Ελένη Γαληνού-Η κατάρα των Μάγιερ-εκδόσεις Διόπτρα

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

«Μόνο το φως μπορεί να διώξει το σκοτάδι, κι η αγάπη μονάχα να τα βάλει στα ίσια με το μίσος»

Κινηματογραφική ταινία θα μπορούσε να γίνει το νέο βιβλίο της Ελένης Γαληνού «Η κατάρα των Μάγιερ» από τις εκδόσεις Διόπτρα. Μετά τη Δούκισσα της Πλακεντίας που η ζωή της εκδόθηκε σε διλογία, «Μυστική διαθήκη» και «Αιώνιοι ψίθυροι», η συγγραφέας σκαλίζει πάλι την Ιστορία και αναζωπυρώνει τη στάχτη μιας άλλης γυναίκας. Της Αναστασίας Ρομανόφ που έπαιξε ρόλο στην ιστορία της χώρας της. Η γρήγορη πλοκή του, το πέπλο του μυστηρίου που καλύπτει την οικογένεια Ρομανόφ και η σύνδεση του παρελθόντος με το τώρα, το καθιστά πολύ άμεσο και ζωντανό. Δεκαεφτά Ιουνίου του 1918, ήταν η μέρα της αυθαίρετης εκτέλεσης όλων των μελών της οικογένειας του Τσάρου από τους μπολσεβίκους. Τότε διέρρευσε η πληροφορία πως δύο από τα μέλη της οικογένειας, επιβίωσαν των πυροβολισμών και διέφυγαν. Η φήμη πως η μία, ήταν η μεγάλη αρχιδούκισσα Αναστασία, που κατάφερε να περάσει κρυφά στην Ευρώπη, έγινε ένα από τα διασημότερα μυστήρια της εποχής. Η συγγραφέας αποφεύγει να “μπουκώσει” το μυθιστόρημα της με πολλά ιστορικά στοιχεία που θα κουράσουν τον αναγνώστη αλλά και θα τον οδηγήσουν σε άλλους περίπλοκους δρόμους που η ίδια δεν το επιθυμεί. Δυο μέρες κράτησε η ανάγνωση του αφού δεν ήθελα να το αφήσω από τα χέρια μου. Οι πλούσιες περιγραφικές εικόνες, η άγνωστη ιστορία, οι σφοδροί έρωτες, οι προδοσίες, οι αλυσιδωτοί θάνατοι, οι ίντριγκες και οι αποκαλύψεις άρχισαν να ανατρέπουν όλο το σενάριο που είχα στον νου μου Οι κοφτοί διάλογοι μου έκοβαν την ανάσα όσο προχωρούσα και μεγάλωναν την αγωνία. Μπορώ να πω πως είναι ένα τέχνασμα του καλού γραφιά για να συνεπαίρνει τους αναγνώστες του στον ανεμοστρόβιλο των γεγονότων. Και η Γαληνού το κατέχει.

Η υπόθεσή του ξεκινά όταν η εκκεντρική κι εγωίστρια Ρόζα, πρόσφατα χήρα, αποφασίζει να φιλοξενηθεί στο αρχοντικό των Μάγιερ, με σκοπό να παντρευτεί τον πλούσιο Ιβάν-Νικολάϊ. Αυτή της η απόφαση γίνεται πηγή κάθε καλού και κακού που ακολουθούν την ίδια αλλά και την κόρη της Ελισσώ. Η Ελισσώ, όμως έγινε γιαγιά, ζώντας το δικό της δράμα που το κρατά κλειδωμένο μέσα της, δέχεται την επίσκεψη της Ιρίνας, της εγγονής που μεγάλωσε μακριά τους και ξετυλίγει το παρελθόν της οικογένειας αποκαλύπτοντας πολλά μυστικά για την ίδια και για τα μέλη της οικογένειάς τους, ιδιαίτερα για την τραγική Όλγα και την μελαγχολική Τατιάνα. Έναν έρωτα που δημιούργησε μια βαριά κατάρα σκορπίζοντας θάνατο, θλίψη και μοναξιά, που όμως ο ερχομός της Ιρίνας φέρνει ανατροπές σε όλα αυτά και δίνει νέα πνοή στο αρχοντικό και στους κατοίκους του, που ως τότε καλύπτονταν με ένα πέπλο μυστηρίου. Τόπος: το καστρόσπιτο στο Δάσος των Στεφανινών, κάπου στη βόρεια Ελλάδα, χωμένο μέσα σε άγρια βλάστηση, χαράδρες και ποτάμια. Ένας τόπος ιδανικός ώστε να ξετυλιχτεί το κουβάρι αυτού του μυθιστορήματος. Για να γλιτώσει η μικρή Ιρίνα από την κατάρα της οικογένειας, η Ελισσώ το είχε παραδώσει στη Σόνια, η οποία εργαζόταν στο σπίτι. Μια πολύ ωραία προσέγγιση της συγγραφέως στο θέμα της υιοθεσίας που ταλανίζει πολλές οικογένειες. Παρά την αντίθετη άποψη της θετής της μητέρας, αποφασίζει να επισκεφθεί το σπίτι όπου γεννήθηκε και εγκατέλειψε μωρό, για να τις γνωρίσει και να τις καλέσει στον γάμο της. Από την πρώτη κιόλας στιγμή που πατάει το πόδι της σε εκείνο το σπίτι γεννιέται μέσα της μια περίεργη αίσθηση. Ο χρόνος είχε σταματήσει, τόσο για το σπίτι όσο και για τους ενοίκους του. Η τεχνολογία είναι απούσα από το σπίτι, πράγμα που την προκαλεί αγωνία, όταν ανακαλύπτει τα ανορθόδοξα γεγονότα και τις ακραίες καταστάσεις.

Αέρηδες που βροντοχτυπούν πορτοπαράθυρα, τριγμοί σανιδιών που ακούγονται χωρίς να προσδιορίζονται, τάφοι που προσδίδουν μυστήριο και τρόμο, ξεμαλλιασμένα σώματα με άσπρα νυχτικά, βουβά και αλλοπαρμένα, είναι μερικά από αυτά που η περιέργεια του αναγνώστη φουντώνει και θέλει να πάει παρακάτω για να λύσει το μυστήριο. Πολλές φορές συγκινήθηκα από τις φορτισμένες εικόνες του βιβλίου. Αλλά και από τα πρόσωπα που ζουν τον δικό τους Γολγοθά. Τραγικά γεγονότα που πλέκονται γύρω από την Ελισσώ, που δικαιολογούν την συντριβή και τη θλίψη της, που της δημιουργούν ενοχές, προβλήματα, εμπόδια, αρρώστιες και απώλειες αγαπημένων προσώπων. Η χαρτομαντεία που γνωρίζει η Ελισσώ, προκαλεί τρόμο στην ίδια μ’ αυτά που ανακαλύπτει αλλά και στην Ιρίνα που τα υιοθετεί και τα πιστεύει ακράδαντα. Όμορφες οι παρουσίες της Αννέζως και της κόρης της Μάρθας, καθώς η αφοσίωση τους στην οικογένεια είναι παράδειγμα στη σημερινή εποχή. Επίσης πολύ αγαπητός ήρωας είναι ο Δάνης, ο αγαπημένος της Τατιάνας που στέκεται δίπλα της και προσπαθεί να την ελευθερώσει από τους εφιάλτες της οικογένειας. Ο αναγνώστης μαθαίνει για τη σπάνια οικογενειακή ασθένεια, την αιμορροφιλία που βασανίζει όλους τους απογόνους της, ως κατάρα που την κουβαλούν οι Μάγιερ. Ο αναγνώστης ταξιδεύει σε μια άλλη εποχή, άγνωστη σ’ αυτόν και χαίρεται με τις χαρές της Ιρίνας. Ο Φίλιππος ο αγαπημένος της Ιρίνας που είναι γιατρός, πώς θα αντιμετωπίσει όλη αυτή την ιστορία; Θα φύγει τελικά η κατάρα; Θα αλλάξει η ζωή των απογόνων της Αναστασίας Ρομανόφ; Θα φωτιστεί η ζωή των πρωταγωνιστών; Ο αναγνώστης έχει μπροστά του την πρόκληση και την πρόσκληση της συγγραφέως να λύσει το μυστήριο και να περάσει όμορφες στιγμές διαβάζοντας το. Καλοτάξιδο να είναι Ελένη Γαληνού!

Η Ιρίνα και ο Φίλιππος ετοιμάζονται να παντρευτούν κι έτσι, ευκαιρίας δοθείσης, η Ιρίνα επισκέπτεται τη γιαγιά Ελισσώ και τη θεία Τατιάνα, που έχει πάρα πολλά χρόνια να τις δει, για να τις καλέσει στην τελετή, ουσιαστικά όμως τις αναστάτωσε γιατί επέστρεψε σ ένα σπίτι γεμάτο μυστικά. Τι μυστικά κρύβουν οι τοίχοι του σπιτιού; Γιατί πέρασε τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι να επιστρέψει η Ιρίνα; Ποιος ήταν ο μυστηριώδης Ιβάν-Νικολάι Μάγιερ; Τι πραγματικά συνέβη τη νύχτα της εκτέλεσης της διάσημης οικογένειας των Ρομανώφ;

Το μυθιστόρημα εκτυλίσσεται κυρίως στο ερημικό μέρος κοντά στο Δάσος των Στεφανιών, στη βόρεια Ελλάδα: «Καθηλωμένοι σε τούτο τον έρημο τόπο, ζούσαν στο παρασκήνιο, μην τολμώντας να πετάξουν από πάνω τους το μεγάλο κακό που στοίχειωνε τούτη την οικογένεια» (σελ. 35-36). Η άγρια ομορφιά και η απομόνωση του αρχοντικού δίνουν αφορμή στη συγγραφέα να γεμίσει τις περιγραφές της με όμορφα καλολογικά στοιχεία και να περιγράψει τη φύση με ρεαλισμό ενώ η ζοφερότητα και η αίσθηση πως σταμάτησε ο χρόνος είναι τα κατάλληλα υλικά για να ζωντανέψει μια παλιά κατάρα που θα στοιχειώσει τους ήρωες του μυθιστορήματος, ακόμη και χρόνια μετά. Η δεισιδαιμονία, χάρη στη βελτιούμενη γραφή της κυρίας Γαληνού, σχεδόν εξανθρωπίζεται και κάνει συντροφιά στη λυρικότητα και τις πρωτότυπες παρομοιώσεις που χρησιμοποιούνται. Οι κοφτοί και παραστατικοί διάλογοι χαρίζουν τη συναρπαστική κινηματογραφικότητα που απαιτείται για να αιχμαλωτιστεί ο αναγνώστης σε μια πολυεπίπεδη και ανατρεπτική ιστορία έρωτα, πάθους και προδοσίας. Παράλληλα όμως με το σήμερα, μέσω των αναμνήσεων της γιαγιάς Ελισσώς ταξιδεύουμε στο παρελθόν, στα νεανικά της βιώματα και πώς μεγάλωσε με τη μάνα της μετά τον θάνατο του πατέρα της και πόσο σημαντικός υπήρξε για κείνη ο γοητευτικός και πλούσιος Ιβάν. Σελίδα τη σελίδα ξεδιπλώνεται ένας μίτος που θα φέρει στο φως ανθρώπινα λάθη και αστοχίες, αλήθειες καλά κρυμμένες και ψέματα που λαμπυρίζουν ολοπόρφυρα.

Το μυθιστόρημα προσεγγίζει με έναν ιδιαίτερο τρόπο και με ευρηματικές ιδέες τον μύθο της δολοφονίας του τελευταίου τσάρου της Ρωσίας, Νικολάου Ρομανόφ του Β΄ και της οικογένειάς του καθώς και της απόδρασης της Αναστασίας, της μικρότερης κόρης, πριν τη μαζική τους εκτέλεση. Υπάρχουν αρκετές παραλλαγές για τα γεγονότα της μοιραίας νύχτας, καμία πληροφορία όμως δεν είναι επιβεβαιωμένη και μετά το συμβάν ξέσπασε έντονη παραφιλολογία γιατί η ρωσική κυβέρνηση δεν ανέλαβε επίσημα την ευθύνη αυτών των θανάτων, πλην του τσάρου. Η κυρία Ελένη Γαληνού, μετά την εξίσου συναρπαστική και τεκμηριωμένη διλογία της για τη Δούκισσα της Πλακεντίας («Μυστική διαθήκη» και «Αιώνιοι ψίθυροι»), επιστρέφει στην έρευνα και βρίσκει άφθονο υλικό που θα ταξιδέψει εκ νέου τον αναγνώστη σε περασμένες εποχές, απόλυτα κρίσιμες για την εξέλιξη ιστορίας και θεσμών. Καταφέρνει σε γενικές γραμμές να κρατήσει αποστάσεις από τους χαρακτήρες της, τους παρακολουθεί, τους καταγράφει ακριβοδίκαια, παρ’ όλ’ αυτά ο χειρισμός της πλοκής καθρεφτίζει ξεκάθαρα τις προσωπικές της απόψεις για την ελεύθερη βούληση και ταυτόχρονα το πεπρωμένο, το οποίο δεν μπορείς τελικά να αποφύγεις. Έτσι το στυλ του κειμένου δημιουργεί μια γλυκιά συντροφικότητα μεταξύ αναγνώστη και συγγραφέως και βοηθάει στην καλύτερη δημιουργία συναισθημάτων.

«Η κατάρα των Μάγιερ» είναι μια τρυφερή, ρομαντική ιστορία που ξεδιπλώνεται ως απότοκο ιστορικών γεγονότων που εξακολουθούν να επηρεάζουν ακόμη και σήμερα τις αντιλήψεις και τις δοξασίες αρκετών. Θα καταφέρει ο έρωτας και η αγάπη να βοηθήσουν τη λύτρωση και τη δικαίωση να κυριαρχήσουν; Πόσο καλά είναι κρυμμένα τα μυστικά της οικογενείας που αναστατώνει η Ιρίνα με την τυχαία επίσκεψή της;

ΜΕΣΟ ΤΕΧΝΗΣ !!! Λίτσα Κοντογιάννη

Σε αυτό της το βιβλίο η κυρία Γαληνού ασχολείται με τον διάσημο θρύλο, που στην εποχή του, συγκλόνισε την κοινή γνώμη και γοήτευσε τον κόσμο όσο τίποτα άλλο, τον θρύλο της χαμένης πριγκίπισσας Αναστασίας Ρομανόφ.

Ωστόσο ο χαρακτήρας της Αναστασίας δεν κρατάει τα σκήπτρα σε αυτό το αφήγημα, απλά αποτελεί μια καθοριστική πτυχή σε αυτό, μαζί με αυτό της κατάρας που κουβαλούν οι Μάγιερ, που είναι πλέον η οικογένειά της.

Με αυτή την αφορμή η συγγραφέας, μας στήνει αριστοτεχνικά ένα ατμοσφαιρικό σκηνικό γεμάτο μυστήριο, μεταφυσική, κίνδυνο, δράση, ίντριγκες, ιστορία, σασπένς, έρωτα, προδοσίες, θανάτους χωρίς να μπορεί να ξεχωρίσει κανείς που είναι η αλήθεια και που ο μύθος. Καταφέρνει και συνδέει πολύ πετυχημένα το χθες με το σήμερα και να επανασυνδέσει δύο γενιές της ίδιας οικογένειας.

Στην αρχή της ιστορίας η ατμόσφαιρα είναι πολύ σκοτεινή, εγκλωβισμένη στο χθες, θυμίζει έντονα ταινία ασπρόμαυρου κινηματογράφου, μιας και βρίσκεται κάτω από τη σκιά μιας «κατάρας». Σε αυτό συντελεί και το άγριο τοπίο του δάσους αλλά και του απομονωμένου αρχοντικού της οικογένειας, που βρίσκεται στην άκρη ενός γκρεμού στις όχθες του ορμητικού ποταμού, μακριά από τον πολιτισμό και την τεχνολογία. Ακόμα και οι ακραίες καιρικές συνθήκες μερικές φορές συνηγορούν σε αυτό. Μα όσο προχωράει η αφήγηση αλλάζουν τα πάντα, μιας και ορισμένα πράγματα και πρόσωπα καταφέρνουν να κάνουν την ανατροπή.

Η παρουσίαση των ηρωίδων γίνεται με απόλυτη αληθοφάνεια και κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος του μυθιστορήματος. Οι δε άντρες-ήρωες της ιστορίας, δεν συμπληρώνουν απλά το σκηνικό, δεν είναι διακοσμητικοί, αλλά παίζουν έναν πολύ σημαντικό, αρκετές φορές, καταλυτικό ρόλο.

Η αφήγηση είναι πολύ ευχάριστη και κρατάει το ενδιαφέρον του αναγνώστη αμείωτο. Για να εξηγηθούν διάφορες απορίες που δημιουργούνται όσο κυλάει η ιστορία, γίνονται οι απαραίτητες αναδρομές στο παρελθόν, και μάλιστα πολύ πετυχημένα, ώστε να μην μοιάζουν με ξένο σώμα στην ιστορία.

Συμβουλή μου: αφέθητε σε αυτό το ταξίδι γεμάτο μυστήριο, ανατροπές και με ιστορική βάση και απολαύστε το!