είναι φτιαγμένες.

Η, μετά τον πόλεμο,Θεσσαλονίκη,είναι μια πόλη αποδεκατισμένη,φτωχή κι αποδυναμωμένη.Σε αυτόν τον κοινωνικό ιστό,μ΄ενάντιο άνεμο,η Δωροθέα,θα δηλώσει το παρόν της,πολεμώντας.Θά αγωνιστεί για τα παιδιά της,για την ανεξαρτησία της,για τα δικαιώματά της και για το αυτονόητο,την αξιοπρέπεια της.Εκεί που όλα είναι, για άλλη μια φορά,ενάντια,η πειθαρχία και η σκληρή δουλειά,θα γίνουν εφαλτήρια,οι γερές βάσεις, για να δικαιωθούν οι αγώνες και οι αγωνίες των "μανάδων του Πόντου".

Το βιβλίο «Οι Μάνες του Πόντου»,αν και, χρονικά,πραγματεύεται μια μεγάλη περίοδο,με καθοριστικά ιστορικά γεγονότα,που με μεγάλη ευστοχία,έχει περιγράψει η Κυρία Πατλάκουτζα,θα το χαρακτήριζα κοινωνικό και όχι ιστορικό.Είναι μια ιστορία ζωής,μέσα από μεγάλα γεγονότα της Ιστορίας.Προσωπικά,είναι από τις λίγες φορές,που ένα βιβλίο με διαφωτίζει για τη ζωή των Ποντίων που έζησαν στη Ρωσία,αν εξαιρέσω και κάποιες άλλες περιπτώσεις που έχουν αναφερθεί, για λίγο,στον Ρώσικο ελληνισμό.Μέσα από τις αφηγήσεις της συγγραφέως διαπιστώνει κανείς πως οι άνθρωπο αυτοί,βασανίστηκαν σκληρότερα,μέχρι να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους στην Ελλάδα.

Οι γυναίκες,της γενιάς Κυριακίδη,εκπροσωπούν,μέσα από την ιστορία τους,όλες τις γυναίκες που πολέμησαν και βασανίστηκαν,που θυσίασαν και θυσιάστηκαν,που έκλαψαν και οδήγησαν, τ΄απομεινάρια των οικογενειών τους, στην ελπίδα και στην αξία της ανθρώπινης ζωής.Το πείσμα και η μαχητική τους ιδιοσυγκρασία,η σκληρή,κάποιες φορές,συμπεριφορά τους,έχουν μόνιμα ένα και μόνο κίνητρο:τη βαθιά αγάπη,που ξεπερνάει όλες τις αντιξοότητες για να καταφέρει να αναδειχτεί.

Το βιβλίο της κυρίας Πατλάκουτζα,αποτελεί ύμνο στην αγάπη αλλά και ένα είδος τάματος,στις γυναίκες που μάχονται με την ψυχή αλλά και με το σώμα τους,με μόνο όπλο,το ένστικτο της μητρότητας.Ο γραπτός λόγος της συγγραφέως,εναρμονίζεται απόλυτα με τις καταστάσεις που περιγράφει.Λιτός,εκεί που πρέπει, δραματικός,με πολιτιστικά και λαογραφικά στοιχεία στη γλώσσα,αναλλοίωτα στο πέρασμα των χρόνων μέχρι και τώρα,Συναισθηματικές διακυμάνσεις που φορτίζουν και έγκαιρα,αποφορτίζουν τον αναγνώστη,εξαιρετική ισορροπία μεταξύ Ιστορίας και μυθιστοριογραφίας,έτσι ώστε να μην χάνεται το θέμα του βιβλίου.Επίσης,οφείλω να αναφέρω τα εύσημα,όσον αφορά την επιμέλεια του κειμένου.

Θα σας συνιστούσα,αλλά και προκαλούσα να διαβάσετε αυτό το υπέροχο μυθιστόρημα.