Μαρία Φουσταλιεράκη-Οδός ελιγμών-Εκδόσεις Άπαρσις

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου Σαμοθράκη

Οδός Ελιγμών λέγεται το πρωτόλειο βιβλίο της Μαρίας Φουσταλιεράκη από τις εκδόσεις Άπαρσις, που σχεδίασαν ένα πολύ όμορφο εξώφυλλο, όπως σε πολλά άλλα που έχω διαβάσει και καθρεφτίζουν ακριβώς το μήνυμα του όμορφου αυτού βιβλίου διηγημάτων. Οι εκατόν τριάντα εννιά σελίδες με τα σαράντα περίπου διηγήματα, άλλοτε μονοσέλιδα κι άλλοτε τρισέλιδα μου έκαναν συντροφιά χθες, με ένα μουντό ουρανό από πάνω μου, που να θέλει να ρίξει κι αυτός ένα μεγάλο λυγμό, μα με ένα ελιγμό γλιτώσαμε. Γνωρίζοντας πως η Μαρία Φουσταλιεράκη κάνει διορθώσεις και επιμέλεια κειμένων, δεν μου ήταν καθόλου δύσκολο να καταλάβω πως τα κατάφερε με τόσο συμπυκνωμένο λόγο, μα καθόλου «τσιγκούνικο», να με ταξιδέψει με τις μικρές της ιστορίες και να αποδώσει τα συναισθήματα της στο χαρτί. Ιστορίες που με συγκίνησαν, με προβλημάτισαν και πολλές φορές με ταρακούνησαν. Δε χρειάζεται να γράφουμε πομπώδη λόγια, πάντα ωραίες εικόνες για να μας θαυμάσουν οι αναγνώστες μας. Ιστορίες της καθημερινότητας, των ανθρώπων της διπλανής πόρτας που βιώνουν τη σκοτεινή πλευρά της σελήνης στη ζωή τους δεν σηκώνουν διακοσμητικά στοιχεία. Γιατί απλά η ζωή δε μας χαϊδεύει τα αυτιά, μας τη χαρίζει μια-δυο φορές, κάνει τα τερτίπια της μα κάπου θα μας τη φέρει πισώπλατα. Κι όλες οι ιστορίες της οδού ελιγμών γίνονται λυγμών. Γιατί έτσι είναι η ζωή και δε μπορούμε να τη σταματήσουμε να μας δοκιμάζει. Είμαστε σαν ένας κόκκος άμμου ή σαν ένα φύλλο δέντρου, όπως μας συστήνεται η συγγραφέας στο πρώτο της διήγημα. Και δεν έχει άδικο. Δεν είμαστε οι παντοδύναμοι που πιστεύαμε μέχρι να έρθει ο κορονοϊός να μας συνθλίψει. Όχι μόνο ως κοινωνία, αλλά και ως άτομα. Από το πρώτο της κιόλας διήγημα με κέρδισε. «Λίγο από εγώ», λίγο από μας. Τα διηγήματα της «Μπροστά στα χαλάσματα» που μιλά για τη δύναμη μιας μάνας μπροστά στον ναρκομανή γιο της, το «Μπαγιάτεψε ο έρωτας» που μιλά για τη μοναξιά του ζευγαριού μετά την αναχώρηση των παιδιών από το σπίτι, το «κατάληψη στον σκουπιδοτενεκέ» που μιλά για τον άστεγο, το «Ο πληθυντικός σκλαβώνει» που μιλά για την απομάκρυνση του ανθρώπου από τον άνθρωπο κρατώντας αποστάσεις και μια παγωμάρα μεταξύ μας. Αυτό δε ζούμε τώρα; Την αποξένωση; Δεν είναι μόνο ο πληθυντικός αριθμός σεβασμός κατά τη γνώμη μου. Το «Όπως παλιά», μου μιλά για τη ξενιτιά, τη μετανάστευση, που τη ζήσαμε στο πετσί μας οι Έλληνες και τον πόθο πως κάποτε θα γυρίσουμε. Σ’ αυτό το διήγημα, δεν το κρύβω πως έκλαψα γιατί σε κάθε σπίτι έχουμε βιώσει τη ξενιτιά. Το διήγημα «ο άντρας μου» που μιλά για τις σχέσεις και τα οικονομικά προβλήματα του ζευγαριού στα χρόνια της κρίσης. Με ταρακούνησε το διήγημα «Κόρη ξένης γυναίκας», που μιλά για μια γυναίκα που έχει άνοια και δε θυμάται ούτε τα παιδιά της, την κόρη της. Τα περισσότερα σπίτια έχουν αυτό το πρόβλημα σήμερα και είναι οδυνηρό για όλους. Το διήγημα «Ενοχές για το μέλλον», αυτές οι ενοχές που έχουμε οι περισσότερες μάνες, η ευθύνη για τον κόσμο που φέραμε τα παιδιά μας. Η συγγραφέας που έχει τρία παιδιά, το αποδίδει τόσο σπαραχτικά και αληθινά που δεν μπορεί να σε αφήσει ασυγκίνητο κανένα αναγνώστη/αναγνώστρια. Αναρωτιέμαι κι εγώ αν τελικά μας στήσουν στον τοίχο κάποτε για το μεγάλωμα τους. «Η τελευταία επιθυμία», ένα διήγημα για τους βιβλιολάτρες. Μιλά για έναν πλούσιο άνθρωπο που αγαπούσε τα βιβλία και άφησε διαθήκη ότι θα πάρει όλη την περιουσία όποιος βιβλιοθηκονόμος φροντίζει τα βιβλία της βιβλιοθήκης. Πόσες φορές αναρωτηθήκαμε τι θα γίνουν τα βιβλία μας όταν φύγουμε από τη ζωή; Σε ποια χέρια θα πέσουν; Πώς θα τον διαχειριστούν οι κληρονόμοι μας όλο αυτόν τον πνευματικό πλούτο που σε κάποιους κόστισε ολόκληρη περιουσία; Μου άρεσαν πολλά ακόμη διηγήματα που θα πρέπει να ανακαλύψετε μόνοι σας. Επειδή η ζωή είναι των ελιγμών και των λυγμών, επειδή δεν πρέπει να κλείνουμε τα μάτια στην αλήθεια της όσο κι αν πονά, επειδή η ζωή δεν είναι μόνο ηλιοβασιλέματα, ανατολές, λουλούδια και έρωτες, σας προτείνω να το διαβάσετε. Καλοτάξιδο Μαρία Φουσταλιεράκη και καλοδιάβαστο.

Απόσπασμα από το διήγημα της «Ενοχές για το μέλλον:

«Σε όλη τη διαδρομή θα σου ζητάω συγγνώμη που σε γέννησα και θα κλαίω για τη χαμένη σου αθωότητα. Αυτή που σου έκλεψε ο τάχα πολιτισμός τους, το αντίτιμο που γεννήθηκες με ασφάλεια στο αποστειρωμένο τους εργαστήριο. Δεν σε άφησαν να χαρείς όσο ήσουν παιδί. Μαζί θα τη βρούμε την παιδική σου ηλικία που σου κλέψανε. Στο υπόσχομαι, παιδί μου, και μόνο όταν δω ξανά τα μάτια σου να λάμπουν θα σταματήσω να σου ζητάω συγγνώμη»