Ο Στέφανος Δάνδολος μετά το μυθιστόρημα «Ιστορία χωρίς όνομα», μας συστήνει ένα άλλο θυελλώδες ζευγάρι. Την Κυβέλη στο θέατρο και τον Γιώργο Παπανδρέου στην πολιτική. Ένα ζευγάρι που κατακρίθηκε, αγαπήθηκε αλλά και ζηλεύτηκε από τον κόσμο χωρίς να δώσει λογαριασμό σε κανένα και σε κανενός είδους κακότροπα σχόλια.

Ο συγγραφέας συνδυάζει την ιστορία με τον μύθο, πλάθει ήρωες, διαμορφώνει χαρακτήρες που θα κερδίσουν την αγάπη, τον οίκτο αλλά και την απέχθεια μας. Μας πισωγυρίζει από το 1920 μέχρι το 1968, όπου έφυγε ο Ποιητής της καρδιάς της, ο άνεμος που παρέσερνε τα πάντα. Από τις σελίδες του δεν απουσιάζουν άνθρωποι της Τέχνης και της πολιτικής. Θα γνωρίσει τις κρυφές ζωές του Χορν, της Κοτοπούλη, του Θεοδωρίδη και του Μυράτ, (πρώτους συζύγους της Κυβέλης). Η αγάπη της εξουσίας, η πατρική αναγνώριση και η απόρριψη, η επανάσταση, η καταστολή, ο εγωισμός, η εξορία, η εγκατάλειψη, η αλαζονεία και η τέχνη, είναι μερικά από τα συναισθήματα που συνοδεύουν τους πρωταγωνιστές. Όμως η Κυβέλη, εκτός από φλόγα είναι η υπερπροστατευτική και ευαίσθητη μάνα, αφού εγκατέλειψε την καριέρα της για χάρη του μικρού Γιωργάκη. Για χάρη του, εγκαταλείπει και τον άνεμο, τον Παπανδρέου, όσο η στάχτη αναζωπυρωνόταν ακόμη μέσα της. «Κι αν βλέπεις στάχτη παντού τι χειρότερο μπορεί να έρθει;».

Πιστεύω πως και αυτό το βιβλίο θα κερδίσει τις αναγνώστριες. Καλοτάξιδο και καλότυχο να είναι!

«Μόνο ο άνεμος μπορεί να δυναμώσει μια φλόγα και να την κρατήσει για πάντα φουντωμένη»

Καταρχάς θα ήθελα να κάνω μια διάκριση.Νομίζω ότι την καλύτερη παρουσίαση ενός βιβλίου μπορεί να την κάνει ο ίδιος ο συγγραφέας.Κριτική μπορεί να κάνει οποιοσδήποτε το έχει διαβάσει.Είναι η υποκειμενική του άποψη,μια όμορφη διαδικασία αποδόμησης και ανασυγκρότησης ενός κειμένου,Μια όμορφη εμπειρία αναγνώρισης,μετά την ανάγνωση.

Τα βιβλία που ασχολούνται με την ζωή διάσημων προσώπων είναι πάντα ελκυστικά, γιατί ο αναγνώστης νοιώθει πως βλέπει μέσα από ένα μεγάλο ανοιχτό παράθυρο όλη τη ζωή γνωστών ανθρώπων.Το βιβλίο όμως αυτό διαφέρει ως προς την καθαρή μυθιστορηματική βιογραφία και αυτό είναι που το κάνει ακόμα πιο ενδιαφέρον.



ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Γιώργος Παπανδρέου και Κυβέλη Ανδριανού.Μια μεγάλη ιστορία αγάπης και πάθους μέσα από το πέρασμα πολυτάραχων χρόνων της Ελληνικής Ιστορίας,διηγούμενη από την ίδια την Κυβέλη στα μαύρα χρόνια της δικτατορίας των συνταγματαρχών του 67΄.Σκέψεις,άγνωστες επιστολές,εξομολογήσεις από καρδιάς,της μεγάλης ηθοποιού,ενώ οι ζωές των ανθρώπων προσπαθούν να βρουν τη λύτρωση και την ελευθερία μέσα σε ένα καθεστώς μέγγενη που κόβει τον αέρα.

Από την πρώτη στιγμή μπορεί κάποιος να καταλάβει πως πρόκειται για ένα βιβλίο αποκύημα έρευνας,μιας και οι περισσότεροι από τους πρωταγωνιστές δεν ζουν.Επίσης η ιστορία της Κυβέλης και του Παπανδρέου αν και δεδομένη δεν έχει ειπωθεί με λεπτομέρειες.Την καλύπτει ένα πέπλο μυστηριακό και αφηρημένο.Άλλωστε, όπως φαίνεται και μέσα από το βιβλίο,δεν έχει γίνει γνωστή καν η ημερομηνία γάμου τους,παρά μόνο η χρονολογία κατά προσέγγιση.

Το βιβλίο έχει πολλά ανθρωποκεντρικά σημεία.Δεν περιορίζεται αποκλειστικά στην ιστορία των δύο γνωστών ανθρώπων,αλλά αφηγείται και τη σχέση γνωστών και άγνωστων προσώπων,υπό το πρίσμα της κοινωνικής και πολιτικής πορείας της Ελλάδας.Το περιβάλλον του συγγραφικού αυτού έργου,έχει δύο χαρακτηριστικά μύησης για τον αναγνώστη.Πρώτο,νομίζει κανείς πως ΄΄διαβάζει΄΄ ένα ντοκιμαντέρ.Ο ερευνητής διαβάζει και παράλληλα δείχνει φωτογραφίες και μικρά αρχεία μιας άλλης εποχής.. Εικόνες μιας άλλης εποχής,σε σέπια,μια ξύλινη κάμερα που δείχνει ανθρώπους σε γρήγορη κίνηση χωρίς ήχο,αλλά με έναν εκπληκτικό τρόπο παρουσίασης συναισθημάτων.Δεύτερο,ο αναγνώστης νομίζει πως φτιάχνει ένα παζλ.Χιλιάδες μικρά κομματάκια,οι άνθρωποι,τα ιστορικά γεγονότα,οι διάλογοι,το αλλιώτικο εποχικό πλαίσιο,χαρακτήρες,αντιδράσεις. Ξέρει πως μόνο φτάνοντας στο τέλος θα δει ολόκληρη την εικόνα.Δεν μπορώ να δείξω με απλούς χαρακτηρισμούς την πλοκή του βιβλίου αφού είναι πιο σύνθετη από λίγους επιθετικούς προσδιορισμούς.

Είναι σίγουρο,ως προς τους γνωστούς χαρακτήρες του έργου,πως είναι αδύνατο να μεταφέρει κάποιος πραγματικούς διαλόγους και συζητήσεις τους.Η ιστορική υπόστασή τους όμως είναι πραγματική,έτσι μέσα από τις γνωστές τους δράσεις εμπνεόμενος,δημιουργεί αληθοφανείς διαλόγους,χωρίς υπερβολές αλλά σε έντονο συγκινησιακό πλαίσιο.Με μικρές αναδρομές και αναφορές,στον Αλέκο Παναγούλη,Μελίνα Μερκούρη-Ζυλ Ντασέν,Βασίλη Βασιλικό,Κώστα Γαβρά-Μισέλ,Υβ Μοντάν-Σιμόν Σινιορέ,την ταινία Ζ,περιγράφει τον τρόπο δράσης του καλλιτεχνικού και πολιτικού κόσμου απέναντι στο δικτατορικό καθεστώς στην Ελλάδα.

Και η Κυβέλη.Ένα αερικό,ένας μύθος του θεάτρου,μια ντίβα της εποχής της.Ένα κρυμμένο παλιό σεντούκι,ιδιαίτερο,καμωμένο με πολύτιμα ευγενή υλικά.Πολύφερνο,γεμάτο παραμύθια,θησαυρούς και εξομολογήσεις.Ανοίγει με ΄΄κλειδί΄΄ τον Αλέξανδρο Κροντηρά.Φερέλπις νέος ηθοποιός,μεγάλος θαυμαστής της Κυβέλης.πάίζει ασήμαντους ρόλους στον θίασό της,μα είναι τόσο σημαντικός σαν υφάδι στο βιβλίο.Ενώνει τις ιστορίες,είναι ο καταλύτης που ολοκληρώνει την ΄΄χημική ένωση΄΄της κάθε επιμέρους ιστορίας του βιβλίου.

Την ανθρώπινη και γήινη πλευρά Παπανδρέου και Κυβέλης την βλέπουμε μέσα από τα μάτια μόνο της Κυβέλης.Όλη η ιστορία αρχίζει και τελειώνει μέσα σε μία βδομάδα,περίοδος θανάτου και κηδείας του Γιώργη της.Η πολιτική του πορεία,αφηγούμενη από την ίδια,έχει μια υποκειμενική βαρύτητα,με αυτό τον τρόπο δικαιώνεται ο χαρακτηρισμός ιστορικό μυθιστόρημα.Οι επιστολές και τα γράμματά τους αποκαλυπτικά.Τεκμήρια,ντοκουμέντα μιας σχέσης έρωτα και αγάπης.Η δίχως πολλές λεπτομέρειες σχέση του ζευγαριού καλύπτεται από τη μυθοπλασία και κάποια δεδομένα γεγονότα.Παραμένει όμως αινιγματική μέχρι το τέλος.Στη διαθήκη του ο Παπανδρέου κατηγορεί την Κυβέλη για εγκατάλειψη συζυγικής στέγης.

Παράλληλες ιστορίες εκτυλίσσονται έξω από το διαμέρισμα της ηθοποιού.Σε ένα σκηνικό μαύρο,σκοτεινό,γεμάτο φόβο οι ζωές των χαρακτήρων αντικατοπτρίζουν τον ασφυκτικό χαρακτήρα του ολοκληρωτικού καθεστώτος.Η αφήγηση του Στέφανου Δάνδολου σε παρασύρει σε μια δίνη δραματική,Ζωές μέσα σε συρματοπλέγματα,άμεσα και έμμεσα.Μηνύματα ελπίδας σαν μια προφητική εικόνα,ένα παιδάκι ντυμένο με την μπλούζα της ομάδας του και μία μπάλα στο χέρι,περπατάει ανάμεσα σε ένα πλήθος μαυροντυμένο ακολουθώντας μια νεκρική πομπή.Ο Φώντας,εγκλωβισμένος στις επιταγές μιας επίπλαστης υπεροχής που ζει τα όνειρα άλλων,καταφέρνει να αποτινάξει τον ανούσιο καθωσπρεπισμό που του έχουν επιβάλλει και να επικοινωνήσει την αγάπη και την ελευθερία.

Και η Βαλεντίνη.Δισέγγονη της Κυβέλης.Ο συνδετικός κρίκος της αλήθειας και του φανταστικού του μυθιστορήματος.Δίνει όλη την αλήθεια στο συγγραφέα και τον προτρέπει να γράψει για την ίδια, όπως ο εκείνος θέλει.Έτσι καθορίζεται και ο χαρακτήρας του βιβλίου.Μια Ιστορική μυθοπλασία.

"Πόσα κεριά έλιωσαν στο χάλκινο στόμιό του φωτίζοντας τα φιλιά τους, σε καιρούς ποτισμένους από πόλεμο, διχασμούς κι αρρώστιες, τότε που το πάθος του ενός για τον άλλον άγγιζε τα όρια της παραφροσύνης και τους στροβίλιζε στο σύμπαν του πιο επώδυνου έρωτα".....διαβάζω αυτό και περιμένω να βρεθώ μπροστά σε 30 χρόνια πάθους, έρωτα, αγάπης, μίσους, καβγάδων, χωρισμών, επανασυνδέσεις....κυρίως....Όμως τελικά το βιβλίο είναι μια αποτύπωση της πολιτικής και της κοινωνικής ζωης απ' το '20 μέχρι τις μέρες της Χούντας,μέσα από τα γράμματα του ζεύγους,χωρίς να γίνουν βορά στους αναγνώστες πολύ προσωπικά στοιχεία,αλλά και από αποκόμματα εφημερίδων.Όλα αυτά μέσα σε 4 μέρες πριν την κηδεία του Παπανδρέου,άψογα δομημένα,καταιγιστικά και λυρικά γραμμένα....Επίκεντρο είναι οι άνθρωποι(μαζί με τους κύριους πρωταγωνιστές και άλλα ζευγάρια άρρηκτα δεμένα μ' αυτούς) αλλά και τα γεγονότα,που στοχεύουν στην ψυχαγωγία της ανάγνωσης κι όχι η παράθεση προσωπικών κειμένων αποκομμένων από τα γεγονότα και τις περιστάσεις που τα δημιούργησαν.....Πολύ καλαίσθητος ο λόγος του συγγραφέα ειδικά στο σημείο που δένει τον τίτλο: η Κυβέλη ήταν φλόγα "Είσαι φλόγα. Μακριά σου παγώνω και κοντά σου καίγομα", της έγραφε ο Γιώργος, ο Μήτσος Μυράτ ήταν νερό και την έσβησε, ο Γιώργος Θεοδωρίδης γη και τη σταμάτησε. Ο Παπανδρέου όμως ήταν άνεμος: "Μπορείς να χωρέσεις τον άνεμο σε καλούπι; Να τον φέρεις στα μέτρα σου; Όχι. Ο άνεμος σε μεθάει, φαντάζει υπέροχος, σαγηνευτικός και μυστηριώδης. Αλλά δε γίνεται ποτέ απόλυτα δικός σου" σελ. 254.Τα 4 αστεράκια κι όχι 5 γιατί ίσως θα ήθελα λίγο πιο πολύ επικέντρωση στον έρωτα κι όχι στην πολιτική....

Στέφανος Δάνδολος-Φλόγα και άνεμος-εκδόσεις Ψυχογιός

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

«Η μοναδική μας πατρίδα είναι οι άνθρωποι που αγαπάμε».

Ένα πολύ ωραίο αναγνωστικό ταξίδι έζησα διαβάζοντας το «Φλόγα και Άνεμος» του συγγραφέα Στέφανου Δάνδολου, από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Ο συγγραφέας μετά το μυθιστόρημα «Ιστορία χωρίς όνομα», με πρωταγωνιστές την Πηνελόπη Δέλτα και τον Ίωνα Δραγούμη, έρχεται να μας γνωρίσει το φλογερό και θυελλώδες ζευγάρι. Την Κυβέλη που ήταν η φλόγα και τον Γιώργο Παπανδρέου, που ήταν ο άνεμος. Ένα μυθικό ζευγάρι του προηγούμενου αιώνα που ο κόσμος αγάπησε, κατέκρινε, αλλά και ζήλεψε, για τη δύναμη της ψυχής του να ζήσει τον έρωτα, χωρίς να δώσει λογαριασμό στους συντηρητικούς Έλληνες και τα κουτσομπολιά. Πώς όμως να γράψω τη γνώμη μου γι αυτό το βιβλίο, ασυγκίνητη, σε λίγες αράδες, αφού μεγάλωσα σε μια πολιτική οικογένεια που το όνομα Παπανδρέου δέσποζε στη ζωή της; Αφού, από μικρή άκουγα ιστορίες για τον βίο και την πολιτική στάση τους; Ο θείος μου, Γιώργος Παπαδημητρίου, ήταν δίπλα του σε όλο τον Ανένδοτο, σε όλες του τις περιοδείες. Αφοσιωμένος μέχρι την τελευταία του στιγμή. Πιστός του και στην αποστασία όταν του έδιναν εφτά εκατομμύρια για τον προδώσει και τα αρνήθηκε. Ήταν ο τελευταίος που τον είδε στο Καστρί, μεταφέροντας τον μια κασέτα του Ανδρέα. Κι όταν ο ίδιος ήταν αρχηγός του ΠΑΚ Εσωτερικού, κυνηγημένος από τη δικτατορία, κυκλοφόρησε στην κηδεία το μήνυμα του ΠΑΚ: «Ο Γιώργος Παπανδρέου πέθανε πολεμώντας τη δικτατορία και μέσα από το φέρετρο». Μου φάνηκαν λοιπόν τόσο οικεία όλα αυτά που έγραψε για τον πολιτικό Γιώργο Παπανδρέου…. Αυτό που με κράτησε άσβηστο το ενδιαφέρον μέχρι τέλους είναι όλο το ερωτικό παιχνίδι τους.

Η Κυβέλη δε μπορούσε να τον τιθασεύσει, ήταν το άπιαστο όνειρο για εκείνη. «Μπορείς να χωρέσεις τον άνεμο σε ένα καλούπι; Να τον φέρεις στα μέτρα σου; Όχι, ο άνεμος σε μεθάει, φαντάζει υπέροχος, σαγηνευτικός, και μυστηριώδης. Αλλά δεν γίνεται ποτέ απόλυτα δικός σου» Αλλά και ο Γιώργης της, όπως τον αποκαλούσε, δε μπορούσε χωρίς τη φωτιά, πού όταν ήταν μακριά της πάγωνε και κοντά της καιγόταν. Οι εμβληματικές τους φυσιογνωμίες στην Τέχνη και την Πολιτική, που σφράγισαν ανεξίτηλα τη χώρα, έρχονται μέσα από τις 571 σελίδες, να μας ταξιδέψουν στα δικά τους μυστικά μονοπάτια, στον ολοκληρωτικό έρωτα τους, χωρίς να απουσιάζουν φυσικά τα ιστορικά γεγονότα. Ένας δυναμικός Γιώργος Παπανδρέου που συνέδεσε το όνομα του, με τα τρεις χιλιάδες διακόσια σχολεία που κτίστηκαν τότε αλλά και με μία ευρύτατη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, με τη δωρεάν Παιδεία, με το κτίσιμο του Εθνικού Θεάτρου αλλά και πολλά άλλα που δε θα μας χωρούσαν σελίδες να αναφέρουμε. Κι όμως: «Πώς έφτασε να γίνει πρωθυπουργός ένα τέτοιο πλάσμα; Ήταν ο ποιητής που πάλεψε αλύπητα με τους μικρόψυχους, αξιολύπητους ανθρώπους, επειδή αγαπούσε την ανθρωπότητα, επειδή πίστευε σ’ αυτήν, επειδή την ήθελε». Του άρεσε να ονειρεύεται μια Ελλάδα που να παράγει πολιτισμό. «Τι θέλουμε εμείς; Ένα κόσμο πολεμοκάπηλων ή μια κοινωνία ελεύθερη να ονειρεύεται; Το Ελληνικό κράτος παράγει πολιτισμό, όχι μελανοχίτωνες, Αδόλφους και φασιστικές νεολαίες» Ο συγγραφέας, έχοντας στην εργαλειοθήκη του τις ανέκδοτες επιστολές που του εμπιστεύτηκε η δισέγγονη της Κυβέλης, η Βαλεντίνη Ποταμιάνου αλλά και άλλο πλούσιο αρχειακό υλικό, μαρτυρίες, βιβλία, που αφορούσαν την εποχή, έστρωσε ολόκληρο χαλί, τοποθετώντας του τις ψηφίδες μια-μια και αποκαλύπτοντας άγνωστες πτυχές του ζευγαριού. Ζωντανεύει τόσο συναρπαστικά την εποχή του θεάτρου που ένιωσα πως ήμουνα παρούσα σε όλες τις παραστάσεις τους. Έχει την ευχέρεια να συνδυάζει την ιστορία με τον μύθο, να βάζει ήρωες ως σφήνες για να κάνει τη πλοκή πιο συναρπαστική. Ήρωες που ούτε θα φανταζόταν ο αναγνώστης πως θα «χωρούσαν» στο μεγάλο ειδύλλιο. Διαμορφώνει χαρακτήρες που θα κερδίσουν την αγάπη, τον οίκτο αλλά και την απέχθεια μας. Πώς αλλιώς να αισθανθεί κάποιος για τους χουντικούς και για όλα όσα προκάλεσαν στον λαό; Πώς κατάφερε αλήθεια να μας αφηγηθεί μια θυελλώδη πορεία μέσα στις τέσσερις μέρες πριν την κηδεία του Παπανδρέου; Αυτή άλλωστε είναι η μαεστρία του. Μας πισωγυρίζει από το 1920 μέχρι το 1968 που έφυγε ο Ποιητής της καρδιάς της, ο άνεμος που παρασέρνει τα πάντα. Μας προτείνει να το διαβάσουμε ως ερωτικό μυθιστόρημα. Είναι εύκολο; Όταν διαβαίνουν στις σελίδες του ο Βασιλικός, η Μερκούρη, ο Ντασέν, ο Γαβράς, ο Υβ Μοντάν, η Σιμόν Σινιορέ, ο Χορχέ Σεμπρούν που έγραψε το σενάριο της ταινίας Ζ, ο Αλέκος Παναγούλης; Όταν γνωρίζεις προσωπικές στιγμές του Χορν, της Κοτοπούλη, του Θεοδωρίδη και του Μυράτ, (πρώτοι σύζυγοι της Κυβέλης), και άλλων ηθοποιών που πρωταγωνίστησαν και ίσως πρόλαβε η γενιά μας; Όλα ως ταινία περνούν από τα μάτια του αναγνώστη και τον συνεπαίρνουν σ’ ένα ανεμοστρόβιλο γεγονότων, που δεν καταλαβαίνει πότε φτάνει στο τέλος του. Μέσα από τις σελίδες του γνωρίζουμε και άλλους ήρωες-δορυφόρους του θυελλώδους ζευγαριού που δρουν και μας συγκινούν ιδιαίτερα. Όπως η Όλγα με τα σμαραγδένια μάτια και ο καθεστωτικός αλλά παγιδευμένος Φώντας που μου άρεσε ιδιαίτερα, η οικιακή βοηθός της Κυβέλης Αγάπη με τον οδηγό της τον Σπύρο, ο πρόωρα χαμένος και αδικημένος Αλέξανδρος Κροντηράς, η δισέγγονη Βαλεντίνη με τον άγνωστο Ελληνιστή από τη Ρουμανία και τον άντρα της Ποταμιάνο, καθώς ο Μιχάλης με τη Φωτεινή, το τραγικό ζευγάρι που θα φέρει κι αυτό την ανατροπή στην πλοκή του μυθιστορήματος. Οι ήρωες μοιράζονται πολλά και δίνουν τα μηνύματα τους στους αναγνώστες. Ο Φώντας Λαμπρόπουλος και ο άγνωστος ηθοποιός Αλέξανδρος Κροντηράς, που θαύμαζαν και οι δυο την Κυβέλη, έχουν ένα πολύ ακόμη δυνατό κοινό σημείο και τους λυπήθηκα. Θα το ανακαλύψετε στην ανάγνωση και θα σας προβληματίσει. Η αγάπη της εξουσίας, η πατρική αναγνώριση και απόρριψη, η επανάσταση, η καταστολή, ο εγωισμός, η εξορία, η φτώχεια, η εγκατάλειψη, η αλαζονεία και η τέχνη, είναι μερικά από τα μηνύματα που δίνουν οι ίδιοι οι ήρωες στους αναγνώστες. Και φυσικά οι άνθρωποι της χούντας που ταλαιπώρησαν τον ελληνικό λαό για εφτά χρόνια. Τους περιγράφει τόσο αληθινούς μπροστά μας, που θα χαιρόμουν να τους έδινα ακόμη ένα χαστούκι. μετά από τόσα χρόνια. Όπως εκείνο, που τους έδωσε ο ελληνικός λαός στην κηδεία του Παπανδρέου. Όμως ο αναγνώστης γνωρίζει την Κυβέλη και ως μάνα. Πέρα από τη φωτιά και τη ντίβα, ήταν υπερπροστατευτική, ευαίσθητη αφού εγκατέλειψε την καριέρα της για χάρη του μικρού Γιωργάκη. Για χάρη του, εγκαταλείπει τον Παπανδρέου, όσο και η στάχτη αναζωπυρωνόταν μέσα της. «Κι αν βλέπεις στάχτη παντού τι χειρότερο μπορεί να έρθει;» Η Κυβέλη που μπροστά στην ασφάλεια και την υγεία του παιδιού της έκανε ένα μεγάλο λάθος, κατ’ εμέ. Θα το μάθετε διαβάζοντας το. Ο συγγραφέας κάνει αναφορά στη Σοφία Μινέικο, που ένα σφάλμα της τον οδήγησε στην αγκαλιά της. Πιο αισθητή είναι παρουσία του γιου του Ανδρέα αλλά και της οικογένειας του μέσα στο μυθιστόρημα. Θα έλεγα πως ο πατέρας και ο γιος Παπανδρέου ήταν και οι δυο άνεμοι στην προσωπική ζωή, γι αυτό υπήρχαν και οι μεγάλες κόντρες μεταξύ τους. Από την ίδια πάστα φτιαγμένοι.

Η βεντάλια του αναγνωστικού κοινού ανοίγει διαβάζοντας το. Θα αγαπηθεί από θεατρόφιλους, από ανθρώπους που θα νοσταλγήσουν εκείνες τις στιγμές, που έζησαν και αγάπησαν τον Γέρο της Δημοκρατίας αλλά κι από αυτούς που τους συνεπαίρνουν οι θυελλώδεις έρωτες. Ως λάτρης του ιστορικού μυθιστορήματος, πάντοτε πίστευα πως οι συγγραφείς έχουν τη δύναμη, μέσα από την πέννα τους, να γνωρίσουν στους αναγνώστες την ιστορία της χώρας, ακόμη και μέσα από τους έρωτες του. Οι αναγνώστριες που επί το πλείστον, δεν αρέσκονται να διαβάζουν ιστορικά βιβλία, πιστεύω πως το «Φλόγα και άνεμος» θα τους κερδίσει. Και ο Στέφανος ο Δάνδολος το κατάφερε άριστα! Καλοτάξιδο να είναι!

«Μόνο ο άνεμος μπορεί να δυναμώσει μια φλόγα και να την κρατήσει για πάντα φουντωμένη»

«Τάκη, το θέατρο είναι ταξίδι. Είναι ένας τρόπος διαφυγής από την πραγματικότητα. Πήγαινε και παίξ’ τους Μολιέρο και κάν’ τους να ξεχαστούν.»