Η "Πραγματεία για το Ισλάμ" του λογίου συγγραφέα Γερασίμου Βλάχου (17ος αιώνας) ανήκει στη μεταβυζαντινή περίοδο. Γράφτηκε μέσα στο πλαίσιο μιας αυξημένης επιταγής, να καταρτιστούν οι ευρισκόμενοι υπό οθωμανική κυριαρχία Έλληνες για το περιεχόμενο της επικρατούσας θρησκείας του κατακτητή τους. Για τον λόγο αυτό εκτός από την παρουσίαση των βασικών "αρχών" του Ισλάμ το βιβλίο εμπεριέχει και μία συγκριτολογικού χαρακτήρα παραβολή τους με τα δόγματα της χριστιανικής θρησκείας. Η παράλληλη αυτή παρουσίαση συγκεντρώνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι παρέχει τη δυνατότητα πληροφόρησης και κατάρτισης για θέματα που εμπίπτουν στον χώρο των διαχρονικών αναζητήσεων των ανθρώπων και αφορούν τη θρησκευτική και μεταφυσική τους ταυτότητα.

Το κείμενο του Βλάχου εκδίδεται με επιμέλεια της φιλολόγου Έλενας Χατζόγλου. Το προλογίζει ο τ. Σχολικός σύμβουλος φιλολόγων κ. Φώτιος Σχοινάς. Περιλαμβάνει εισαγωγή, το πρωτότυπο κείμενο και την απόδοσή του στη νέα ελληνική. Συνοδεύεται και από υπομνηματισμό ως προς τα χωρία των πηγών του.

Η συγκεκριμένη έκδοση παρουσιάζει μεγάλη επικαιρότητα και στις μέρες μας, καθώς η ανάδυση του Ισλάμ απασχολεί όλο και περισσότερο τον "δυτικό" κόσμο, η δε εξάπλωσή του επιβάλλει την πολύπλευρη πληροφόρηση για τα βαθύτερα "πιστεύω" όσων το έχουν ασπαστεί. Καθώς μάλιστα το Ισλάμ δεν αποτελεί απλώς μία θρησκεία, αλλά ένα σύστημα σκέψης, κοσμοθεωρίας αλλά και πολιτικής οργάνωσης, η γνωριμία με τις βασικές αρχές του καθίσταται "ενδιαφέρουσα".

Βεβαίως, είναι γνωστό ότι το Ισλάμ έχει αντλήσει πάρα πολλά στοιχεία από τις διάφορες ιουδαιο-χριστιανικές παραδόσεις, εκφραστές των οποίων υπήρξαν οι λεγόμενοι "λαοί της Βίβλου". Από αυτή την άποψη το περιεχόμενό του σε κάποιες περιπτώσεις "συγγενεύει" με αυτές. Ωστόσο ο συγγραφέας αναδεικνύοντας απροκατάλυπτα τις διαφορές και τις ομοιότητες, συστηματοποιεί τις επί μέρους "όψεις" του Ισλάμ και αναμετράται "διαλεκτικά" με τη διαχρονική του "δύναμη".